Ćežka technika zawinuje škody w biosferowym rezerwaće
Běše něhdy wulke stadło wowcow. Skoćata so derje čujachu, přetož mějachu wowčerja, kiž so z wjele lubosću wo nje staraše. Činješe wšitko za nje. Nihdy njeby jemu do mysli přišło, ze swojimi wowcami hrubje wobchadźeć abo jim něšto złe načinić. Wyšnosći wšak so tole njespodobaše. Wona chcyše zwěrjata zwičnić a lěpši dobytk nadźěłać. Wowčerja tuž pušći, wumjetujo jemu, zo je sej z wowcami lěpšiny wuzbytkował. Tón wšak wumjetowanja wotpokaza, ale podarmo. Wyšnosć pósła noweho wowčerja, kiž z cyle hinašimaj wočomaj na wulke stadło zhladowaše, bě dźě po powołanju rěznik.
Z tymle přirunowanjom drje hodźi so najlěpje wopisować, što je so minjene lěta w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty stało. Mjeztym je tamniše wuwiće politisku runinu docpěło a je zdobom přičina wjacorych listow sakskemu ratarskemu ministrej.
Minimalna mzda žadyn chaos njewuskutkowała
Budyšin (SN/JK). Lěto po zawjedźenju zakonsce předpisaneje minimalneje mzdy je dźěłarnistwo zežiwjenje a hosćencarstwo (NGG) Budyskeho wokrjesa z wuslědkom wažneho podawka nadměru spokojom. „Prěni raz maja wšitcy přistajeni krutu zakładnu mzdu, wot kuchinskeje pomocy hač k předawarce. Štóž dźěła, ma tež znajmjeńša 8,50 eurow na hodźinu dóstać“, praji Volkmar Heinrich, jednaćel NGG za wobłuk Drježdźany a Kamjenicu. Zdobom wón podšmórnje, zo njejsu so negatiwne wočakowanja hladajo na wuskutki minimalneje mzdy wobkrućili. „Minimalna mzda njeje so jako spinadło konjunktury wopokazała, tež dźěłowe městna so zhubili njejsu. Město toho zo bychu w hosćencach a hotelach personal redukowali, su dalšich sobudźěłaćerjow přistajili. We wobłuku gastronomije dźěłaše loni w juniju 9,7 procentow wjac ludźi hač w samsnym času lěto do toho.
Ličba bjezdźěłnych je so w prěnim lěće minimalneje mzdy na spodobne wašnje pomjeńšiła, město toho zo by nadměru rozrostła, kaž bě wěšćene. W decembru bě 11,6 procentow ludźi mjenje bjez dźěła hač w lěće 2014.
Ratarjow za nowe puće zahorić
Wokomiknite połoženje němskeho ratarstwa wjedźe k tomu, zo so burja za alternatiwami w rólnistwje rozhladuja. Fachowcy jich při tym teoretisce a praktisce poradźuja.
Lejno (SN/JK). Zymske kubłanja Kamjenskeho spěchowanskeho a dalekubłanskeho srjedźišća Sakskeho krajneho zarjada za wobswět a ratarstwo su lěto a woblubowaniše. Tež wčerawše, třeće we wobłuku lětušich zarjadowanjow, je nimale 60 ratarjow a dalšich zajimcow do Lejnjanskeho Kubicec hosćenca přiwabiło.
Na dnjowym porjedźe stejachu naročne temy. Jedna z nich, přidatnje do programa přiwzata, wěnowaše so móžnym alternatiwam k plahowanju pšeńcy abo rožki. Tobias Weiske, regionalny zamołwity předewzaća Saatenunion za Saksku, wčera jednu tajku ratarjam předstaji.
Tola 2050 kónc?
Podstupim (SN). Planowanja zwjazkoweho wobswětoweho ministerstwa, zakónčić zmilinjenje brunicy hač do lěta 2050, zbudźa wulki protest. Braniborski hospodarski minister Albrecht Gerber (SPD) je zasadnje přećiwo tajkemu myslenju „Njeje scyła móžno, zo přestajimy zastaranje z milinu wot jednoho dnja na druhi dospołnje na wobnowjomne energije.“ Z tymle a dalšimi argumentami je so pisomnje na wobswětowu ministerku Barbaru Hendricks (SPD) wobroćił. Wona bě sej hakle srjedu znowa kruty termin, lěto 2050, za doskónčny kónc łužiskeje brunicy žadała. Spočatk januara je Berlinska myslenska twornja Agora kónc zmilinjenja brunicy hižo za lěto 2040 nastorčiła.
Tež saksko-anhaltski hospodarski minister Hartmut Möllring (CDU) je so přećiwo krótkodobnemu kóncej zmilinjenja brunicy wuprajił, pokazujo na sćěhi, hdyž so dwě energetiskej žórle (jadrowa energija a brunica) naraz zhubitej. Zeleni w Braniborskim krajnym sejmje porno tomu Gerberowu kritiku wotpokazuja, žadajo sej zdobom, dalše wuhlowe jamy scyła hižo njewotewrěć.
Koncern Total dobytk přisadźił
Paris (dpa/SN). Francoski wolijowy koncern Total je loni po swójskich informacijach spadowaceje płaćizny zemskeho wolija tójšto dobytka přisadźił. Předewzaće z tym liči, zo je dobytk 2015 wo wjace hač 20 procentow woteběrał, kaž šef koncerna Patrick Pouyanne wčera francoskemu sćelakej Europe 1 rjekny. Zo bychu sej akcionarow wobchowali, nochcedźa diwidendu skrótšić, ale město toho mjenje inwestować. Po nahledźe Pouyan- nea budu tež druhe předewzaća k tajkim naprawam nuzowane, štož pak powjedźe skónčnje k přewrótej wolijowych płaćiznow.
Po słowach fachowcow pak płaćizna wolija přichodny čas najprjedy raz dale spaduje. Přičina stej přewulki poskitk na swětowych wikach a woteběraca potrjeba wolija w Chinje, druhim najwjetšim hospodarstwje swěta. Mjezynarodna energijowa agentura IEA samo z tym liči, zo so wolijowe wiki w nadposkitku „zatepja“. Wulke předewzaća kaž Shell, BP a Exxon hižo dlěje dramatisce woteběracych dochodow dla skorža.
Bjez běrokratije njepóńdźe
Budyšin (SN/JK). Hač do 15. meje maja ratarjo chwile, stajić próstwu wo lětuše spěchowanje. Próstwy stajeć je za našich ratarjow dźěl wšědneho dźěła. Kaž předsyda Róžeńčanskeje agrarneje AG Sorabia Matej Korjeńk našemu wječornikej zdźěli, njetrjebaja lětsa na někajke nowe postajenja dźiwać. Maja wězo wotwažować, za čo próstwu zapodadźa a hač je móžno, to spěchowane dóstać, štož sej předewzaće přeje. Loni su pjenjezy w cyłym wobjimje dóstali, a to k postajenemu terminej. Toho so tež lětsa nadźijeja a wokomiknje próstwy zdźěłuja.
Na dźěl lońšeho spěchowanja Chróšćanski ratar Jan Wjesela hišće čaka. Zakładne spěchowanske srědki su hižo wupłaćene, dźěl wosebiteho spěchowanja ma hišće dóstać, přizwolene wšak wšitko je. Za lětuše spěchowanje dóstanje podłožki hakle w měrcu. Potom móže próstwu zapodać. Tež pola njeho so porno lońšemu nastupajo zapodaće próstwy a spěchowanje ničo njezměni.
Lětsa zarjady wočakuja, zo ratarjo próstwy wo spěchowanske pjenjezy elektronisce zapodadźa. To zawěsći jim pječa lěpši přehlad a wolóža wobdźěłanje zapodatych próstwow.
Chcedźa pomhać
Budyšin (SN/JK). Młodych kaž staršich ludźi k tomu pohnuć, so zesamostatnić a so z předewzaćelom stać, je wotmysł syće załožerjow, kotraž ma w Budyskim wokrjesu nastać. Tohodla zetkachu so wčera w Budyšinje zastupjerjo města a wokrjesa kaž tež zamołwići z hospodarstwa a politiki. Přitomnaj běštaj mjez druhim statny sekretar sakskeho hospodarskeho ministerstwa Stefan Brangs (SPD) a zapósłanc krajneho sejma Marko Šiman (CDU).
Wčerawše prěnje zetkanje, kotrež wotmě so na iniciatiwu Budyskich hospodarskich juniorow, měješe zaměr, wuswětlić móžnosće wokrjesa, zo by so zaso wjac ludźi do samostatnosće zwažiło. Kaž nawoda hospodarskeho spěchowanja Budyšina Alexander Scharfenberg našemu wječornikej zdźěli, je ličba załožerjow eksistency minjene lěta jara woteběrała. Nowa iniciatiwa ma jim puće runać a wosebje přeswědčenje sylnić, zo njeje móžne zwrěšćenje přičina, so njezesamostatnić. Iniciatiwa chce syć institucijow wutworić, kotrež wuspěšne załoženje eksistency podpěraja a załožerjow prěni čas přewodźeja.
Za hišće wjace praksy w studiju
Z poskitkom dualneho studija je Budyska powołanska akademija woblubowane kubłanišćo. Nowe laborowe twarjenje, kotrež ma nastać, skići hišće lěpše wuměnjenja za wusko z praksu zwjazane wukubłanje studentow.
Budyšin (CS/SN). Z wosom łopačemi přewjedźechu minjeny pjatk symboliski prěni zaryw za nowe laborowe twarjenje Budyskeje powołanskeje akademije. Sakski financny minister Georg Unland (CDU) hódnoćeše tónle wokomik jako wosebity podawk, wšako inwestuje swobodny stat do twara 5,9 milionow eurow. Sakska wudawa třećinu swojich hospodarskich srědkow za kubłanje, wuzběhny minister a doda, zo je kubłanje požčonka na přichod. „Z nowotwarom stajeja w Budyšinje wuhibki do směra spomóžneho přichoda kubłanišća.“
Dźěło w lěsu wot wjedra wotwisne
Budyšin (SN/JK). „Za womłodźenje lěsow a za produkciju drjewa je trjeba, zo so tež štomy pušćeja“, zwurazni sakski ratarski minister a zdobom najwyši lěsny zastojnik Thomas Schmidt (CDU) zrozumjenje za to, lěsy načasnje wobhospodarjeć.
Wosebje zymske měsacy wužiwaja mějićeljo a wobhospodarjerjo lěsow za to, štomy pušćeć a drjewo dźěłać. Tajke naprawy słuža strowemu wobstatkej a wuwaženej strukturje lěsow. Nimo toho je trjeba, stare, chore abo wobškodźene štomy za biologisku runowahu lěsow pušćeć. Statne kaž tež priwatne lěsy maja žadanjam wuwaženeje zestawy lěsow po štomowych družinach wotpowědować. Něhdy dominowace jehlinowe monokultury w lěsach Hornjeje Łužicy maja so změnić na měšane lěsy, za region typiske. Za to wšak ma tón abo tamny štom padnyć.
Tójšto kokošow
Sakska (SN). Z něhdźe 10,8 milionami kokošow zaběra Sakska štwórte městno mjez němskimi zwjazkowymi krajemi. Mjez wuchodnymi krajemi steji wona samo na čole. Wot lěta 1999 je so ličba kokošow w swobodnym staće nimale podwojiła a je z přirostom wobstatka samo produkciju swini přetrjechiła.
1 600 zawodow w Sakskej plahuje kokoše. Přerěznje ma kóždy z nich 6 771 kokošow, to bě 2,4 razy telko kaž lěta 1999, jako bě hišće 2 200 tule pjeriznu plahowało.
Zajimawe je rozdźělenje plahowarjow. Na juhu swobodneho stata je jich najwjace, na wuchodźe najmjenje. Optimum docpěwa plahowanje we wokrjesu Sewjerna Sakska. Tam plahuja 6,4 miliony kokošow a tak dohromady 59 procentow. Zawodne struktury, kotrež w Sakskej wutworjeja, su wjetše a jich wuskutki na wobswět škódniše hač w Delnjej Sakskej, hdźež we wokrjesu Vechta w cyłkownje 740 zawodach přerěznje 18 793 kokošow plahuja.
Budyski wokrjes zliči lěta 2013 152 000 kokošow a Zhorjelski 291 000, štož wotpowěduje sakskemu přerězkej.
