Za strowu snědań hudźić
Pod hesłom „Swingin’ Santa“ wotměja so tónle kónc tydźenja tři hodowne beneficne koncerty w Budyskim Kamjentnym domje. Cordula Ratajczakowa je so z jeho jednaćelom Torstenom Wiegelom rozmołwjała.
Što je zmysł koncertow, na čeje dobro hudźiće?
T. Wiegel: Za rjanej akciju tči socialny problem. Smy w našim młodźinskim dźěle zwěsćili, zo tež tu w Budyšinje njeje hižo z wašnjom, zo kóžde dźěćo abo młody čłowjek rano snědań dóstawa, prjedy hač do šule dźe. A jeli něšto dóstanje, je druhe prašenje, hač je to tež strowe. Tak smy hižo w lěću ideju zrodźili, k hodam beneficnu hudźbnu akciju z našimi młodostnymi na nohi stajić a tak nastorčić, zo so na tym polu něšto změni. Zakładnje chcemy strowu snědań na Budyskich šulach zawjesć. Započeć chcemy na Gottlieba Daimlerowej wyšej šuli, a za to chcemy na třoch koncertach pjatk a sobotu wječor kaž tež njedźelu popołdnju pjenjezy zběrać.
Sami pak njezběraće, sće sej partnerow zdobyli?
Transformacija šansa Serbow?
Na Braniborskej techniskej uniwersiće Choćebuz-Zły Komorow (BTU) wotměje so sobotu, 2. decembra, konferenca wo transformaciji Łužicy „po wuhlu“. Měrćin Weclich je so sobuorganizatora a wědomostneho sobudźěłaćerja Serbskeho instituta dr. Fabiana Jacobsa za tym prašał.
Što bě nastork konferency?
Dr. Jacobs: W běhu krótkeho časa je so debata wo přichodźe Łužicy, wosebje nastupajo brunicu dospołnje změniła. Mjeztym zo stej sej hišće njedawno dwaj kontrowersnej nahladaj po zdaću njewujednajomnje napřećo stałoj, je so nětko dopóznaće přesadźiło, zo so doba wudobywanja brunicy nachila. Prašenje jenož je, kak dołho hišće hač do doskónčneho zastajenja traje. Zdobom přiwobroća so zjawna strukturna debata tež prašenju: Što přińdźe po brunicy?
Kotrym temam so wěnujeće?
Wustajeńca cyłe swójby wabi
Wustajeńca „KRABAT – Muž. Mytos. Marka“ w Budyskim Serbskim muzeju wabi. Milenka Rječcyna je so z wolontarku Móniku Ošikowej rozmołwjała.
Z kotreje přičiny so wosebje dźěći a młodostni za wustajeńcu zajimuja?
M. Ošikowa: Třećina časa wustajeńcy je zašła a mnozy su so za wodźenje přizjewili. Myslu sej, zo ideja, so z Krabatom rozestajeć, wšitke generacije puta. Zdobom je to tema, kotrejež móžemy so takrjec dótknyć. Starši zwjazuja z njej swójske dopomnjenki na dźěćatstwo. Wšitcy něšto zhonja, temowy poskitk kaž tež ramikowy program stej dosć wobšěrnej. W šulskej wučbje tematiku tohorunja wobjednawaja, to so wězo derje hromadźe hodźi.
Sće wobšěrny katalog poskitkow přihotowali. Kak jón młodźi ludźo přiwozmu?
M. Ošikowa: Jara rozdźělnje, cyle po starobje. Wšako přińdu k nam pěstowarske dźěći runje tak kaž wuknjacy wšitkich šulskich schodźenkow. Naroki na program a na nas jako sobudźěłaćerjow su tuž wšelakore. Jónu zwobraznjamy wustajeńcu a jeje eksponaty skerje na bajkojte wašnje, druhi raz zaso tči za tym wědomostny pozadk.
Sće překwapjeni z wulkeho zajima?
Zajimy młodych zastupować
Beno Hojer z Chrósćic je nowy čłon předsydstwa Serbskeho šulskeho towarstwa. Milenka Rječcyna je so ze 27lětnym wučerjom Worklečanskeje wyšeje šule „Michał Hórnik“ rozmołwjała.
Što je Was pohnuło so w předsydstwje SŠT angažować?
B. Hojer: Su so mje prašeli, hač nochcył zamołwitosć přewzać. Wěm, zo trjeba předsydstwo SŠT młodych ludźi, kotřiž zajimy młodych zastupuja a do srjedźišća staja. Młody duch a ideje předsydstwu pomhaja.
Na lětušej čłonskej a wólbnej zhromadźiznje SŠT bě jenož mało wučerjow. Budźe to Was zaběrać?
B. Hojer: Cyle wěsće, SŠT je jeničke serbske fachowe towarstwo na polu kubłanja, kotrež so za zajimy wučerjow zasadźa. Sym zrudny, zo jeho poskitk jenož mało wučerjow zajimuje. Mam tuž za sebje nadawk, wučerjow zaso za aktiwne sobudźěło w SŠT wabić. Chcu jim lěpšiny wotkryć a rjec, zo njerěka angažement w nim jenož dźěło, ale zo towarstwo zdobom zajimy wučerjow zastupuje.
Kotre nadawki widźiće nimo toho za šulske towarstwo we wobłuku serbskeho šulstwa a kubłanja dźěći?
Pochadźeja Serbja z Turkowskeje?
Wot přichodneho štwórtka hač do soboty wotměje so w Budyšinje mjezynarodna konferenca „Reformacija a etniskosć – Serbja, Letojo a Estojo w 16. a 17. lětstotku“. Cordula Ratajczakowa je so ze sobuorganizatorku dr. Madlenu Malinkec rozmołwjała.
Serbski institut a Baltiska historiska komisija konferencu zarjadujetej – kak tomu?
M. Malinkec: Serbski institut měješe wotpohlad, składnostnje reformaciskeho jubileja wosebitu konferencu wuhotować. Sym čłonka Baltiskeje historiskeje komisije, dźěłam tuchwilu na projekće wo Baltiskej a Łužicy a kontakty k institutej tež su. Tak smój z Friedrichom Pollackom ideju zrodźiłoj, to tematisce zwjazać. Historiska komisija je namjet pozitiwnje přiwzała. Budźe to prěni raz, zo so regionaj přirunujetej.
Što sće sej wobsahowje předewzali?
Předsydstwo SŠT womłodźić
Na swojej lětušej čłonskej a wólbnej zhromadźiznje sobotu w Chróšćanskej „Jednoće“ chce Serbske šulske towarstwo rozjimać docpěte wuslědki a dalše nadawki. Milenka Rječcyna je so z předsydku SŠT Ludmilu Budarjowej rozmołwjała.
Kotre nadawki je Serbske šulske towarstwo minjene tři lěta w swojim dźěle za bytostne měło?
L. Budarjowa: Zaručić kwalitu serbskorěčneho a fachoweho kubłanja dźěći w žłobikach, pěstowarnjach a hortach w nošerstwje SŠT a wabić za kubłanski a wučerski dorost wobhladujemy dale jako bytostny nadawk. Wosebje wažne su tež naše projekty kaž rěčne prózdninske lěhwo, lětsa z rekordnym wobdźělenjom, olympiada hornjo- a delnjoserbšćiny, kóždolětny swójbny swjedźeń, fachowe konferency za kubłarki a kubłarjow, swójbne kubłanje, fachowe poradźowanje, kubłanske wuprawy wuměnkarjow, poradźowanje studentow wučerstwa, zarjadow a dalšich, kotřiž so za serbske šulstwo zajimuja.
Kotre nadawki w přichodnych lětach na serbske fachowe towarstwo za naležnosće kubłanja čakaja?
Serbow hudźba stejo njewostała
Gerold Gnausch, solowy basowy klarinetist a saksofonist Komiskeje opery w Berlinje, słušeše hižo před lětami sobuiniciatoram projekta „musica nova sorabica“. Lětsa bě wón wospjet na přewjedźenju wšěch třoch koncertow wobdźěleny. Chrysta Meškankowa je so z nim rozmołwjała.
Zwotkel přińdźe Waš dobry a dosć wuski poměr k hudźbje Serbow?
G. Gnausch: Pochadźam z Lubija. Swoje zakładne wukubłanje dóstach na Budyskej wokrjesnej hudźbnej šuli. Z Janom Cyžom hrajachmoj tam w samsnym orchestrje. W centralnych pioněrskich lěhwach tele kontakty rozšěrjach. Přede- wšěm přez Koło serbskich hudźbnikow pak zeznach pozdźišo Jura Mětška, Detlefa Kobjelu kaž tež Klětnjana Hinca Roja. Wón spisa za legendarneho wirtuozu Oskara Michallika, čłona našeho Berlinskeho kwarteta, kompoziciju za klarinetu a pišćele, tak zo přińdźech z teje strony z načasnym kompozitoriskim tworjenjom Serbow do hišće wušeho zwiska. Přez Załožbu za serbski lud so zhromadne dźěło dale zesylni a skonkretizowa.
Hornjołužisku domjacu protyku dale wjedu
Přichod Hornjołužiskeje domjaceje protyki bě po smjerći dr. Franka Stübnera a rozpušćenju nakładnistwa Lusatia wohroženy. Nětko chce wicepředsyda Hornjołužiskeje towaršnosće wědomosćow dr. Lars-Arne Dannenberg publikaciju dale wjesć. Cordula Ratajczakowa je so z nim rozmołwjała.
Što bě Was přeswědčiło, Hornjołužisku domjacu protyku dale wudawać?
L.-A. Dannenberg: Mnozy awtorojo stareje domjaceje protyki kaž tež dalši ludźo su so mje wospjet prašeli, hač nochcu z njej na někajke wašnje pokročować. Wšako znaja mje jako wudawaćela Sakskich domizniskich łopjenow kaž tež Hornjołužiskich domizniskich łopjenow, kotrež w Kinsporskim nakładnistwje Via Regia wuchadźeja. Tele nakładnistwo hromadźe z mandźelskej wjedu. Wudam Hornjołužisku domjacu protyku zhromadnje z historikarjomaj-kolegomaj dr. Matthiasom Donathom a Janom Bergmannom. Rozsudny argument za dalewjedźenje běchu potom přinoški awtorow za wudaće 2018.
Njekusa so Hornjołužiska domjaca protyka z tamnymi publikacijemi?
Tema dale wulku rólu hraje
Wosebitu wustajeńcu wo reformaciji w Choćebuzu a Delnjej Łužicy z titlom „A njedajće so wotwobroćić wot praweho puća ewangelija“ (Jan Brězan) wotewru jutře, pjatk, w Choćebuskim měšćanskim muzeju. Axel Arlt je so z muzejowym nawodu Steffenom Krestinom wo ekspoziciji rozmołwjał.
Čehodla wotewrjeće tule reformacisku wustajeńcu hakle 10. nowembra?
S. Krestin: Sprěnja bě so Martin Luther 10. nowembra narodźił. Zdruha smy z ewangelskej cyrkwju w Choćebuzu wusko hromadźe dźěłali a sej myslili, zo njeje tema reformacije z jubilejnej dekadu a ze swjedźenskimi aktami nimo. Tema dźensa dale wulku rólu hraje. Njeje tuž špatne znamjo, zo přehladku drje hišće w lěće 2017, ale tydźeń po 31. oktobrje wotewrjemy.
Kak je ekspozicija natwarjena?
S. Krestin: Zaběramy so w pjeć kapitlach ze stawiznami reformacije w Choćebuzu a Delnjej Łužicy. Při tym smy reformatoriske zakładne principy sola gratia, sola fide, solus Christus a sola scriptura takrjec jako směrnicu přewzali. W poslednim wotrězku wěnujemy so dale stawiznam přijimanja reformacije.
Je aspekt přijimanja tak wuznamny?
Dowěrliwje hromadźe dźěłać
Frank Haubitz (njestronjan) je mjeztym dwaj tydźenjej nowy sakski statny minister za kultus. Milenka Rječcyna je so jeho za poměrom k Serbam a jich kubłanskim naležnosćam prašała.
W kotrej měrje znajeće Łužicu?
F. Haubitz: Jako wučer za geografiju ju znaju a wěm wo rjanosći a mnohotnosći krajiny. Wěm tež wo wosebitosći dwurěčnosće w regionje. Mi pak je tohorunja wědome, zo wužiwanje serbšćiny bohužel woteběra.
Što wěsće wo naležnosćach Serbow na polu kubłanja?
