ČSSD wothłosuje
Praha (ČŽ/K). Wo wosudźe přichodneho čěskeho knježerstwa rozsudźić su nětko na rjedźe čłonojo socialdemokatiskeje strony kraja. W nutřkostronskim referendumje, trajacym wot 21. meje hač do 14. junija, maja so woni k tomu wuprajić, hač ČSSD z ANO w knježerstwje kooperuje abo hač to wotpokaza. Woprašowanje přewjedźe so na te wašnje, zo so čłonojo strony – něhdźe 17 500 jich ČSSD ma – w swojej městnej organizaciji – tych je přibližnje 1 400 – zhromadźa a w njej tajnje swój hłós wotedadźa.
Wuslědki referenduma njesmědźa jednotliwe organizacije do 15. junija wozjewić. Njeje-li znajmjeńša štwórćina sobustawow za wobdźělenje ČSSD na mjeńšinowym, wot KSČM podpěranym knježerstwje, rozsudźi wo tym definitiwnje centralny wuběrk strony.
Čěska socialdemokratija je nastupajo sobuskutkowanje w mjeńšinowym knježerstwje šefa ANO Andreja Babiša šćěpjena. Tak je senatna frakcija ČSSD ze swojim šefom Milanom Štěchom na čole čłonow pisomnje k tomu namołwjała, wotpokazać zastup do mjeńšinoweho knježerstwa ANO. Ústíska wobwodna organizacija je tohorunja přećiwo tomu, srjedźočěska pak za to.
Muzej wabi dalea wjace zajimcow
Krakow/Wadowice (JBR/SN). Kult wokoło Jana Pawoła II. w Pólskej njewoteběra. Nimale w kóždym měsće a městačku steji za njeho pomnik. Dróhi, naměsta, mosty, parki, šule, załožby a towarstwa su po nim pomjenowane. Ródny dom Karola Wojtyły we Wadowicach wopytuje lětnje něhdźe 250 000 ludźi z cyłeho swěta. Nětko maja tam moderny, multimedialny muzej, hdźež pokazuja awtentiske dokumenty, archiwne fota, filmy a najwšelakoriše předmjety wot časa naroda Wojtyły 1920 hač do jeho smjerće 2005 jako Jana Pawoła II. Wustajena je tam tež pistola, z kotrejž bě Ali Ağca 1981 w Romje na swjateho wótca třělił. Samo woblek bodyguarda z kapkami kreje bamža je Vatikan muzejej přewostajił.
Zajimawy je škleńčany chódnik, pod kotrymž widźiš kašćiki z pódu ze 104 krajow, kotrež bě pontifeks swój čas wopytał. Wo jeho nachilnosći k sportej swědča sněhaki, črije a nachribjetnik. Wodźićeljo rady powědaja, zo je Wojtyła hišće jako kardinal na prašenje nowinarki „Přisteji to kardinalej, zo sněhakuje?“ raznje wotmołwił: „Štož kardinalej njepřisteji, je, špatnje sněhakować.“
Historiski podawk napodobnili
POŁDRA LĚTSTOTKA tele dny je, zo bu w Praskim Nachwilnym dźiwadle zakładny kamjeń za twar Narodneho dźiwadła połoženy. K 150. róčnicy historiskeho podawka su čłonojo činohrajneho wobłuka wšelke tehdyše wobrjady wospjetowali. Wobstatk zarjadowanja běchu tež wustupy folklornych ansamblow a nazwučowanja staročěskeje polki. Přeprošeni běchu tohorunja zastupnicy gmejnow, z kotrychž pochadźeše prěnich dwaceći kamjenjow fundamenta.
Połoženje zakładneho kamjena Narodneho dźiwadła 1868 bě jedna z najwjetšich manifestacijow čěskosće 19. lětstotka. Cyła swjatočnosć traješe tehdy tři dny, a na wšěch 150 000 ludźi so na njej wobdźěli. Wjeršk dojimaweho podawka dožiwichu přitomni 16. meje, jako „wótc naroda“ František Palacký, politikar František Ladislav Rieger, dźiwadźelnik Josef Jiří Kolár a komponist Bedřich Smetana z pozłoćanym hamorkom wo zornowcowy blok z Louňovicskich skałow poklepachu, z čimž twar zahajichu. Smetanova opera „Dalibor“ měješe na to w Nachwilnym dźiwadle premjeru. Lěta 1881 Narodne dźiwadło wotewrichu, woheń w nim wšak wužada sej bórze dwulětnu přestawku.
Twarja nowy němsko-čěski železniski tunl
Praha (SN). Plany za mjezy překročacy železniski tunl pod Rudnymi horinami su dźeń a konkretniše. „Po politiskim dojednanju móžemy so nětko techniskim prašenjam a projektowanju wěnować“, rjekny čěski minister za wobchad Dan Ťok po zetkanju ze sakskim hospodarskim ministrom Martinom Duligom (SPD) wčera w Praze. Tam běštaj so dojednałoj, zo budźe cyłkownje 26 kilometrow dołhi podzemski zwisk po němskich twarskich předpisach twarjeny a wudźeržowany. Zakótwjene je to w mjezystatnym zrěčenju, kotrež chcedźa kónc lěta podpisać. Nětko přewjeduja studiju wo geologiskich wuměnjenjach a wo hospodarskosći projekta. Nowa čara za spěšniki by jězbny čas z Drježdźan do Prahi wot dweju a poł hodźiny na runje hišće hodźinu přikrótšiła. Tuchwilna na křiwicy bohata čara podłu Łobja je wućežena. Nimo toho skorža wobydlerjo hary dla. Twarske dźěła, kotrež móhli lěta 2030 zahajić, płaća po dotalnych trochowanjach pjeć miliardow eurow.
Kaczyński knježi z chorownje
Nichtó sej njezwěri bjez najsylnišeho muža Pólskeje něšto rozsudźić
Waršawa. Pólski statny prezident An-drzej Duda přebywa tele dny ze swojej mandźelskej w New Yorku. Tam ma wažnu funkciju: Před Bjezstrašnostnej radu Zjednoćenych narodow (UNO) dyrbi před diplomatami z wjace hač sto krajow přednošować, kaž pólske medije rozprawjeja. Referować chce na temu „Mjezynarodne prawo jako garant měra“. Pólskej je to wulka česć, wšako je wot spočatka januara na dwě lěće jako hóstny kraj do najwyšeho gremija UNO přiwzata.
Swój wopyt chce Duda tež za to wužić, zo by so z pólskimi krajanami w USA zetkał, předewšěm z ameriskimi wojakami pólskeho pochada. Tak planuje zetkanja mjez druhim w Chicagu a Jerseyju pola New Yorka. Tam bě minjeny čas k rozkorje mjez Polakami a měšćanostu dóšło, kiž chcyše pomnik za morjenych pólskich oficěrow w Katyńskich lěsach přez sowjetsku tajnu słužbu NKWD w Druhej swětowej wójnje wotstronić dać. Nowiny nětko žortuja, zo chcył Duda jenož tohodla do Jerseyja jěć, zo by pohladał, hač pomnik hišće steji.
Čěsku nowinarku přesłyšowali
Bratislava (SŽ/K). W naležnosći zamordowanja słowakskeho přepytowaceho nowinarja Jána Kuciaka je tamniša kriminalna policija čěsku žurnalistku Pavlu Holcovu přesłyšowała. Kaž nowina Sme k tomu piše, su jej tež słužbny mobilny telefon wotewzali, w nadźiji, zo móhł jim ewentualnje dale pomhać. Holcová bě hromadźe z Kuciakom dźěłała na njedokónčenym artiklu wo počinanjach italskeje mafije w Słowakskej. „Je to cyłych wosom hodźin trajace napinace přesłyšowanje było“, Holcová rjekny. Telefon wotewzachu jej pječa z tukanja, zo móhła jeje elektroniska komunikacija wobsahować pokazki na dołho pytaneho mordarja. Kody jednotliwych powěsćow Holcová přiwšěm njepřeradźi. Kriminalisća chcedźa sej jeje daty z modernej techniku po druhim puću wotewrić.
Słowakske statne rěčnistwo je sej mjeztym wěste, zo bě mordarski atentat jeničce na Jána Kuciaka zaměrjeny był a jeho njewjesta Martina Kušnírová prosće „we wopačnym wokomiku na wopačnym městnje“ přebywała.
Přećiwo Konvičce hižo njepřepytuja
Praha (dpa/SN). Čěski přećiwnik muslimow Martin Konvička njetrjeba so dalšeho přesćěhowanja justicy bojeć. Čěske statne rěčnistwo je přestało, po wjace hač dwěmaj lětomaj přećiwo njemu našćuwanja luda dla přepytować. Njeje dopokazujomne, zo je Konvička dwělomne komentary na swojej Facebook-stronje sam spisał, rěčnik statneho rěčnistwa nowinarjam zdźěli. W socialnych syćach steješe: „Jako wólbni dobyćerjo rozmlějemy was, lubi muslimojo, na mjasowy a kosćowy próšk.“ W dalšim zapisku žadaše sej něchtó „koncentraciske lěhwa za muslimow“. W padźe zasudźenja by załožer čěskeho antiislamskeho hibanja z jastwom hač do třoch lět ličić dyrbjał.
Jako wysokošulski docent uniwersity w Českich Budějovicach zaběra so Konvička z wědu wo mjetelčkach. Uniwersita bě so drje minjeny čas wospjet wot „wosobinskich aktiwitow“ swojeho sobudźěłaćerja distancowała, zdobom pak potwjerdźiła, zo nima to ničo z jeho wukonami jako coologa činić. Při ličenju ludźi w Čěskej lěta 2011 bě so 3 358 woprašanych k islamej wuznało. Po trochowanjach je w susodnym kraju 10 000 muslimow.
Mócny „pochod za swobodu“
Waršawa (PŽ/K). Někotre dźesaćitysacy ludźi zhromadźichu so wčera w pólskej stolicy, zo bychu zwuraznili napřećo knježerstwu strony Prawo a sprawnosć (PiS) razne žadanje, dodźeržeć wustawu a respektować prawa kaž tež njewotwisnosć sudnistwow.
Namołwu opozicionelneje strony Wobydlerska platforma (PO) a hibanja Moderni k wobdźělenju na „Pochodźe swobody“ bě po informacijach nowiny Gazeta Wyborcza wjace hač 50 000 wobydlerjow sćěhowało. Předsyda PO Gregorz Schetyna w swojej narěči zhromadźenym přiwoła: „Kónc knježestwa PiS je bliski.“ Zdobom wón napomni, dale wojować za dostojnosć, demokratiju a swobodnu Pólsku. Dalši rěčnicy opozicije wumjetowachu kabinetej premiera Mateusza Morawieckeho, zo puta demokratiju, předewšěm z dwělomnej reformu sudnistwa. Po najnowšim zwěsćowanju tuchwilnych wólbnych wuhladow bychu PO a Moderni 33,4 procenty hłosow dóstali, PiS by 36,9 procentow pólskeje ludnosće podpěrało.
Polańskeho njepočinki
Krakow (JBR/SN). Znaty francosko-pólski filmowy režiser Roman Polański přebywaše njedawno w Krakowje. Na tamnišim Festiwalu njewotwisnych filmow předstaji swoju najnowšu produkciju „Wěrna stawizna“, w kotrejž jeho mandźelska Emmanuelle Seigner hłownu rólu hraje. W Krakowje wón njejapcy zhoni, zo je Ameriska filmowa akademija, kotraž wo Oscarowych mytach rozsudźa, jeho za „njepočinki w zašłosći“ ze swojeho rjadu wuzamknyła, a to zhromadnje z Billom Cosbyjom, kiž je seksualneho wobćežowanja wjacorych žonow dla wobskorženy. Samsna akademija bě film Polańskeho „Pianist“ w lěće 2003 z Oscarom počesćiła.
Filmowca Romana Polańskeho je Los-Angeleske sudnistwo 1977 za wumocowanje na 13lětnej Samanće Geiley wobskoržiło, hrožo jemu z 20 lětami jastwa. Wón pak bě hišće do wusuda do Parisa ćeknył. Hač do dźensnišeho sej Amerika žada jeho wudać. Pólska a Francoska pak to wotpokazujetej. „To je hłuposć ameriskeje justicy“, potwjerdźi mjeztym 85lětny w telewizijnym interviewje, „Samantha je mi hižo dawno wodała.“
Měšćanosta ludźi rozhorja
Zwada wo pomnik morjenych pólskich oficěrow w ameriskim Jerseyju
Waršawa. Nowy pólski zakoń wo holocausće ma mjeztym wuskutki hač do Ameriki, štož so tež w pólskich medijach wotbłyšćuje.
W měsće Jerseyju City z 260 000 wobydlerjemi w bjezposrědnim susodstwje New Yorka steji wot lěta 1991 pomnik za pólskich oficěrow, kotrychž bě sowjetska tajna słužba NKWD lěta 1940 w Katyńskich lěsach moriła. Cyłkownje dwanaće metrow wysoki monument zwobraznja wojaka ze zady sputanymaj rukomaj, kotrehož je bajonet třělby překłół. Na kamjentnym stołpje stej připrawjenej pólski worjoł a tafla z napisom „Katyn 1940“.
Měšćanosta Jerseyja Steven Fulop je kónc apryla připowědźił, zo chce naměsto, hdźež pomnik steji, přetwarić. Nastać ma moderny parkowy areal, w kotrymž móža so wobydlerjo podłu rěki Hudson přechodźować a wočerstwić. Wopomnišćo morjeneho wojaka je Fulopej na puću a ma so wotstronić.
