Štó dźensniši dźeń w Serbach do „elity“ słuša? Potajkim do „wuběra ludźi z wosebitymi kmanosćemi, do najlěpšich, do woršty wodźacych“, štož je definicija z Dudena. Před 11 lětami je tehdyša koalicija CDU a FDP w Sakskej ze srjedźnych šulow wyše sčiniła z wopodstatnjenjom, zo so tule „elita praksy“ wukubłuje. Je najwjetši čas, tutej logice puć rubać. W srjedźišću wuspěšneje towaršnosće steji produkcija. Nikomu njepomha, hdyž je na přikład dale a wjac akademiskich ekspertow za twarsku kulturu, ale nic wjace dosć twarskich dźěłaćerjow a rjemjeslnikow, kotřiž bychu ći solidnu chěžku natwarili.

Tumulty w Durinskim krajnym sejmje na prěnim posedźenju po wólbach dopominachu mje na kopańcu: Po wothwizdanju nadběhuja hrajerjo a trenarjo podležaneho mustwa sudnika, žadajo sej diskwalifikowanje dobyćerskeho mustwa a hnydomnu změnu prawidłow. Na kóncu po wšěm kraju wšitcy naležnje wo tym diskutuja, štó je na njeměrach w stadionje wina: Koparjo, kotřiž žadaja sej nablaku nowe zasady – abo sudnik, kiž tole wotpokazuje.

Domowina je sej zaměr stajiła, zo njech nałožuje 100 000 wosobow serbsku rěč w lěće 2100. Za prof. dr. Paula Videsotta z Južnotirolskeho instituta za ludowe skupiny je tele wuprajenje prawe a wažne, kaž předsyda Domowiny Dawid Statnik po kongresu FUEN rozprawješe. Wšako trjebaš za swójske skutkowanje krutu orientaciju, dokal scyła chceš.

A kajki móhł dołhodobny cil za Serbske Nowiny być, za přichodnych 20 lět? Ani prěni redaktor Handrij Zejler, ani załožer dźenika Marko Smoler njeběštaj mysle na to brojiłoj, što z nowinu w dalokim přichodźe budźe. Za čo tež, wšako běše wuwiće za zastaranje z informacijemi w maćernej rěči tehdy přewidne.

Mjeztym je to hinak. Regionalne nowiny su nastupajo šěrjenje aktualnych informacijow ze socialnymi syćemi sylnu konkurencu dóstali. Financnych přičin dla so mnohe nakładnistwa starosća, zo bychu dźeń a mjenje abonentow wšědnje doma z ćišćanej nowinu zastarali. Za naš wječornik to jeno zdźěla přitrjechi.

Čehodla by młody čłowjek dźensa hišće jako žurnalist dźěłać chcył? Wotmołwu na prašenje sym połdra lěta pytał. A namakach wjace hač jenož jednu. Žurnalist, to je w dalokich dźělach našeje towaršnosće tajke něšto kaž wudmo; nowinarstwo častohdy jenož wot knježerstwa předpisany blabla. „Nowinarstwo łžow“ je najpopularniše wopřijeće, za wšěch tych, kiž so za to zajimuja, što so w našej towaršnosći stawa, kotřiž so kritisce z tym rozestajeja. Žurnalizm, to njeje jenož rozprawa wo něčim, ale zdobom tež rozestajenje z něčim. Hdyž w našim wječorniku wšědnje „přilopk“ čitaće, potom je to runje to – rozestajenje. Měnjenje, kotrež awtor tam formuluje, te je jeho, nichtó njeje jemu ničo předpisał. To­hodla čitaće wo samsnej tematice tež wšelakore měnjenja. Je na wami sej wubrać, kotra z argumentacijow so do wa­šeho žiwjenskeho wobraza lěpje hodźi, abo hač swój wobraz wo žiwjenju snano tola raz kritisce reflektujeće.