Z wudaća: wutora, 12 februara 2019

Madrid/Barcelona (dpa/SN). Před najwyšim sudnistwom w španiskim Madridźe započa so dźensa dopołdnja z wulkej napjatosću wočakowany proces přećiwo dwanaće katalanskim separatistam. Statne rěčnistwo wumjetuje wobskorženym politikarjam a aktiwistam w zwisku z ludowym rozsudom wo njewotwisnosći 1. oktobra 2017 zběžkarstwo, rokoćenje a znjewužiwanje zjawnych srědkow. Wobskorženym hrozy w najhóršim padźe jastwo hač do 25 lět.

Sudnistwo chce nimale 600 swědkow přesłyšować, mjez nimi Mariana Rajoyja. Tón bě swój čas ministerski prezident Španiskeje. Jednanje ma po informacijach sudnistwa znjamjeńša tři měsacy trać. Něhdyši regionalny prezident Carles Puigdemont, kiž je w belgiskim eksilu, njeje wot procesa potrjecheny.

Přiwisnicy njewotwisnosće Katalonskeje su k wjacorym demonstracijam namołwjeli. Protestne zarjadowanja njeplanuja jenož w Barcelonje a druhich katalanskich městach, ale tež w Brüsselu, Berlinje, Hamburgu a Kölnje.

Debata mjez SPD a CDU/CSU wo reformje socialneho systema

Podstupim/Berlin (dpa/SN). Braniborski ministerski prezident Dietmar Woidke (SPD) ma dalše zwyšenje minimalneje mzdy za centralnu temu socialdemokratow. Wotstawk mjez tymi „kotřiž na dźěło chodźa, a tymi, kiž njedźěłaja, dyrbi wjetši być hač dźensa, a to na přikład z moderatnym, ale běžnym zwyšenjom minimalneje mzdy w přichodnych lětach“, rjekny krajny předsyda SPD powěsćerni dpa. „Ludźo w Němskej, kotřiž dźěłaja, dyrbja něšto z toho měć, woni dyrbja wědźeć, čehodla dźěłać chodźa.“

Nawodnistwo SPD je wčera a zawčerawšim w Berlinje mjez druhim wo alternatiwach za reformu Hartza IV wuradźowało. Hladajo na špatne wuslědki naprašowanjow chcyła strona swój socialny profil dale zesylnić. W swojim koncepće k znowawusměrjenju socialneho stata chcedźa socialdemokraća mjez druhim minimalnu mzdu wot tuchwilu 9,12 na dwanaće eurow zwyšić. Woidke je w tym zwisku tež planowanu reformu bjezdźěłnostneho pjenjeza II witał. Zdobom zakitowaše wón wuznam bywšeje „Agendy 2010“ tehdyšeho zwjazkoweho kanclera Gerharda Schrödera (SPD).

Zwjazkowy hospodarski minister Peter Altmaier (CDU) je dźensa ze zastupjerjemi USA wo móžnosćach wobšěrnišeho dowožowanja běžiteho zemskeho płuna z USA wuradźował. Němska steji z kóncom wužiwanja jadroweje energije a z předwidźanym kóncom wudobywanja brunicy wot 2022 před wulkim wužadanjom, trěbnu milinu zaručić. Z běžitym płunom chcył minister zastaranje nachwilnje zawěsćić. To klinči logiske, dwěle pak su dowolene. Započało je so wšo z dealom prezidenta komisije EU z USA, zo by wikowanskej wójnje zadźěwał: Europa budźe w Americe wjace běžiteho zemskeho płuna woteběrać. Tón pak tuchwilu we wubědźowanju wobstać njemóže. Toho­dla trjeba Amerika nowe płunowe wiki tež w Europje. Pólska chce so tam z centrumom za rozšěrjenje mjenowaneje surowizny stać. A USA zesylnjeja ćišć na němsko-ruski projekt Nordstream 2. Wikowanju tajka ideologija docyła njetyje. Axel Arlt

Budyšin (CS/SN). Hospodarske prašenja a naležnosće swětoweje politiki stejachu w srjedźišću foruma w Budyskim hotelu „Residence“, na kotrymž bě zapósłanc FDP Torsten Herbst składnostnje wopyta generalneho­ konsula USA Timothyja Eydelnanta­ minjeny štwórtk přeprosył.

Hósć skoržeše, zo dyrbja USA we wěstotnej politice najwjetše poćežowanja znjesć, a sej zdobom žadaše, zo dyrbjeli kraje Europskeje unije dwaj procentaj swojeho nutřkokrajneho bruttoprodukta za zakitowanje wudać. Tež w hospodarskej politice njeje žaneje runowahi. W Němskej wjele kritizowany prezident USA Donald Trump njeje diplomatam lochki partner, dokelž njeje rodźeny politikar, ale předewzaćel. Přiwšěm, Eydel­nant­ zwurazni, je Trump woleny, a tuž dyrbja sej to wšitcy někak zarja­dować. USA su dźensa bóle pačene hač prjedy, štož pak tež za Europu płaći.

Cartagena (dpa/SN). Zwjazkowy prezident Frank-Walter Steinmeier wupraja so za swobodne prezidentske wólby we Venezueli. Bjezposrědnje po přizemjenju w kolumbiskim Cartagenje Steinmeier hladajo na dezolatne hospodarske połoženje a špatne zastaranje ludźi we Venezueli rjekny, zo móhł jenož na wěrjomnym a legitimnym zakładźe woleny prezident ludźom nowu nadźiju spožčić.

Pawoł Kinderman z Worklec: Kóžde lěto­ zas – ptači kwas

To je chwalbyhódne. Pěstowarnje a šule z dźěćimi serbski kwas předstajeja. Přeco zaso widźu na wobrazach w nowinje, zo hólcy prawje zdrasćeni njejsu. To nastupa wěnčk, bant abo rubiško. Chcu to jónu posrědkować:

Wěnčk při cylindrje nawoženje słuša naprawo. Bant při cylindrje swata je naprawo, rubiško nalěwo při sukni, běła mucha při kornarju. Bant z wěnčkom při cylindrje braški je nalěwo, rubiško při sukni nalěwo. Krawata ma so k barbam kwětkow na wěnčku hodźeć.

Myslu sej, zo tele pokiwy klětu nastupajo prawe zdrasćenje zawěsće pomhaja.

Něhdźe 40 muži z wohnjoweje wobory, wjesneho a młodźinskeho kluba je minjenu sobotu w Němcach camprowało. Nimo mnohich dalšich kostimow běštaj mjez nimi jejkowa žona a serbski braška. Jako tajki Bosćij Domanja tež serbsce wo dary prošeše­ a wobydlerjow na wječorne reje přeprosy. Dujerska kapała z Grodka je w běhu dnja tež tójšto serbskich štučkow hudźiła. Nazběrane pjenjezy wužiwaja mjez druhim za swój póstniski wóz za róžowu póndźelu w Kulowje. Foto: Achim Nowak

Wjelelětny předsyda zarjadniskeho zwjazka Při Klóšterskej wodźe Alfons Ryćer angažuje so nětko jako čestnohamtski přisydnik na Kamjenskim hamtskim sudnistwje. Spřisahany je wón za čas wot 2019 do 2023. Mjeztym měješe swoje prěnje jednanje. Wo nim, wo jeho motiwaciji, wo nadawkach a wo dowěrje do prawniskeho stata je so Andreas Kirschke z 59lětnym Šunowčanom­ rozmołwjał.

Knježe Ryćerjo, što Was za nowe čestnohamtske dźěło motiwuje?

A. Ryćer: Přisydnicy su dźensa nuznje trěbni. Tež naša komuna je kandidatow pytała, a tak sym so přizjewił. Jako wjesnjanosta Ralbičanskeje gmejny wot 1989 do 1994, jako wjesnjanosta Ralbičansko-Róžeńčanskeje gmejny wot 1994 do 2001 a pozdźišo jako předsyda zarjadniskeho zwjazka Při Klóšterskej wodźe wot 2001 hač do 2015 móžach wjele powołanskich a žiwjenskich nazhonjenjow zběrać. Chcu prosće demokratiju sobu wuhotować. Demokratija je žiwa wot słužby a angažementa kóždeho jednotliwca.

Kotre nadawki nětko maće?

Po dźesać lětach nowe zrěčenje wobzamknyć dyrbjeli

Bukecy (CS/SN). Zo na zašłym posedźenju Bukečanskeje gmejnskeje rady ani ­jenički wobydler jako hósć pódla njebě, zaležeše po wšěm zdaću jeničce na hładkich pućach. Hewak dźě by dyrbjało wulki dźěl ludnosće zajimować, wo čim su radźićeljo diskutowali a što su na kóncu wobzamknyli. Jedna z jich temow bě mjenujcy nuznje trěbne wobzamknjenje wo mobilnym wotwožowanju wopłóčkow w jednotliwych wsach. Poslednje zrěčenje wo tym je mjeztym dźesać lět stare. W tym času wostachu popłatki konstatne. Za Hornjołužisku wotwožowansku towaršnosć ze sydłom w Bukecach jako poskićowarja mobilneho wotwožowanja pak su w tym času wudawki za jězdźidła, personal a dalše wobłuki chětro rozrostli, kaž jedyn z jeje zastupjerjow rozłoži. Za dotalnu płaći­znu njemóža tuž samsne posłužby hižo wukonjeć. Tohodla dyrbješe Bukečanska gmejna cyły­ nadawk znowa wupisać.

Čorny Chołmc (UH/SN). Zabawny a wědu šěrjacy wječor dožiwichu minjeny pjatk wopytowarjo hosćenca „Dom młynka“ w Čornochołmčanskim Krabatowym młynje. Pod hesłom „Kulinariska jězba po swěće łužiskich bajow“ čakaše hosćina ze za region typiskimi jědźemi a napojemi na wobdźělnikow.

Přestawkam mjez pojědźemi menija da němsko-serbski spěwytwórc Sven Bogacz alias Folkskammer prawy słód. Tak předstaji wón baje a legendy z Błótow a zaspěwa wot nich inspirowane swójske pěsnje. Nimo toho hosćo zhonichu, zo su błótowske domy ze sćinu (Ried) kryte a čehodla su mnohe z nich z hadźacej hłowu na třěše pyšene.

Bogacz, kiž powołansce jako policist dźěła, pěstuje swój hobby „lubosće k serbskej domiznje dla“. Wažny wliw wukonješe na njeho folklorna hudźba, kotruž bě na Podstupimskej „Irish traditional session“ zasłyšał. Rady wustupuje w smužkatej módro-běłej košli z čerwjenymi slemi, zo by tak serbske narodne barby prezentował.