Pola Posseltec we Wostrowcu je serbski farar Michał Brězan k tomu přinošował, zo syn z tradiciju prjedownikow pokročuje

Suknja, cylinder, trompeta a šumjel – to su wonkowne znamjenja, na kotrychž Posseltec nana Andreasa a syna Klemensa w lětušim procesionje wo dobry wusyw jutrowničku we Wostrowcu spóznaješ. ­Jutrowny nabožny nałožk je w swójbje hłuboko zakorjenjeny, tak kaž to tež z mnohich serbskich swójbow znajemy.

Wot lěta 2020 je Andreas Posselt zamołwity procesiona blisko Nysy. Čestny nadawk bu jemu dowěrjeny, dokelž měještaj předchadnikaj Johannes Bergmann a Klemens Deckwart – posledni pohonč klóštra Marijineho doła – jeho w tymle zastojnstwje za praweho muža. „Tak je to we Wostrowcu z wašnjom“, ­praji Andreas Posselt, kiž bě hakle jako 24lětny młody muž prěni raz w procesionje sobu jěchał. Tehdy, na spočatku 1980tych lět, njeje dosć wulkich cylindrow było. Tak dyrbješe so wón sćerpnić, prjedy hač tajki za njeho mějachu.

Zawjazk ze stawiznow

Lóštna rozmołwa z kumštnej inteligencu – swětosławny ChatGPT prócuje so wo nałožowanje našeje maćeršćiny

Štóž do zrowastanjenja wěri, móže tež spytać, wo jutrach z ChatGPTom, najsławnišim nošerjom kumštneje inteligency, serbsce bjesadować. Přizjewju so w jeho domje , kotryž staj miliardar Elon Musk a koncern Microsoft „na dobro čłowjestwa“ wuhotowałoj, a łahodnje startuju: „Dobry wječor, naša rěč je hornjoserbšćina. Móžu z tobu w tutej rěči komunikować?“

Něšto sekundow pozdźišo chatbot wotmołwja: „Dobry wječor! Ja sym ChatGPT, kompjutrowa mašina, kótoraž je wučena za rěčowe rozmołwy. Rady sym tobu na pomoc. Chcěće-li se ze mnu po hornjoserbšćinje rozmołwować, tak skónfigurujće swoju klawiaturu na hornjoserbšćinu. Mohł bych-li něšto dale přez to pomoć?“ Nó haj, to klinči kaž naša maćeršćina po fuziji tak mjenowaneje wobchadneje ze spisownej rěču, na kotrejž profetka w Serbskim instituće dźěła.

Rozmołwa z Betty Huf, předsydku towarstwa Wendish Heritage Society Australia

K jutram přijědźe skupina potomnikow Serbow z Awstralskeje na wjacednjowski wopyt do Serbow. Skupinu nawjedujetaj mandźelskaj Betty a Colin Huf z Tarringtona, bywšich Bukec, w zwjazkowym staće Victoria. Betty Huf je předsydka towarstwa Wendish Heritage Society Australia (Towarstwo serbskeho herbstwa w Awstralskej), jeje mandźelski je lutherski farar. Do wo­pyta je so Trudla Malinkowa hłownu organizatorku za zaměrom wuprawy a za serbskim dźěłom w Awstralskej prašała.

Jutry přebywaće ze skupinu awstralskich krajanow we Łužicy. Čehodla sće sej runje jutry za swój wopyt wupytali?

B. Huf: Z mandźelskim Colinom organizowachmoj jězbu za bliskich přiwuznych, zo bychmoj jim pokazałoj, zwotkel jich prjedownicy pochadźachu. Mamy w skupinje dweju wowčerjow, za kotrejuž hodźi so nětčiši počas najlěpje zjednoćić z dźěłom na farmje. Nimo toho pěstuja we Łužicy serbske jutrowne nałožki, kiž su w Awstralskej njeznate a kotrež chcemy rady widźeć.

Torož na kromje Radworskeje nawsy po ponowjenju zaso wožiwjena

Hnydom zwoprědka prajene: Štóž so nadźija, w Radworskej „toroži“ na nawsy – kotrejž Radworčenjo hač do dźensnišeho „Tor(bogen)haus“ praja – hišće atmosferu stareho časa dožiwić móc, budźe přesłapjeny. Jenož na přizemju stareho twarjenja z lěta 1687 wony duch hišće knježi: z mócnymi šěrokimi murjemi, wjelbowanym wjerchom a starym centralnym wohnišćom z klinkerowymi cyhelemi, połnymi sazow tehdyšeho časa.

W rjedźe historiskich twarjenjow w Radworju zaběra torož wosebite městno. Wona bě pječa prěnje kamjentne twarjenje we wsy scyła, słušeše do hrodoweho twarskeho kompleksa a měješe swój čas wrota, wo kotrychž zbytki drjewjanych hrjadow na woběmaj bokomaj wobłuka hišće dźensa swědča. We wulkej pincy pod torožu bě pječa piwarnja knježeho dwora. Dom sam słužeše w prěnim rjedźe jako skład. Tole dopokazuja historiske fota z časa do Druheje swětoweje wójny. Na nich widźiš jasne škałby, kotrež słužachu přewětrjenju twarjenja. Wokna hornjeho poschoda běchu hakle po wójnje zatwarili.