Wałęsa ma sozjawnje zamołwić
Gdańsk (JBR/SN). W procesu Kaczyński kontra Wałęsa je sudnistwo nětko na dobro Kaczyńskeho rozsudźiło: Lech Wałęsa dyrbi so „za ranjenje česće“ nawody knježaceje strony PiS pola Jarosława Kaczyńskeho zamołwić. Činić ma to w medijach z tekstom, kotryž sudnistwo wobdźěła, prjedy hač jón wozjewić da.
Wałęsa bě wjele lět twjerdźił, zo je Kaczyński sam wina na lětadłowej katastrofje lěta 2010 a na smjerći 96 pasažěrow. To je njesměrna wobskóržba bjez solidnych dopokazow, ze sudnistwa rěkaše. Wałęsa njetrjeba nětko tola 30 000 złotych płaćić – zamołwjenje dosaha. Bywši pólski prezident so do toho wohlada a zapoda apelaciju w Strasbourgu, kaž jeho nowinarski rěčnik zdźěli.
Lech Wałęsa bě 6. decembra na sudnistwo přišoł w košli z napisom KONSTYTUCJA (Zakładny zakoń), kotruž noša přećiwnicy knježerstwa. Swoje stejišćo pokaza tež za mjezu. Na pohrjebje Georgea Busha w USA bě podobnu košlu woblečeny. We Washingtonje jeho mandźelskaj Clinton a Barack Obama wutrobnje witachu. Medije su jeho outfit, hinak hač pólske, jara pozitiwnje komentowali.
Přerězna mzda dale přiběrała
Praha (ČŽ/K/SN). Přerězna brutto mzda w Čěskej je w třećim kwartalu wo 2 158 krónow (něhdźe 83 eurow) přiběrała, tak zo wučinješe kónc septembra 31 516 krónow (1 220 eurow). To je kónc minjeneho tydźenja Čěski statistiski zarjad wozjewił.
Wot julija do septembra je so přerězna mzda wo cyłych 8,5 procentow powyšiła. Dźiwajo na wyše płaćizny mnohich tworow kaž tež na ratu inflacije bě jeje realny přirost přiwšěm šěsć procentow. Najbóle rostli su mzdy we wobłukach, w kotrychž stat dominuje, potajkim w šulstwje a kubłanju, w zjawnym zarjadnistwje, wójsku a strowotnistwje resp. socialnym hladanju. W industriji powjetši so přerězna mzda najbóle w Praze a w južnych Čechach, najmjenje w Plzeňskim wobwodźe. Region z najnišim mzdowym niwowom wostawa Karlovarski wobwod.
Mzda přiběra w Čěskej republice njepřestajnje wot lěta 2014, hłownje dźakowano spomóžnemu wuwiću hospodarstwa a z tym zwisowacym ćišćom na mzdy. Ekonomojo warnuja wšak před nadměrnym róstom přerězneje mzdy, móhło dźě to konkurencnej kmanosći zeškodźeć.
Aktiwisća přeprošeni byli
Praha (dpa/SN). Bě to snědań, kotraž je do stawiznow zašła: Před 30 lětami je so bywši francoski statny prezident François Mitterrand w Praze z čěskimi aktiwistami za zachowanje čłowjeskich prawow, kaž běštaj to Václav Havel a Jiří Dienstbier, zetkał. Lěto do demokratiskeho přewróta 1989 bě oficialne přeprošenje do francoskeho wulkopósłanstwa wažny signal podpěry opoziciskeho hibanja w tehdyšej Čěskosłowakskej.
Składnostnje mjezynarodneho dnja čłowjeskich prawow 10. decembra je Čěska tradiciju nětko w hinašej formje wožiwiła. Kraj witaše wčera aktiwistow za čłowjeske a wobydlerske prawa w swojim wulkopósłanstwje w Moskwje, kaž wonkowne ministerstwo w Praze na naprašowanje powěsćernje dpa wobkrući. Dalše kraje kaž Vietnam, Armenska a Kuba maja přichodne dny slědować.
Na legendarne zetkanje 9. decembra 1988 dopomina mjeztym pomnik na zahrodźe pod Praskim hrodom.
Pólska chce wuhlo dale zmilinić
Prezident Andrzej Duda wobdźělnikow klimoweje konferency šokował
Waršawa. Tuchwilu wotměwacy so swětowy klimowy wjeršk w pólskich Katowicach je medijam wusahowaca tema. Nimale wšitke nowiny wo tym wobšěrnje rozprawjeja. W šleskej stolicy wuradźuje 26 000 fachowcow z wjace hač sto krajow hišće tydźeń wo tym, kak hodźało so dalšemu woćoplenju zemje přez wustork klimje škodźacych płunow zadźěwać. Sćěhi klimoweje změny, kaž suchota, zapławjenja abo wulke lěsne wohenje, su dźě po wšěm swěće widźomne.
Lěwica wjadnje
Praha (ČŽ/K/SN). Bychu-li w Čěskej přichodnu njedźelu wólby sejma byli, by je – kaž dotal hižo lěta – Hibanje njespokojnych wobydlerjow (ANO) premiera Andreja Babiša z 32,5 procentami hłosow dobyła. To wuchadźa z nowemberskeho zwěsćowanja zadźerženja wolerjow přez agenturu Kantar. Porno oktobrej wupraji so za ANO cyłe 5,5 procentow wjac. Tónle nahladny přirost ćim bóle překwapja, docpěwa dźě so wón njedźiwajcy raznych nadpadow na Babiša jeho duchownje chorowateho syna dla, kotrehož je pječa skradźu na połkupu Krim zawlekł.
Piraća tohorunja přibywaja, z plusom třoch dypkow steja woni z 19 procentami přichilnosće na druhim městnje. Tež ODS dale rosće, a z přibytkom dweju dypkow su wobydlerscy demokraća ze 16 proc. na třećim městnje.
Lěwica prawdźepodobnje w Čěskej kolektiwnje wjadnje. Tak chcyło KSČM jenož hišće šěsć procentow (– 1) wolerjow swój hłós dać, a tuchwilu hišće sobu knježaca ČSSD by samo jenož runych pjeć proc. (– 2) dóstała a tak na kritiskej hranicy była. Do sejma zaćahnyłoj byštej hišće STAN a SPD. Za KDU-ČSL a TOP 09 by delnja komora parlamenta zawrjena wostała.
Strona PiS sej wjetšinu wojewódstwow zawěsćiła
Po druhim wólbnym přechodźe komunalnych a regionalnych wólbow w Pólskej 4. nowembra a po běžnych jednanjach wo skonstituowanju sejmikow, zhromadźiznow wojewódstwow, su so poměry mocy we wojewódstwach porno prěnjemu wólbnemu přechodej zdźěla zaso změnili. Tónle wuslědk horceho boja wo zastupjerjow mjeńšich stron a njestronskich zapósłancow wobkedźbuja tež we wojewódstwach, mjezowacych na Němsku.
Dary Čechow lětsa šćedriwiše
ZA HODOWNE DARY wotmysla Češa lětsa přerěznje 6 137 (240 eurow) krónow wudać. To je wo cyłu pjećinu wjace hač loni. Za hodowne wupyšenja, cyrobizny a alkoholiske napoje nałoža dalšich 4 850 krónow (200 eurow), štož je tohorunja něšto wjace hač minjene lěto. Cyłkownje wuda čěski konsument k hodownym swjatym dnjam přerěznje dobrych 11 000 krónow (440 eurow). Popřeć móža sej wobydlerjo šćedriwiše hodowne nakupy dźakowano lětušemu jara spomóžnemu wuwiću hospodarstwa kraja a nahladnemu róstej mzdow.
Kaczyński Wałęsu wobskoržił
Gdańsk (JBR/SN). Daloko znata je w Pólskej njepřezjednosć mjez Jarosławom Kaczyńskim a Lechom Wałęsu. Wona traje hižo wot časa zastojnstwa Wałęsy jako prezident stata (1990–1995), kiž bě dwójnikow Kaczyńskich do swojeho kabineta powołał, ale wobeju zaso won ćisnył. Dźensa so 75lětny Wałęsa reformam knježerstwa raznje spřećiwja, wosebje pak Kaczyńskemu, 69lětnemu nawodźe knježaceje strony Prawo a sprawnosć.
Nětko stejitaj wobaj před sudnistwom w Gdańsku. Kaczyński je Wałęsu łžě dla wobskoržił, kiž twjerdźi, zo bě Kaczyński w poslednjej telefoniskej rozmołwje z bratrom, bjezposrědnje do lětadłoweje katastrofy w lěće 2010, přikazał přizemić, byrnjež špatne wjedro było. Po słowach Wałęsy je Kaczyński „sam wina na smjerći swojeho bratra a trjeba psychiatrisku pomoc“. To Kaczyński njeznjese. Wałęsa ma so tuž pola njeho zamołwić a 30 000 złotych jako pokutu na dobro chudych płaćić. Sudnica hižo w prěnich minutach procesa namjetowaše so zjednać. „Rady“, Wałęsa wotmołwi, „ale wostanu při tym, štož sym rjekł.“ Kak sudnistwo rozsudźi, ma zjawnosć 6. decembra zhonić.
Aids jeho porazył
London (JBR/SN). Freddie Mercury, załožer rockoweje skupiny Queen, zemrě 24. nowembra 1991 w Londonje. Jeho spěwy słušeja k najwulkotnišim w stawiznach swětoweje hudźby. W pomjatku wostawa fanam spektakularny koncert skupiny z Mercuryjom na čole we Wembley-stadionje 1985 na dobro hłód tradacych ludźi w Africe. Jako spěwaše wón swoju kompoziciju „Barcelona“ zhromadnje ze španiskej sopranistku Montserrat Caballé, „zalubowachu so fanojo rocka do operoweje a lubowarjo opery do rockoweje hudźby“. Tónle titl sta so z hymnu Lětnich olympiskich hrow w Barcelonje 1992. „We are the champions“ drje znaje kóždy přiwisnik sporta.
Freddy Mercury, poprawom Farrokh Bulsara, pochadźeše ze Sansibara, něhdyšeje jendźelskeje kolonije, kotraž je dźensa dźěl Tansanije. Jeho swójbni dyrbjachu wójny dla do Londona ćeknyć. Tam sta so wón z grafikarjom-ilustratorom. Zo je homoseksualny, wšak nochcyše hač do kónca žiwjenja přiznać. Jeho wotmołwa nowinarjam stajnje rěkaše: „Mam wšelakore seksualne zajimy.“ Hakle dźeń do swojeje smjerće wón zjawnje wuzna: „Mam aids.“ W starobje hakle 45 lět je Freddie Mercury zemrěł.
Wójnska nalada w medijach
Razne reakcije w Pólskej na „mórsku ataku“ Ruskeje před połkupu Krim
Waršawa. Namócne podawki před Kerčskej wužinu při połkupje Krim su w pólskich medijach razne reakcije zbudźili. Předewšěm dźenik Rzeczpospolita runjewon wójnsku naladu šěri.
Tak je redaktor Marek Kozubal čitarjow šokował z artiklom pod nadpismom „Njejsmy na wójnu přihotowani“. Hnydom na spočatku přinoška wón twjerdźi, zo hrozy Pólskej faktisce kóždy wokomik nadpad ze stron Ruskeje. Ani wójsko ani ludźo pak njejsu na to přihotowani. Kozubal ludnosći radźi sej wuwědomić, hdźe su škitne bunkry a lěkarske srědki, a sej nimo toho składy žiwidłow a pitneje wody zarjadować. Knježerstwo je po jeho měnjenju winowate, wobydlerjow z wotpowědnymi informaciskimi łopjenami na móžnu wójnu přihotować a jim rozłožić, kak maja so w tajkej situaciji prawje zadźeržeć.
