Domowina ma so bóle wotewrěć
W třoch sakskich stronach skutkuje serbski cyłk. Z čim su so wone lětsa zaběrali? Z Benediktom Dyrlichom, jednym z rěčnikow krajneho dźěłoweho kruha Serbja sakskeje SPD, zhladuje Axel Arlt na nachilace so lěto.
Z kotrymi temami je so dźěłowy kruh Serbja lětsa zaběrał?
B. Dyrlich: W prěnjej połojcy lěta koncentrowachmy so na prašenja kubłanja a demokratije w Serbach. Zdźěłali smy sej mjez druhim z fachowcami towarstwa Stup dale, SŠT a Serbskeho sejma jasne pozicije w zwisku z knježerstwowym programom SPD. Tomu słužeše zjawny wječork ze statnej ministerku dr. EvuMariju Stange 16. apryla w Budyskim „Wjelbiku“. W druhim połlěće smy přihotowali a přewjedli počesćenje ze Serbow pochadźaceho ministerskeho prezidenta Wilhelma Buka składnostnje jeho 150. narodnin.
Kak posudźujeće podpěru sakskeje SPD za serbske naležnosće?
„Naše wudźěłki su přiwzate“
Lěto so nachila, tuž je tež w Ludowym nakładnistwje Domowina načasu bilancu sćahnyć. Z jednaćelku LND Marku Maćijowej je so Cordula Ratajczakowa rozmołwjała.
Kak spokojom sće z bilancu LND 2019?
M. Maćijowa: Smy so wšitcy mócnje napinali, zo bychmy swoje zaměry docpěli. Lětsa je na 30 knihow wušło, słuchokniha, e-booki, wjacore dalše nakłady, kalender a zbožopřejne karty. Naše nowiny a časopisy prawidłownje wuchadźeja, a hromadźe z Rěčnym centrumom WITAJ smy serbšćinu wuknjacych z pedagogiskej literaturu zastarali. Poradźiło so nam je dochody porno lětu 2018 zwyšić a to je dobre znamjo, zo su naše wudźěłki přiwzate. Kniha z „Lipicy do hole“, wušła kónc awgusta, ma mjeztym druhi nakład. A sym wjesoła, zo smy ze šulerjemi a wučerjemi Ralbičanskeje wyšeje šule knihu „Schadźowanka zwěrjatow“ wuwili a dźěćom tak nakładniske dźěło zbližili.
Kotry wuspěch Was wosebje zwjesela?
Nastupajo CD optimistiska
Adwentny koncert bě zdobom zakónčenje jubilejneho lěta 1. serbskeje kulturneje brigady. Bosćan Nawka je so ze zamołwitej za organizatoriske naležnosće brigady, wučerku stawiznow a serbšćiny Sylwiju Rječcynej, wo wusahowacych wjerškach minjenych měsacow kaž tež wo wuhladach do přichoda rozmołwjał.
Knjeni Rječcyna, cyle powšitkownje: Kajki je Waš wosobinski facit jubilejneho lěta składnostnje 70. narodnin brigady?
Dalša papjerowa mašina rosće
Nimale štyri měsacy hižo twari předewzaće Hamburger Rieger tzwr w Čornej Pumpje druhu papjerowu mašinu. Jost Schmidtchen je z nawodu cyłkowneho projekta Uwu Amannom porěčał.
Knježe Amanno, jako kajke wulkotwarnišćo tuchwilu začuwaće?
U. Amann: Smy mjeztym wulka europska twarnišćowa swójba. Jej přisłušeja 400 twarskich dźěłaćerjow, fachowy personal a monterojo z nimale wšěch krajow Europy. Mnozy z nich su z wuchodneje Europy a wobknježa přemysła, w kotrychž chce w Němskej jenož hišće mało ludźi dźěłać. Myslu na přikład na skowarjow z wosebitymi znajomosćemi, plećerjow železa a twarcow wupaženja. Wobdźělenych je něhdźe 160 firmow. Wjeselu so, zo je mjez nimi 65 regionalnych z wokoliny sto kilometrow a zo móžachmy twarski plan dotal dodźeržeć.
Kak twarske wotběhi koordinujeće?
U. Amann: Na wšědnych twarskich a montažowych rozrěčach mamy paralelne dźěła mjez twarskej a procesowej techniku derje koordinować. To žada sej tójšto prócy a je tež tohodla wažne, zo bychmy njezbožam zadźěwali.
W kotrej rěči so na twarnišću dorozumjeja?
Zadźěwk licencow dla
Tema tuchwilneje zjawneje diskusije je digitalizacija, wosebje na šulach. Zapřijeći su ći, kotřiž wučbne srědki zdźěłuja. Milenka Rječcyna je so z nawodnicu Rěčneho centruma WITAJ dr. Beatu Brězanowej rozmołwjała.
Kak posudźujeće staw Němskeje we wobłuku digitalizacije w kubłanju?
B. Brězanowa: Wěmy, zo su druhe kraje hižo wjele dale hač Němska. Mamy mjeztym digitalny pakt. To pak njerěka, zo je to ta wulka rewolucija. Nachwatamy to, štož w druhich krajach hižo je, to pak njedosćehnjemy.
Je RCW lětsa někajke digitalne wučbne srědki wuwił, a što je za klětu planowane?
B. Brězanowa: Tuchwilu mamy hišće wěsty zadźěwk. Tón pokazuje so w tym, zo nam nakładnistwa drje licency za wučbnicy kaž tež za wuwučowanske a wuknjenske srědki přewostajeja, nic pak za wot nich wuwity přidatny digitalny material. Smy so wo tajki prócowali, licencu pak dóstali njejsmy.
Maće za to přikład?
B. Brězanowa: Mějachmy před lětomaj na přikład wučbnicu stawiznow, kotruž chcychu naši serbscy wučerjo za swoju wučbu měć. Smy wučbnicu zeserbšćili. Digitalny přidatny material pak dóstali njejsmy.
Nowe naročne wužadanje
Wot klětušeho februara změje wokrjes Hornje Błóta-Łužica nowu, potom hłownohamtsku społnomócnjenu za serbske naležnosće. Zastojnstwo wukonja dźiwadźelnica Hanka Rjelcyna. Bosćan Nawka je so z njej rozmołwjał.
Knjeni Rjelcyna, što je Was pohnuło přichodnje na zarjadniskej runinje skutkować?
H. Rjelcyna: To ma wjacore přičiny. Sym rady na Złokomorowskim Nowym jewišću stała, a to mjeztym dźesać lět. Moje zajimy kaž tež žiwjenske ćežišća pak su so prosće změnili. Mjeztym mje dźěło za kulisami bóle wabi. Nimo toho chcych so zaso sylnišo angažować, wosebje nastupajo serbskosć tu w nowopřipóznatym sydlenskim rumje. Za to nimaš jako dźiwadźelnica wulce chwile, wšako dźiwadło potom hraješ, hdyž maja publikum wutworjacy ludźo swobodne. Tež swójba rólu hraje – nadźijam so, zo změju potom trochu wjace chwile za swoju třilětnu dźowku.
Kak sće so na nowy nadawk přihotowała, a wo čo chceće so jako prěnje starać?
Čakaja njesćerpnje na nowy nakład
Tež w Budyskej Smolerjec kniharni je horca faza dohodowneje předanje zaběžała. Cordula Ratajczakowa je so z nawodnicu kniharnje serbskeho nakładnistwa Annett Šołćic rozmołwjała.
Dobra kniha hodźi so přeco jako hodowny dar – kajka pak steji nětko na čole lisćiny najbóle požadanych?
Předčitanska funkcija tema
Serbski institut přeprosy pjatk na lětuši Institutny dźeń do Serbskeho domu w Budyšinje. Što tam na zajimcow čaka, wo tym je so Cordula Ratajczakowa ze zastupowacej direktorku instituta dr. Susannu Hozynej rozmołwjała.
Pod kotrym kriterijom sće štyri přednoški na Institutnym dnju wuzwolili?
S. Hozyna: Smy sej projekty wuběrali, hdźež wjacori slědźerjo hromadźe dźěłaja a wo kotrychž sej myslimy, zo tema publikum zajimuje.
A to je po zdaću wosebje digitalizacija, kotraž budźe tónraz ćežišćo.
Moderny wobraz wo nas pokazać
Dr. Robert Lorenc wuhotuje prěnju zhromadnu pućowansku wustajeńcu štyrjoch awtochtonych narodnych mjeńšin a rěčnikow delnjoněmčiny. Cordula Ratajczakowa je so z europskim etnologom ze Serbskeho instituta rozmołwjała.
Kajke su wužadanja wustajeńcy?
R. Lorenc: Technisce dyrbiš so w pućowanskej wustajeńcy wjele bóle koncentrować, dokelž je městno jara wobmjezowane. Wobsahowje chcemy pjeć cyle rozdźělnych skupin předstajić – dansku a frizisku mjeńšinu, Sintow a Romow, Serbow a rěčnikow delnjoněmčiny. Woni njerozeznawaja so jenož mjez sobu, ale tež w swojej skupinje samej kaž Hornjo- a Delnjoserbja. Chcemy stereotypy a definicije wobeńć. K tomu přińdźe, zo je to prěni raz, zo chcedźa so zhromadnje prezentować. Tuž je hižo wuspěch, zo smy po cyłym lěće intensiwneje mjezsobneje wuměny a mnohich zetkanjach w Berlinskim mjeńšinowym sekretariaće w zwjazkowym ministerstwje nutřkowneho zhromadny koncept wobzamknyli.
Što je zakładna ideja koncepta?
Jeno dźesaćo Serbow znali
Towarstwo Škit Budyšin je na lětušej schadźowance za „1. serbsko-němske adwentne spěwanje na Wjacławskich wikach“ wabiło. Bosćan Nawka je so z Florianom Brězanom wo pozadkach akcije rozmołwjał.
Knježe Brězano, što je waše towarstwo pohnuło tajke spěwanje na dohodownych wikach wuhotować?
F. Brězan: Na lětušej Romantice smy so wopytowarjow prašeli, što jich z Budyšinom zwjazuje. Wuslědk bě wostrózbjacy: Žonop a wěže drje su často naspomnili, ale jeničce dźesaćo z cyłkownje sto naprašowanych mjenowachu Serbow. A wjetšina tychle dźesać procentow běchu turisća! To je nam pokazało, zo je serbstwo w měsće přemało prezentne. Po intensiwnej internej diskusiji, kak móhli na tym něšto změnić, smy so rozsudźili, serbsko-němske adwentne spěwanje jako jednu naprawu namjetować.
Kak je město na namjet reagowało?
