Serbske šulske towarstwo přewjedźe zajutřišim, sobotu, w Budyskim Serbskim domje swoju hłownu zhromadźiznu. Milenka Rječcyna je so z předsydku SŠT Ludmilu Budarjowej rozmołwjała.

Kotre ćežišćo změje lětuša rozprawa SŠT?

L. Budarjowa: Bilancujemy dźěławosć našeho předsydstwa w předchadźacym lěće. Koncentrujemy so na aktualnu situaciju w pěstowarnjach a šulach a přednjesemy tež to, štož nas trapi, kaž stej to falowacy dorost na polu kubłarjow/kubłarkow a wučerjow/wučerkow kaž tohorunja transport šulerjow.

Kotre wuskutki ma womłodźenje předsydstwa na dźěławosć towarstwa?

L. Budarjowa: Mamy wjetšu paletu temow wobdźěłać. Nazhonjenja młódšich čłonow předsydstwa nam tyja.

Z kotreje přičiny předstajiće směrodajny program SŠT? Što je jeho žro?

Dr. Katja Brankačkec je sobudźěłaćerka na Słowjanskim instituće Akademije wědomosćow Čěskeje w Praze. Nětko je wona nadawk přewzała, kurs serbšćiny na Karlowej uniwersiće podawać. Axel Arlt je z njej wo tym rěčał.

Kak je k tomu dóšło?

K. Brankačkec: Zajim za to wšak bě hižo dlěši čas. Minjene lěta bě Towarstwo přećelow Serbow kursy organizowało. W nalěću je mje nowy direktor Srjedźoeuropskeho instituta na Filozofiskej fakulće Jiří Janouška narěčał, hač njebych chwile měła tajki kurs přewzać. Sym rady při­zwoliła.

Kotre kmanosće sej kursisća přiswojeja?

K. Brankačkec: W prěnim rjedźe ma wo to hić zajimcam zmóžnić, zo serbšćinu nałožuja, zo potajkim zrozumjace słuchanje, rěčenje a pisanje trenuja. Štóž chce, móže potom tež kredity za studij dóstać, jeli zakónčacy test wobsteji. Je to woprawdźe rěčny kurs, budźemy serbšćinu słyšeć, čitać a rěčeć.

Jedna so wo fakultatiwny poskitk, abo je tale wučba wobstatk studija?

Njedawno su w Delnjej Łužicy Serbske towarstwo swójbow „Gromaźe“ załožili. Z jeho předsydku Francisku Albertowej je so Cordula Ratajczakowa rozmołwjała.

Čehodla sće towarstwo wutworili?

F. Albertowa: Jako starši, kotřiž so za delnjoserbsku rěč w swójbje angažuja, smy pytnyli, zo nochcemy so jenož husćišo zetkawać, ale zo trjebamy tež mjezsobnu syć. Běchu hižo někotre iniciatiwy, kaž na přikład online-peticija Kathleen Komolcyneje za serbsku wučbu. Z dźěćimi aktiwnje serbsku rěč a kulturu w swójbje pěstujemy a so prawidłownje schadźujemy. Rěčny centrum WITAJ nas podpěruje. Zdobom pak RCW wšitke nadawki spjelnić njemóže. Na přikład eksistuje projektowy naćisk za modelowu serbsku šulu w Delnjej Łužicy, kotraž by so snano hodźała we wobłuku strukturneje změny zwoprawdźić. Chceš-li pak tajki projekt přewjesć, trjebaš krutu organizatorisku formu. Tak so rozsudźichmy towarstwo załožić, a z nim móžemy nětko hłós po­zběhnyć.

Što je Was motiwowało so z předsydku stać?

Hdyž so wo dwurěčnosći rěči, mam husto zaćišć, zo klinči w podwědomju kóždeho hnydom sobu, zo wobknježi tola kóždy Serb wobě rěči – serbšćinu a němčinu – w maćernorěčnej kwaliće. Tuž móže na kóždeho němsce rěčaceho kedźbu brać.

Čehodla pak njeje často móžno, žiwu dwurěčnosć tež tak zrozumić, zo njeje stajnje trjeba, ručež je jedyn Němc abo njeserbšćinar pódla, awtomatisce do němčiny měnjeć? Čehodla njeje husto­hdy njeserbšćinarjam a Němcam čućiwosć data, zo słuša tež k zdwórliwosći, wužiwanju serbšćiny trěbny rum přewostajić? Wšě prócowanja wo projekty kaž WITAJ­ abo 2plus kaž tež wo nowu Serbsku rěčnu šulu a přełožowanski běrow we Wojerecach su jeničce makulatura a bjez zmysła, jeli nimamy wjace dosć zjawnych rěčnych rumow, w kotrychž serbšćinu cyle samozrozumliwje nałožujemy. Z wjele prócu a pjenjezami spytaja zamołwići nowe rěčne rumy tworić a runočasnje woprujemy z wopačneje zdwórliwosće hižo wobstejace, kaž na přikład na gmejnskej radźe, na wjesnych swjedźenjach a w našich towarstwach kaž tež při priwatnych bjesadach abo zetkanjach.