Wosada Jozuwy kóždeho wita
Wot jutřišeho do njedźele wotměje so hłownje we wulkej hali na Budyskim Třělnišću konferenca Momentum. Zarjadowanje organizuje Budyska swobodna křesćanska wosada Jozuwy. Měrćin Weclich je so z koordinatorom, młodym fararjom Clemensom Mudrichom, rozmołwjał.
Što je zaměr konferency?
C. Mudrich: Momentum (prawy čas) je konferenca 13 wšelakich křesćanskich wosadow a młodźinskich zhromadźenstwow, a to z cyłeje Łužicy. Chcemy hrjebje mjez cyrkwjemi a wosadami přewinyć, so bóle zaznać a zwjazać.
Kelko wobdźělnikow wočakujeće?
C. Mudrich: Liču z něhdźe tysac ludźimi. Moje wulke přeće je, zo přińdu tež zajimcy na přikład ze serbskich katolskich wosadow a z nami zhromadnje swjeća. Witany je kóždy, hač křesćan abo njekřesćan, Němc abo Serb, wězo tež ćěkanc. Čim pisaniša zhromadnosć je, ćim lěpje. Chcemy mosty twarić – cyle bjez ćišća.
Jedyn z wjerškow Momentuma budźe sobotu, 29. apryla, wot 15 do 18 hodź. měšćanska akcija. Što tam na nas čaka?
Najprjedy zwuk, potom tekst
Nimale pjeć lět je čłon SLA Handrij Henčl dirigent a wuměłstwowy nawoda Serbskeho muskeho chóra Delany. Alfons Wićaz je so z nim rozmołwjał.
Što woznamjenja Wam, tónle chór nawjedować?
H. Henčl: Časćišo bjezsparne nocy, ale zdobom tež jara rjane koncerty. Móhł wjele mjenować, njewěm pak, hdźe prawje započeć a přestać. Na spočatku bě za mnje wjele noweho. Dyrbjach spóznać, što w chórje tči a što móhł polěpšić. Mjeztym sym swoje slědy zawostajił, dobre abo tež nic tak dobre. Mi dźe wo to, zo chór Delany atraktiwny wostanje.
Što sej na ćělesu česćiće?
H. Henčl: Angažowanych spěwarjow, kotřiž so hižo lětdźesatki wobstajnje na probach wobdźěleja, někotryžkuli z nich čini to hižo 45 lět. Wša česć jim!
Sće chór z bohatym repertoirom přewzał. Što je z Wami noweho nastało?
H. Henčl: Spytach wšelake zakładne wěcy změnić. Mi je přeco wažne, docpěć jara rjany zwuk, hakle po tym dźiwam na tekst. To je wuskutk mojeho instrumentalneho wukubłanja. Sym pola Handrija Wjenka w hudźbnej šuli na klarineće hrać nawuknył. A wón je mi tehdy prajił, zo stej hudźbnikej jeho wuši najwažnišej.
Hudźbnicy prěni raz tež teksty čitaja
Zajutřišim pytaja hudźbnicy trójki Trio con moto na komornym wječoru w Budyskej Röhrscheidtowej bašće SLA dialog z knihu Jurja Brězana „Moja archa Horni Hajnk“. Cordula Ratajczakowa je so čłonom trija, violoncellistom Helfriedom Knopsmeierom, rozmołwjała.
Kak sće ideju zrodźili?
H. Knopsmeier: Nastork běchu nam – nimo mje Hance Tiedemann na prěčnej fleće a Bettinje Witke na huslach – lońše 100. narodniny Jurja Brězana. Smy sej knihu „Bruder Baum und Schwester Lerche“ mjez sobu dale dawali a sej ju wotkryli. Štož smy čitali, je nas wšěch třoch hłuboko hnuło. Mamy za wažne, tele Brězanowe teksty z lěta 1991 ludźom znowa do wědomja zwołać. Čehodla, to móže kóždy připosłuchar sam za sebje wotkryć.
Přednjeseće teksty sami – čehodla?
„Nětko je čas rozmyslowanja“
„Strukturna změna nětko – žane Wochozy II“ rěka iniciatiwne zwjazkarstwo, kotrež běchu potrjecheni brunicoweje jamy, wšelake wobswětowe zwjazki kaž tež politikarjo Lěwicy a Zelenych w lěće 2013 w Rownom załožili. Andreas Kirschke je z rěčnicu zwjazkarstwa Friederiku Böttcher wo aktualnej situaciji rěčał.
Brunicowa jama Wochozy II hižo tak zwoprawdźena njebudźe, kaž bě planowana. Jenož Miłoraz budźe wotbagrowany. Kak hódnoćiće rozsud LEAG?
F. Böttcher: Smy jón z wjeselom a wolóženjom na wědomje brali. Wobsahowje wšak njebě rozsud hižo překwapjacy. Překwapił pak bě čas wozjewjenja. Přiwšěm widźimy dźěło zwjazkarstwa wobkrućene. Fakt je, zo smy za zdźerženje cyłeje Slepjanskeje kónčiny, tež Miłoraza. Naš nadawk je tuž jasny: dale stejišćo zabrać, zo njeje brunica jako nošer energije hižo wjace hospodarsce trěbna.
Kajke konsekwency z toho nětko sćěhuja?
Za wobydlerjow lědma změny
Budyski ležownostny zarjad je po pilotowym projekće w Drježdźanach a Lipsku jedyn z prěnich w Sakskej, hdźež zawjedu elektronisku ležownostnu aktu a elektroniski prawniski wobchad. To budźe 1. junija. Axel Arlt porěča wo tym z direktorom Budyskeho hamtskeho sudnistwa Markusom Kadenbachom.
Što su ležownostne akty?
M. Kadenbach: Ležownostnu knihu samu hižo něšto lět elektronisce wjedźemy. Nimo njeje su tak mjenowane ležownostne akty. W nich składujemy wšitke wopisma, na kotrež so zapisowanja w ležownostnej knize zepěraja. Mjenować chcył tu próstwy wo přepisanje swójstwa kupje, darowanja abo skazanja ležownostneho dołha dla. Wopisma słuža jako dopokaz, zo hodźa so zapiski w ležownostnej knize sćěhować. Wot 1. junija maja notarojo je jako digitalizowane dokumenty ležownostnemu zarjadej zapodać, tam so wone jenož hišće elektronisce wobdźěłaja a składuja.
Na čo ma so wobydler nětko nastajić?
Dźensa trjebaš dołhi dych jako nakładnik
1. apryla zhladuje dr. Frank Stübner na 25lětne wobstaće swojeho nakładnistwa Lusatia. Cordula Ratajczakowa je so z nakładnikom rozmołwjała.
Kak swjećiće jubilej?
F. Stübner: Z našimi knihami, to je nam najrjeńši dar. Dale so wjeselimy, zo mamy naprašowanja z kniharnjow, kotrež chcedźa rady naš plakat, z kotrymž na nakładnistwo skedźbnjamy, wupójsnyć. Wosebite zarjadowanja pak njebudu.
Što maće za najwjetši wuspěch nakładnistwa Lusatia?
F. Stübner: To je bjezdwěla naša Hornjołužiska domjaca protyka. Sym jara wjesoły, zo je wona wobstatk a ćežišćo našeho programa. Dale móžemy na wšelakorych polach wusahowace wuspěchi wuzběhnyć, kaž na přikład w beletriji. Prěni roman hornjołužiskeje spisowaćelki Annelies Schulz „Das Kindheitshaus“ je mjeztym w 5. nakładźe wušoł. Tež dwě słuchoknize smy wot njeje wudali. Sym jara překwapjeny, kak wuspěšne wone su. Awtorka njemóže jenož wuběrnje pisać, ale tež čitać. Mamy kóžde lěto wokoło 30 čitanjow z njej, a wone su přeco wosebite. Přichodny měsac budźe Annelies Schulz 83 lět.
„Nadawk je tež wuraz dowěry“
Kaž hižo wjacore razy je tež lětsa Křesćan Korjeńk znowa nawodnistwo wólbneho wuběrka na hłownej a wólbnej zhromadźiznje Domowiny přewzał. Janek Wowčer je so z nim rozmołwjał.
Što Was na nadawku wabi?
K. Korjeńk: W zašłosći su so zamołwići stajnje zaso z próstwu na mnje wobroćeli nadawk přewzać, a tuž to činju. Wosebita motiwacija za tym njetči, nadawk ma so spjelnić a wěsta nazhonitosć mi rozsud wolóža.
Na čo při wukonjenju nadawka nimo praweho ličenja najbóle dźiwaće?
K. Korjeńk: Najwažniše je, wobdźělnikam wólbny modus a wólbny porjad tak wujasnić, zo wědźa, što maja kak činić. Wólbny rozsud pak njewobwliwuju. A wězo dźiwam na to, zo sym swojemu nadawkej wotpowědnje zdrasćeny.
Je raz něšto dospołnje křiwje běžało?
K. Korjeńk: Wšěm něhdyšim sobučłonam wutrobny dźak za swědomite dźěło. A delegatam dźakuju za jara dobru wólbnu disciplinu. Njemějachmy dotal žane problemy a nadźijam so, zo tomu tež dale tak wostanje!
Na kotry podawk so w zwisku z tymle nadawkom najradšo dopominaće?
Pěstuja wusku zhromadnosć
Sobotu a njedźelu wotměja so w Slepjanskim Serbskim kulturnym centrumje jutrowne wiki. Lětuše su wosebite a mjeztym dwacete. Janek Wowčer je z hłownej zamołwitej Sylwiju Panošinej porěčał.
Maće lětsa nowosć w poskitku?
S. Panošina: Smy tróšku wobšěrniši program spřihotowali. Započnjemy sobotu z Witaj-pěstowarnju, popołdnju wustupja nimo spěwarkow Rowniske glosy prěni raz na wikach Slěpjanske gólicy. Njedźelny program wuhotuja Dźěćacy a młodźinski ansambl Slepo a chór Židźino, na čož so jara wjeselu. Dale dožiwja hosćo Slepjanski kwasny ćah a program dźěći hudźbneje šule.
Štó su Slěpjanske gólicy?
S. Panošina: To je skupina młodych žonow z regiona, kotrež wěnuja so předewšěm pěstowanju serbskich ludowych spěwow. Slěpjanske gólicy su cyle nowy cyłk, a tohodla jón wosebje poručam.
Što čaka na hosći nimo kultury?
Tež přitomnosć do wustajeńcy zapřijata
Serbski muzejowy podawk tohole lěta so bliži. Njedźelu wotewru w Budyskim Serbskim muzeju wustajeńcu „Pjeć lětstotkow – Serbja a reformacija“. Cordula Ratajczakowa je so z kuratorku Andreju Pawlikowej rozmołwjała.
Kak sće hobersku temu reformacije koncepcionelnje zwoprawdźili?
A. Pawlikowa: Jako zakład mějachmy wědomostne předdźěło skupiny awtorow pod nawodom superintendenta Jana Malinka. Na titulu je hižo widźeć, zo tworitej wustajeńca a publikacija „Pjeć lětstotkow – Serbja a reformacija“ cyłk. Kak pak temu w přehladce zwoprawdźiš, je druhe prašenje. Knjez Malink měješe ideju, naše rumnosće do temowych wobłukow ewangelskich fararjow, wučerjow a wosadow rozrjadować. Wjeršk je štwórta rumnosć, hdźež předstajimy drohoćinki – pomniki serbskeho pismowstwa. Wšako bě reformacija zdobom započatk serbskeho pismowstwa.
Što bě najwjetše wužadanje?
Serbska digitalna kolekcija w SLUB
Na hłownej zhromadźiznje Maćicy Serbskeje minjenu sobotu přednošowaše nawoda wotrjada Serbskeje centralneje bilioteki (SCB) a Serbskeho kulturneho archiwa (SKA) w Serbskim instituće Wito Bejmak wo digitalizaciji Maćičnych knihow. Cordula Ratajczakowa je so z informatikarjom rozmołwjała.
Kak daloko sće z digitalizowanjom archiwalijow w SCB a SKA?
W. Bejmak: Smy krótko do skónčenja wulkeho krajneho projekta digitalizacije. Je to zhromadny projekt ze Sakskej krajnej, statnej a uniwersitnej biblioteku Drježdźany (SLUB), kotryž płaći swobodny stat. W tym wobłuku digitalizowachmy 194 000 stron 1 500 ćišćanych eksemplarow a něhdźe dwěsćě rukopisow z 49 000 stronami. Smy spytali, cyłe historiske serbske pismowstwo wot 16. do 19. lětstotka našeho archiwa přez tónle program digitalizować dać.
Kak budźe wone internetnje přistupne?
