Mysle k dźěćacej knize „Knoćik a jeho awtko“

Je fascinowace, kajke wjeselo powědančka a stawiznički wo małym knoćiku stajnje zaso zbudźeja. Wěm so dopominać, zo zajimowach so tež ja tehdy w dźěćat­stwje jara za jeho mjeńše a wjetše dyrdomdeje runje tak kaž dźensa mjez druhim mój sotrowc, kotremuž předpołožich njedawno nowu knihu Ludoweho nakładnistwa Domowina „Knoćik a jeho awtko“. Kniha Zdeněka Milera a Eduarda Petiški, wot Judith Wjenkec do hornjoserbšćiny přełožena, powěda wo małym knoćiku, kotryž žedźi so za swójskim awtkom. Wšako widźi wjele awtow, kóždy­ dźeń, w najwšelakorišich barbach a formach.

Wustajeńca „Wotmolowane“ w Budyskim Serbskim muzeju

Rady sej hdys a hdys swójbne foto­albumy wobhladaš a dopominaš so tak na zetkanja, na hižo wotemrětych swójbnych, na rjane dožiwjenja. Fotowy album je takrjec wěste pozbudźace žiwe dopomnjeće, kotrež nochceš z wočow pušćić. Tak je to w šěršim zmysle tež z fotowymi wustajeńcami, kotrež spřistupnjeja ći stawizny. Tam móžeš sej zdobom­ swoju narodnu identitu wuwědomić. K tomu słuša na kóždy pad tež přehladka „Wotmolowane“, wotewrjena 9. oktobra 2016 w Budyskim Serbskim muzeju a přistupna hišće hač do 5. měrca. Něhdźe 180 historiskich fotografijow ze serbskeje Łužicy, wot spočatkow srjedź 19. lětstotka hač do 1930tych lět pře­kwapja wopytowarja ze swojej techniku, z motiwami a temami.

Čitać nawuknyć je napinace dźěło, čitanja wzdać zamóže so čłowjek bjez wulkich napinanjow. 26 procentow Němcow – statistika so za tym w serbskim kraju njepraša, ale Serbow prosće do nich zapřijima – njeje w swojim žiwjenju hišće ženje biblioteku wotnutřka widźało. 39 procentow dźe kóžde lěto jónu do knihownje.

Jedna pjećina Němcow (a Serbow?), konkretnje 19 procentow, na lěto cyle jednu knihu njepřečita, 38 procentow čita hač do pjeć knihow, 16 procentow šěsć do dźesać a 28 procentow wjace hač dźesać knihow. Statistika so wězo za tym njepraša, hač je to rjana abo mjenje rjana literatura, hač fachowa abo hinaša. Njech je: Zarjadujće so sami!

Na jednej stronje skoržimy – myslu sej z prawom –, zo bywaju knihi dźensa mjenje kulturne kubło dyžli prjedy, na tamnej stronje so nimale wšitke nakładnistwa wo pisany a wulki poskitk prócuja, inklu­ziwnje Ludowe nakładnistwo Domowina a Budyske nakładnistwo Lusatia. Problemow pak maja nakładnicy přiwšěm dosć a nadosć. Rozrisajomne su wone dźakowano techniskemu wuwiću. A tohodla poskića­ serbske nakładnistwo tež nowe edicije, njepapjerjane.

Mysle k nowostce „Marka, Janko, pójtaj won! – Spěwy a stawiznički za dźěći“

Prěnja němska kniha za dźěći rěka: „Robinson der Jüngere“ a je z pjera Joachima Heinricha Campy z lěta 1867. Jeje zaměr bě dać dźěćom teksty, kiž so jim lubja a kotrež wone tež rozumja. Kniha Wernera Měškanka a Marhaty Cyžec-Korjeńkoweje „Marka, Janko, pójtaj won! – Spěwy a stawiznički za dźěći“ ma wšitke šansy, tónle zaměr docpěć.

Awtor powěda, kajki wupada swět hornjoserbskich dźěći na wsy wot nalěća hač do nazymy. Jemu so radźi so kon­centrować na žiwjenje doma a mjez susodźic dźěćimi. Zo bychu dyrdomdejstwa dožiwjeli, njetrjebaja sciencefiction abo fantasy, ale wšědny dźeń w přirodźe a w zhromadnej zabawje. Tole je za nje dosć dyrdomdejstwa. Wažne stej při tym přećelstwo a towaršliwosć.