Do čeho so podać?
Byrnjež naša kanclerka jón hišće njewozjewiła – de facto tež my jón nětko mamy: narodny nuzowy staw. My Serbja móhli sej rjec: Haj a?! Ničo nowe za nas, smy dźě hižo lětstotki w narodnej nuzy žiwi. Tola tónle nuzowy staw je hinašeho razu, a tuž smy a budźemy jako staćanki a staćenjo Němskeje přichodne měsacy, snadź tež lěta nuzowani so ze zjawami němskeho statneho nuzoweho stawa rozestajeć – na přikład z minjenu njedźelu postajenej „Ausgangsbeschränkung“.
Zo móhli so z wopřijećom serbsce rozestajeć, bjeztoho zo bychmy je z nuzu jenož po słowje „zeserbšćili“ (kaž to z němskimi hustodosć činimy), trjebamy nuznje serbski wotpowědnik. Za hrožacu „Ausgangssperre“ namjetuje nam Němsko-hornjoserbski słownik „zakaz wuchoda“. To pak je skerje njekmany namjet, wšako je wuchod pak někajka dźěra, z kotrejž móžeš so won podać, na př. nuzowy wuchod, pak wobzorosměr, kotremuž tež ranje rěkamy, abo někajka kónčina na ranju, na př. Daloki wuchod.
Žiwy być w karantenje
Wjac hač wosomdźesać wobydlerjow je mjeztym w Budyskim wokrjesu z coronawirusom natyknjenych, mjez druhim tež we Wojerecach. Wjacore sta ludźi dyrbja w karantenje přebywać, štož scyła žadyn lochki čas za potrjechenych njeje. Wšako dyrbja w dospołnej izolaciji žiwi być a tak strach, zo druhich natyknu, pomjeńšić. Silke Richter je sej z młodej Wojerowčanku, kotraž je w karantenje, mejlki pisała. Dokelž chce wona anonymna wostać, mjenujemy ju Paula Weber. Prawje mjeno a adresa stej redakciji znatej.
Čehodla sće w karantenje?
Paula W: Wobdźělich so na seminarje, na kotrymž bě po wšěm zdaću tež z wirusom natyknjena wosoba. Seminar su na to přetorhnyli a nas wo tym informowali. Dale nas zamołwići prošachu, so w strowotniskim zarjedźe přizjewić a z wěstoty do karanteny hić. Po tym zo sym so w strowotniskim zarjedźe předstajiła a dosmyk (Abstrich) dała, dóstach tež hnydom postajenje krajnoradneho zarjada do rukow, zo mam oficialnje 14 dnjow doma wostać.
Kotre mysle Was w tym wokomiku přewodźachu?
Dobry zwisk ke křižerjam wažny
Za knihu „Jutry doma – Osterreiten“ je LND wobrazy fotografa Maćija Bulanka zwjazało z nalětnymi a jutrownymi literarnymi tekstami, kotrež bě Rejza Šěnowa zestajiła. Z wjelelětnym fotografom SN Maćijom Bulankom je so Cordula Ratajczakowa rozmołwjała.
Kelko lět sće křižerjow přewodźał?
M. Bulank: Poprawom wot toho časa, jako sym do redakcije SN přišoł – to rěka wot lěta 1974. Slěborny wěnčk bych tuž dawno hižo měł. Kelko wobrazow sym činił, njemóžu rjec. Nakładnistwo pak přeješe sej za knihu fota z minjeneju dweju lět. Wobłuk je nětko přiwšěm tróšku wjetši, dokelž njeje mi so radźiło, w lětomaj 2017/2018 wšitke procesiony fotografisce zapopadnyć, wšitke dźewjeć jutrownych procesionow pak dyrbješe pódla być. W jednym lěće wšitke procesiony fotografować prosće móžno njeje. Tuž je tež Rafael Ledźbor někotre wobrazy dodał, a to wo Ralbičanskim procesionje.
Pod kotrymi kriterijemi sće fota wuzwolił?
Ćerń njewěstosće je stajnje pódla
Z rozumom a wutrobu – tak mamy jednać. To poruča nam kanclerka Zwjazkoweje republiki Němskeje Angela Merkel. Njeje lochko so na rozum spušćeć, hdyž sej wuwědomješ, što bu wčera wobzamknjene: wobmjezować wosobinske kontakty, wopušćić bydlenje jenož wažnych přičin dla, wopyty w chorownjach a starownjach tak wobmjezować, zo su lědma móžne. Jednotne wobmjezowanja to za cyłu republiku, nic jeno za jednotliwe zwjazkowe kraje. Njewěstosće, kotrež su ze samopostajenja wšelakich wokrjesow a krajow nastali, tak wobeńdu.
Tež Kaeubler nas namołwja
Hromadźe dźeržeć!
Dokelž tele dny posledni stary dowol ze zašłeho lěta wotbywam, chcychmoj so z mandźelskej nad Baltiskim morjom wočerstwić. Rjany hotel w Travemündźe pola Lübecka bjezposrědnje při wodźe, čerstwa ryba, wuchodźowanja pona přibrjohu a připowědźene słónčne wjedro wěšćachu namaj něšto rjanych dnjow. Zo dožiwimoj město toho najwjetšu krizu, kotruž je tónle kraj po Druhej swětowej wójnje hdy zmištrować dyrbjał, njejsmoj w tym wobjimje wočakowałoj. Ale doma na zahrodźe maš so tež rjenje ...
Škitać so,ale so njebojeć
Coronawirus njeje dotal wšitkim ludźom wědome wohroženje. Milenka Rječcyna je so z Cyrilom Hančikom, šeflěkarjom, fachowym lěkarjom za anesteziju, intensiwnu terapiju, nuzowu a paliatiwnu medicinu w Běłowodźanskej wokrjesnej chorowni, rozmołwjała.
Mnohe chorownje su na to přihotowane, zo změja pacientow zastarać, kotřiž su na coronawirus schorjeli. Kak posudźujeće přihoty chorownje w Běłej Wodźe, hdźež jako šeflěkar skutkujeće?
C. Hančik: Smy derje přihotowani. To wšak předewšěm rěka, zo dyrbimy pacientow izolować, samych na jednej staciji zastarać. Za ćežke pady trjebamy wotpowědnu techniku, na přikład tajku, zo móžemy potrjechenych z mašinu wobdychać (beatmen). Tajku techniku pola nas mamy. Wokomiknje mamy ju za pjeć pacientow, kotřiž su jara ćežko na wirus schorjeli. W nuzowym padźe móžemy hač do wosom schorjenych na intensiwnej staciji zastarać.
Maće móžnosć přepruwować, hač je so něchtó z coronawirusom inficěrował ?
Komunikuja digitalnje
Na Budyskim Serbskim gymnaziju hotuja so šulerjo 12. lětnika na maturu. Tuchwilu pak steji kubłanišćo pod karantenu. Milenka Rječcyna je so ze šulskim nawodu Renéjom Wjacławkom rozmołwjała.
Šulerjo su doma a wučerjo mjeztym po wjetšinje tež. Kak nětko postupujeće, dwanatkarjow dale na maturu přihotować?
R. Wjacławk: Chcemy našich maturantow wo konkretnym wotběhu direktnje informować. To rěka, zo kóždeho šulerja abo kóždu šulerku zazwonimy resp. jim mejlku sćelemy.
Budu pruwowanja přestorčene, abo je wotmyslene wužiwać za to regularne nachwatanske pruwowanske terminy?
R. Wjacławk: Sakske kultusowe ministerstwo wokomiknje oficialnje z toho wuchadźa, zo budu pruwowanja na regularnych terminach přewjedźene. Žana druha informacija nam dotal njepředleži.
Kak daloko su maturanća na pruwowanja přihotowani?
R. Wjacławk: Dyrbimy jasnje rjec, zo mějachmy pola nas hač do zašłeho tydźenja regularnu wučbu. A wšo to, štož je so do toho dnja wuwučowało, je tež za pruwowanje relewantne. Tak móža šulerjo tute wobsahi wuknyć abo su je hižo wuknyli.
Premjera w Złym Komorowje
Někotre městna hišće swobodne
Rěčny centrum WITAJ přihotuje za jutrowny tydźeń mjeztym třeći ferialny kurs za dźěći. Milenka Rječcyna je so z projektowej sobudźěłaćerku Michaelu Hrjehorjowej rozmołwjała.
Z kotreje přičiny tajki prózdninski kurs wospjet přewjedujeće?
M. Hrjehorjowa: Kurs za serbske dźěći, kotrež zwonka Łužicy bydla a tam zwjetša jenož doma serbsce rěča, ma dobry wothłós. Mnozy starši so pola nas hižo sčasom naprašuja, hač a hdy dalši kurs planujemy. Přeja sej za swoje dźěći tajki poskitk, dokelž twori tón přidatny rěčny rum. Dźěći móža swoje zamóžnosće nałožować, čitać a pisać zwučować a zabawne dny dožiwić. Nimo toho zeznawaja nowych přećelow.
Na koho je kurs wusměrjeny?
M. Hrjehorjowa: Witamy zajimcow 1. do 6. lětnika. Mjez lětsa přizjewjenymi su dźěći, kotrež budu wospjet pódla. Wjacore su z Drježdźan. Někotre jednotliwe swobodne městna pak hišće mamy. Zajimcy móža so rady w rěčnym centrumje přizjewić.
Štó so wo holcy a hólcow stara?
