Spisowaćel lětstotka a swětoweje literatury
K stoćinam Jurja Brězana 9. junija su někotre regionalne nowiny Sakskeje a Braniborskeje a Berlinski dźenik Neues Deutschland wobšěrne hódnoćenja jeho žiwjenja a literarneho tworjenja kaž tež pokazki na jeho počesćenja k jubilejej wozjewili. Podawamy tu někotre wujimki z přinoškow. Telewizija MDR wusyłaše 9. junija poetisku dokumentaciju wo jubilaru „Muž w brězach“ a DEFA-film „Čorny młyn“.
Wulki literat a mysler
Chcychu wědźeć, kak je žiwy był
Połni dźaka za wotewrjenosć podachu so ludźo po wopytanju domu Jurja Brězana w Hornim Hajnku zaso domoj. Měrćin Weclich je so někotrych za jich zaćišćemi prašał a za tym, kotry poćah k Brězanej maja.
Sabine Dzibok ze Steiny pola Kamjenca: Mi so wosebje wobrazniwa rěč Jurja Brězana lubi. Buch přez někotre přinoški w nowinach na jeho narodniny skedźbnjena, čehoždla so rozsudźich, hromadźe z přećelku z Wotrowa tónle dom wopytać, w kotrymž je wón žiwy był a dźěłał. Bě mi wažne, tež jeho wobswět zeznać. Wšo bě jara awtentiske.
Jurij Kubica z Hornjeho Hajnka: Běchmy z Jurjom dźě přeco w dobrym susod- stwje žiwi a tuž wužich přiležnosć, k česći jeho stotych narodnin zaso jónu do jeho chěžki załožić. Je derje, zo su ludźom durje domu wočinili, zo widźa, kak je wón žiwy był a pisał.
Šulerjo w praktikumje
Šulerjo 9. lětnika Ralbičanskeje Serbskeje wyšeje šule wukonjeja tuchwilu dwutydźenski powołanski praktikum. Alena Belkotec je so pola někotrych za prěnimi nazhonjenjemi wobhoniła.
Dawina Suchec, DDV medijowa skupina, Drježdźany: Pozdźišo chcyła so z medijowej designerku stać. W tymle a přichodnym tydźenju zhonju, kak dadźa so wobrazy z profesionalnymi programami wobdźěłać. Mjez druhim budu samostatnje flyery zestajeć. Mi so tule lubi, sobudźěłarjo su přijomni a mi rady wo swojim powołanju powědaja.
Marija Domaškec, katolska pěstowarnja „Alojs Andricki“, Radwor: Staram so w běhu praktikuma wo dźěći, pěstuju je a zabawjam so z nimi. Do mojich nadawkow słuša tež, dźěći na připołdniši spar přihotować. Wězo je to napinace, mam pak z toho přiwšěm wjele wjesela. Tónle praktikum dyrbi być fundament za moje pozdźiše wukubłanje na kubłarku.
Zapósłane (23.05.16)
Wito Meškank ze St. Godeharta Eimbeckhausena piše k přinoškej „Cyrkwje njeměli předać“ w SN z 10. meje 2016:
Berlinski ewangelski biskop Dröge mjenuje předań prózdnych cyrkwjow, je „pozłoćić“. Chiba přitrjechi to za ewangelske cyrkwje, ale na přikładach biskopstwow Hildesheima w 1990tych lětach, Limburga a Kölna spočatk 2000tych lět, Berlina kónc 2000tych lět a Hamburga dyrbjeli spóznać, zo katolikojo z nuzy jednaja. Snadź hodźi so mobiliar wosadźe přewostajić, kotraž je swój přez wójnu, kaž w Chorwatskej abo Syriskej, zhubiła. Twarjenje a ležownosć pak zawjazujetej dale na městnje rozsudźić a jednać. Swjaty křiž móhł dale z wěže do kraja hladać. Cyrkej njehodźi pak so jeno z lutymi pjenjezami stabilizować, zo njeby so zwjezła, ale přewažnje z tym, zo ju wužiwamy.
Zdaloka widźane
Jean
Kudela
Foto:
Alfons
Wićaz
W diskusiji podawa francoski přećel Serbow Jean Kudela mysle k aktualnemu połoženju we Łužicy ze swojeho, Pariskeho wida. Jedna so wo měnjenje jednotliwca, kotrež njekryje so w kóždym padźe z tym redakcije:
Někotři čitarjo budu so snano hóršić: „Kak zwěri sej tónle wukrajnik schroblić, so do našich nutřkownych naležnosćow měšeć! Njech so wón na swoje akademiske dźěło wobmjezuje!“
Znaju Serbow a Łužicu nimale 40 lět a přednošowach wo serbskej kulturje a rěči 30 lět na Statnym instituće za wuchodne rěče a kultury (INALCO) w Parisu. Hižo cyłu tu dobu dóstawam a čitam Serbske Nowiny, Rozhlad a Nowy Casnik, štož dźerži mje w zwisku z mojimi lubymi Serbami. Nimo toho mam přećelow, kotřiž mje wo situaciji w Serbach informuja. „Łužica je moja druha domizna“, praji dr. Zbigniew Gajewski znaty přećel Serbow — to móhł ja tež prajić.
Reality připóznawać a je wobdźěłać
Tež spisowaćel Křesćan Krawc rozmysluje wo aktualnym połoženju w Serbach a wo naležnosći Serbski sejm. Jeho mysle tule dokumentujemy. Jedna so wo měnjenje jednotliwca, kotrež njekryje so w kóždym padźe z tym redakcije:
Hdyž so rozdwojenja, wadźeńcy a boje wo legitimowane zastupnistwo Serbow njeskónča, so my Serbja – byrnjež w zbytkach přeco něšto wot nas zwostanje – w kategoriji žiwych narodnosćow we wotwidźomnym času zhubimy. Bjez wulkeho hódnoćenja, sudźenja, bjez wumjetowanja dyrbja so přećiwo sebi wojowace kruhi, gremije a wosoby do zhromadnosće namakać.
Zapósłane (10.05.16)
Pawoł Rota z Ralbic podawa trěbne wudospołnjenje rozprawy w februarskim Věstníku wo powójnskich podawkach w Róžeńčanskej šuli nazymu 1945:
Zajimowani čitarjo Serbskich Nowin wědźa, zo jim Mikławš Krawc-Budyski prawidłownje rozprawja, što w Praze wuchadźacy měsačnik Česko-lužický věstník ze Serbow piše. K powěsći w februarskim wudaću wo „stawkowanju serbskich dźěći přećiwo němskim wučerjam w Róžeńće a w Ralbicach nazymu 1945“ chcył něšto dodać. Wo Ralbicach wšak ničo njewěm. W Róžeńće sym to dožiwił.
Wuchadźišćo: Z kóncom Druheje swětoweje wójny 8. meje 1945, z našim narodnym wuswobodźenjom, je w serbskim ludźe runjewon wubuchnyło narodne wědomje. Wot dorostłych je škrička přeskočiła na dźěći, kaž su to starobje wotpowědnje zrozumili a zwoprawdźić móc myslili. A to měješe wuskutk w šuli, kiž pak je z kolijow wujěł. Zo „su šulerjo němskeho wučerja zbili“, kaž to Věstník piše, wobswědčić njemóžu. Běch tehdy šuler 8. lětnika w Róžeńće.
Zapósłane (06.05.16)
Na přinošk Křesćana Krawca ze 17. měrca 2016 w Serbskich Nowinach poćahuje so Helmut Schippel z Njebjelčic:
Skerje připadnje zhonich wo přihłosowarjach pomjatneje tafle za zamordowaneho pólskeho nućeneho dźěłaćerja Staszeka we Łomsku. Poćah k němskej holcy bě jeho zahuba. Zasudźichu jeho k smjerći a nuzowachu mnohich cuzych dźěłaćerjow kaž tež Němcow a Serbow, jeho wotprawjenju přihladować. Na tule njeprawdu dyrbjało so trajnje dopominać. To móhło so stać z pomjatnej taflu pola Łomska abo, kaž su to w Njebjelčicach činili, ze skulpturu.
Zapósłane (25.04.16)
Zrudźaca powěsć so we Wotrowje rozšěri, zo je něhdyši šulski nawoda Jan Herman nimale 100lětny zemrěł. K tomu piše Jan Wjenk w mjenje Wotrowskich šulerjow:
Narodźiwši so do wulkeje swójby přežiwi Jan Herman hrózbnu Druhu swětowu wójnu a sta so w Radworju z wukubłanym nowowučerjom. Tam zezna w susodnej wsy pozdźišu mandźelsku Adelheid. Do mandźelstwa narodźichu so jimaj štyri dźěći. Jan měješe zbožo, přińdźe do Wotrowa a wučerješe z Janom Meškankom, Cyrilom Nawku, Francom Kubašom a Jurjom Grósom. Dźěći, mjez nimi mnoho ćěkancow, chodźachu dwaj lětnikaj hromadźe do jedneje rjadownje. To měješe tež swoje lěpšiny. Na jednej stronje słyšachu, što starša rjadownja wuknje a lěto pozdźišo bě to za nich wospjetowanje, su-li dokładnje kedźbowali. Při tym nawuknychu mnozy ćěkancy tež serbšćinu a stachu so samo pozdźišo wučerjo.
W ćežkim času dialog dale wjesć
Něhdźe 400 přisłucharjow pjelnješe minjeny pjatk žurlu Berlinskeho wulkopósłanstwa Ruskeje federacije, zo bychu swjatočny koncert ZSW w kooperaciji z SLA dožiwili. Smy so wobhonili, što k podawkej měnjachu.
Maksymilian Nawka z Ingolstadta: Samo na sebi bě to jara poradźeny koncert. Wězo, hdys a hdys su hudźbnicy tróšku njekoncentrowani hrali – ale to so stanje, to je wuměłstwo, to je hudźba, to je awtentisce. Kulisa tule we wulkopósłanstwje je krasna – jara pompozne wšitko, jara wulke. Myslu sej, zo so tónle ramik derje hodźi za prapremjeru.
