Z wotewrjenej wutrobu a sćerpnosću
Dźiwadźelnica Hanka Mikanowa wosomdźesaćiny swjećiła
Po cyłej Łužicy znata a woblubowana Hanka Mikanowa bě z ćěłom a dušu dźiwadźelnica. Sama je raz rjekła, zo bě jej radosć runje tak kaž winowatosć, w serbskej rěči na jewišću skutkować. Wona zasłuža sej kaž lědma tamna wuměłča titul „ludowa hrajerka“, a to w nanajlěpšim zmysle. Trajne slědy zawostaji pak tež za kulisami – hač jako nawodnica dźěćaceho respektiwnje lajskeho cyłka abo jako rozhłosowa rěčnica. Ćichu sobotu, 20. apryla, je wona swoje 80. narodniny swjećiła.
Dudy dožiwjeja tuchwilu tež we Łužicy renesansu
Wojerecy (SiR/SN). Hosćo połni wočakowanja a wupředate zarjadowanje. Tajka běše atmosfera na zelenym štwórtku na spočatku wosebiteho wječora na žurli Wojerowskeho hrodu. We wobłuku 54. Wojerowskich hudźbnych swjedźenskich dnjow steješe „wosebity“ instrument w srjedźišću – dudy. Ansambl z „Prěnjeho łužiskeho barokneho orchestra“ ze Stefanie Fröde, Handrijom Henčlom a Henryjom Güntzelom kaž tež z hóstnym hudźbnikom Peterom Kaulom njedachu jeno zaćišćapołne twórby na dudach zaklinčeć, ale wzachu wopytowarjow sobu do stawiznow wuwića instrumenta. K tomu často słyšany klišej krutych dudy piskacych muži w suknjach z kašćikatymi mustrami pak ansambl z bliskosće Budyšina njeposłuži.
Přitomnych ze swojimi stawiznami jara putał
Budyšin (CS/SN). Jaroslav Rudiš njemóže jenož ekscelentnje pisać, ale swoje teksty tež žiwje a lóštnje přednjesć. Tak bu poslednje zarjadowanje Łužiskeho literarneho dopołdnja w małkej žurli Budyskeho Dźiwadła na hrodźe hišće woprawdźite dožiwjenje. Čěski awtor, kotryž je w namjeznym regionje Čěskeje a Zwjazkoweje republiki wotrostł, předstaji swoju nowu knihi „Winterbergs letzte Reise“, kotraž je w němskej rěči wušła. Přełožk do čěsćiny chce wón někomu druhemu přewostajić. Z knihu bě wón za literarne myto Lipšćanskich knižnych wikow nominowany, kotrež pak skónčnje dóstał njeje, štož pak je derje znjesł. „Wšako móža na Morawje a w Awstriskej poražku požiwać“, wón žortnje wuzběhny. Wo tym swědča drje stawizniske nazhonjenja. W srjedźišću swojeje knihi steji mjenujcy bitwa wo Hradec Králové w lěće 1866, kotruž stej Sakska a Awstriska zhromadnje přěhrałoj. Bitwa je w romanje wopřijeće za wšitke móžne wosobinske katastrofy. Stajnje zaso wopodstatnjeja jemu Awstričenjo, kelko zhromadnosćow su mjez Morawčanami a Awstričanami.
Dobre mjeno sej nadźěłał
Swjedźenje a nałožki w Serbach su we wulkej měrje tež wot wonkowneho razu postajene, wot narodneje drasty a typiskich elementow serbskeje kultury.
Wažne dźěle, zwjetša wšak dospołnu narodnu drastu maja mnohe swójby mjeztym same w swojim wobstatku. Swěru so wo nju staraja, sej ju hladaja a waža. Wosebje w tych regionach, hdźež je serbska narodna drasta hišće žiwa a so často wužiwa, je z wašnjom, zo ju doma składuja a krok po kroku wudospołnjeja.
Mnozy pak, kotřiž drastu wobstajnje njewužiwaja, su na pomoc pokazani, a tajku skići hižo w kompetentnej a fachowej měrje mjeztym nimale 30 lět Róžeńčanski fundus serbskeje narodneje drasty. Wot wšeho spočatka je tam Monika Cyžowa z Noweje Jaseńcy hłowna zamołwita. Wona je z fundusom kaž tež z tymi, kotřiž su tam pomoc a podpěru pytali a namakali, tójšto dožiwiła. Dožiwjenja a zdźěla dosć spodźiwne a markantne nazhonjenja su dopomhali, fundus k tomu wuwić, štož wón dźensa je: připóznata městnosć narodneje drasty z wěcownym poradźowanjom a pokiwami.
Mobilnje k historiskim městnam
Budyšin (SN/JaW). Dypkownje k jutram je Załožba za serbski lud digitalnu nowostku zjawnosći přepodała. Wot dźensnišeho je hosćom Budyšina móžno so z pomocu internetneho portala z mobilnymi nastrojemi po „serbskim“ Budyšinje wodźić dać. Pod www.sorben-erleben.de móža zajimcy mjez pjeć čarami k serbskim drohoćinkam wolić a to k wosebitym ćežišćam, kaž na přikład serbska kultura, slědy serbskich stawiznow abo serbske institucije. „Integrowany měšćanski plan wjedźe hosći k wšelakim historiskim městnam, na kotrychž skutkowachu Serbja abo kotrež su přez lětdźesatki na wosebite wašnje ze serbskimi kulturnymi stawiznami zwjazane“, rěka w nowinskej zdźělence załožby.
Zestajał a programěrował je wodźenja po sprjewinym měsće Budyšan Bosćij Benada. Fachowc turistiskeho marketinga a managementa je cyłkownje 44 historisce wuznamnych dypkow wupytał a trojorěčne – němske, hornjoserbske a jendźelske – teksty zestajił kaž tež z historiskimi a aktualnymi fotami wudospołnił.
Wo knihach a kniharni (18.04.19)
Dźens tydźenja swjećachmy w Smolerjec kniharni premjeru wosmeho wudaća rjadu „Paternoster“, w kotrymž wozjewjamy prawidłownje teksty našeho pisaceho dorosta. Awtorki a awtorojo nowostki su Annamaria Hadankec, Judith Handrikec, Božena Hojerec, Kira Hrjehorjec, Cecilija Neterec, Halina Pohončec, Julia Šnajderec, Luiza Šubertec, Clemens Bobka, Fabian Brycka, Michał Donat, Damian Dyrlich a Pětr Dźisławk. Wšitcy běchu sej z basnju abo powědančkom myto Literarneho wubědźowanja LND a Załožby za serbski lud 2017 zdobyli.
Wubědźowanje wotměwa so kóžde druhe lěto a je so tak móhłrjec hódna literarna kowarnja stało. Stajnje znowa smy jako jury překwapjeni, kajke krasne teksty naši młodźi pisaja, kelko hłuboko sahacych, druhdy samo nimale filozofiskich myslow so w nich wotbłyšćuje. Zdźěla su teksty jara chutne, ale w někotrych jewi so tež tójšto humora. Wokřewjaca je młodźinska lochkosć, kotraž z nich prudźi.
Wědźeć, što so stawa
„To je moje žiwjenje“
Rozmołwa z přełožowarjom a awtorom Erwinom Hanušom w Choćebuzu
83lětny Choćebužan, wučer na wuměnku Erwin Hanuš, je dźensa hišće pilny přełožowar literarnych twórbow a přirodowědnych knihow do delnjoserbšćiny kaž tež spisar wučbnicow serbšćiny a dźěćacych knihow. Nětko ma w Ludowym nakładnistwje Domowina jeho delnjoserbska kniha „Wósłonki mójego žywjenja“ (Třěški mojeho žiwjenja) wuńć. Alfons Wićaz je so z awtorom rozmołwjał.
Je kniha Waša awtobiografija?
E. Hanuš: Poprawom nic, dokelž to njebě mój wotmysł. Mi je w awtobiografijach přewjele ličbow a datow, kotrež ludźi njezajimuje. Su to skerje, kaž titul hižo praji, wotrězki mojeho žiwjenja. Započinam z časom doma w Hochozy, dale pak chronologisce njepostupuju. Nawjazuju jenož na epizody, kotrež sym tu abo tam dožiwił.
Kak je kniha natwarjena?
Rjany darik hosćom k jutram
Budyšin (ML/SN). Nowy aktualizowany nakład němskorěčneje brošurki „Serbja w Němskej“ je Załožba za serbski lud lětsa wudała. Na 84 stronach zhoni čitar tójšto wědźenjahódneho wo stawiznach a nětčišim žiwjenju našeho ludu, wo narodnostnej politice, wo Domowinje, wo wšelakich žanrach serbskeje kultury kaž tohorunja našej rěči a nabožinje.
