Widźał, słyšał, napisał (25.05.21)
„My smy dobyli, my smy dobyli ...“ tak drje by wčera nawječor po swjatkownym turněrje w Pěskecach klinčało. By, ale nažel druhi raz za sobu njeje. Cyle wěsće bě to wosebje za wuhotowarjow znowa njezwučena swjatkowna póndźela. Póndźela bjez koparskeho turněra, bjez tysacow přihladowarjow (po słowach dołholětneho komentatora Jurja Matki-seniora), bjez piwoweho woza a bjez wulkeho stana. Je ćežko nastajić teoretiske přemyslowanja, štó drje by sej lětsa pokal wudobył. Wěm jenož, zo so tam wobdźělace mustwa stajnje połnje koncentruja a je za kóždeho přěhračka słaby tróšt, hdyž hakle w třělenju jědnatkow podležiš a wšitcy će tróštuja. Snano by to było zaso raz lěto koparjow z Noweje Wjeski, wšako smy w poslednich lětach dosć dobre wukony docpěli – k cyle wulkemu wuspěchej nažel wjace dosahało njeje. A tu pohladam raz do stawiznow turněra: spočatnje njeběchmy jako wjeska pódla, tola njetraješe dołho a swójbne kontakty wobradźichu nam startowe městno. Podźakowali smy so potom z tym, zo wudobychmy sej na přeco legendarny pokal koparja.
Widźał, słyšał, napisał (17.05.21)
Finalne koła, bój wo postup a zestup, pražena kołbaska a čerstwe napoje na kromje bliskich hrajnišćow za přihladowarjow přeco hišće móžne a dowolene njejsu. Poprawom wočakowach, zo móžu so kónc apryla, spočatk meje jako kopar kaž tež sudnik zaso na hrajnišćo wróćić. Znatych přičin dla to bohužel móžno njebě. Trochu mje tróštuje, zo móža znajmjeńša dźěći w skupinkach trenować. W Drježdźanskim sportowym kompleksu „Ostra“ su prawidłownje tři kumštne trawniki derje wobsadźene. Tam dźěći z połnej paru wokoło kehelkow šuskaja a za bulom honja. Wězo so prašach, hač je to wšo docyła dowolene. W zakonskich łopjenach je prawidłownje w krótkim času rozjasnjene, što směš a što nic. Jako přihladowar naprašowach so přitomnych staršich, ale tež trenarjow. Wotmołwy běchu rozdźělne. Najčasćišo zhonich, zo so starši na trenarja spušćeja. Trenarjo mi prajachu, zo sami často njewědźachu, što je dowolene a što nic. Přiwšěm je rjenje, zo docyła zaso dźěćace mustwa sportuja. Móžu pak sej derje předstajić, zo towarstwa sobustawow zhubjeja.
Widźał, słyšał, napisał (10.05.21)
Njeje runjewon lochko sportowu kolumnu z regionalnym poćahom pisać, hdyž so na tym polu ničo dale njestawa. Jako njedawno zwuraznich, zo přeco hišće za kmanej temu pytam, da bu mi radźene: „Pisaj no zaso raz něšto wo biljardźe!“ Derje ...
Hdyž myslu na swój lubowany sport z kijom a kulemi na módrym (abo zelenym) rubje, da mam aktualnje dwě sylnej začući – zawisć a njesćerpnosć! Wěm wšak, zo njejstej to najchwalobnišej čłowjeskej kajkosći. Nichtó rady njepřiznawa, zo so jemu njelubi, hdyž móže sej susod wjetše a spěšniše awto dowolić, abo hdyž je přećiwne mustwo zaso raz dobyło, „hačkuli poprawom lěpše njebě a je jenož wot rozsudow sudnika profitowało“.
W krizowych časach so zawisć ćim husćišo pokazuje. Tež pola mje, a to na Wulku Britanisku. Čehodla? Nic zo mam jeje brexit za zasadnje wulkotnu ideju. Ale runje z nim su sej Britojo w boju wo šćěpjenske srědki pře koronu njewotwisnosć wot Europskeje unije zdobyli a tak swój šćěpjenski program wjele spěšnišo zwoprawdźić móhli.
Widźał, słyšał, napisał (03.05.21)
Koronapandemija nas dale we wšědnym žiwjenju přewodźa – hač doma w swójbnym kruhu, hač mjez přećelemi, na dźěle, w sporće abo prosće w zahrodce ze susodom. Tema je přeco aktualna a wuskutkuje dale horce diskusije w ludnosći. Wšelakore měnjenja a rozdźělne hladanišća su w tym nastupanju trěbne, zo bychu zamołwići konstruktiwne wupuće z krizy namakali. Diskusije a mjezsobna wuměna myslow pak dyrbja so na fairnej runinje a w ramiku aktualnych zakonjow wotměć. Při tym pak paruju pola někotrych prosće česćownosć a mjezsobny respekt. Smy sebi zawěsće wšitcy přezjedni, zo nas pandemija a škitne naprawy dale a bóle poćežuja a zo chcemy cyle jednorje zaso normalnje žiwi być. We wobćežnej situaciji pak nam docyła njepomha, zo so mjez sobu hišće kołwrótniši činimy.
Widźał, słyšał, napisał (26.04.21)
To běše spěšny a krótki són zašły tydźeń. Hišće před sydom dnjemi rěkaše, zo budźe bórze super league wutworjena, a to z někotrymi z najlěpšich mustwow Europy. Štyri dny pozdźišo plan zaso cofnychu, po tym zo běchu fanojo protestowali a funkcionarojo ze wšěmi móžnymi pokutami hrozyli. Bě to płomješko za medije, zo by so tež kopańca zaso jónu we wšěch kanalach jewiła? Abo běše to tola dozrawjena ideja? To sej njemyslu. Hačrunjež bě hižo dlěje rěč wo tajkej lize zwonka krajnych ligow, běše koncept wšo druhe hač zrały: Předwidźane bě 15 mustwow, kotrež bychu zasadnje pódla byli, a pjeć dalšich, kiž móhli so kóžde lěto kwalifikować. Najprjedy pak z toho ničo njebudźe. Snano tež lěpje tak. Přiwšěm to jenož negatiwnje njewidźu. Wězo chcychu towarstwa móc Europskeho koparskeho zwjazka (UEFA) nadběhować a wšitko same zwičnić a sej dochody rozdźěleć. Snano tónle impuls dosaha, zo sej nětko UEFA a snano tež swětowy zwjazk FIFA rozdźělenje dochodow hišće raz dokładnje přemyslitej.
Widźał, słyšał, napisał (19.04.21)
W sportowej kolumnje tydźenja zaběraše so Tomaš Faska z jara zajimawej temu we wobłuku tak mjenowanych muskich sportowych družin, w kotrychž so dźeń a wjace žonow wubědźuje. Měnju wšak, zo je wuraz „muskeho“ sporta zestarjeny a njewotpowěduje aktualnej situaciji. Snano njejsu wukony žonow a muži w kóždej disciplinje přirunajomne, štož ma předewšěm anatomiske přičiny. Tohodla wubědźuja so žony a mužojo zwjetša w separatnych družinach sporta. Mamy pak tež přikłady, hdźež wobaj splahaj mjez sobu wo dobyće wojujetaj. A tu smy zaso w motorsporće.
Nimo naspomnjeneje Ellen Lohr je wjele dalšich žonow, wosebje tež němskeho pochada, kotrež móhli tu mjenować. Tak sportowče hižo w jara młodych lětach, na přikład w kartowym sporće, spěchuja, zo so hižo wosomlětne holcy wo němske mišterstwa w kategoriji bambinije wubědźuja. Zajimowanym holcam móžu jenož poručić, so zhromadnje ze staršimaj wo wotpowědnych poskitkach wobhonić. Jedna tajka dobra adresa je kartowa čara we Łazu.
Widźał, słyšał, napisał (13.04.21)
Na polu sporta dale a bóle wobkedźbujemy, zo so žony do poslednich muskich domenow zadobywaja. Tak startuja na runinje wysokeho wukonoweho sporta w disciplinach, kotrež běchu lětdźesatki dołho jenož mužam přewostajene. K tomu słušeja sportowe družiny ze sylnymi ćělnymi kontaktami, kaž american football abo lodohokej, bojowe družiny z Dalokeho ranja, kaž taekwondo abo karate, ale tež ekstremne pruwowanja wutrajnosće, kaž pjećkrótne triatlonowe wubědźowanje Ironman, a dalše. Z tymle fenomenom so wědomostnicy hižo něšto lět zaběraja, wo čimž čitach tele dny na internetowej stronje Zwjazkoweho instituta za sportowe wědomosće (BISp) pod titulom „Muski sport za žony z wida wědomosće“. Tam pytaja za wotmołwami na prašenje, čehodla so dźeń a wjace žonow za tajke sportowe discipliny rozsudźa, kotry wužitk z toho maja a tež, kajke wopory dyrbja za to přinjesć. Slědźerski projekt, kotremuž dachu mjeno „Muski sport – žónska identita“, spyta tele wuwiće wujasnić.
Widźał, słyšał, napisał (07.04.21)
Byrnjež so nalěćo hišće tak prawje předrěło njeje, stej zyma a z njej tež zymski sport za mnohich najprjedy raz wotbytej, něwěrno?! Nic cyle: Za přiwisnikow lodohokeja je so wjeršk sezony runje hakle zahajił. W susodnej Čěskej hraja hižo rozsudne playoff-hry, w kotrychž su tež wospjet hokejisća z Liberec zastupjeni. Tući wšak běchu sej w zašłych lětach z krasnym, ale přiwšěm efektiwnym lodohokejom prawidłownje městno w kónčnej fazy při wuhraću mištra rezerwowali. Přećiwnik w połfinalu je Sparta z Prahi, kotraž je jako dobyćer regularneje hrajneje doby w playoff-hrach nastupiła. Za horce bitwy pod Ještědom je potajkim postarane, bóhdał prawje bórze tež zaso před fanami a z prawej stadionowej atmosferu. Tutu wšak dyrbja tež profijojo w ameriskej NHL parować. Aktualnu sezonu su tam hakle srjedź januara zahajili. Hač do 8. meje móža so mustwa hišće za wobdźělenje w kónčnym kole prócować. „Swjate dny“ a horca faza steja za přiwisnikow „najlěpšeho hokeja swěta“ potajkim hišće před durjemi.
Widźał, słyšał, napisał (29.03.21)
Hłowny sportowy wučer Serbskeho gymnazija Budyšin Měrko Korjeńk je dźensa jedyn z lětušeju nowačkow w mustwje Widźał-słyšał-napisał.
„Serbscy sportowcy su na polu wolejbuloweho sporta w Budyskim wokrjesu pioněrske dźěło wukonjeli“, pisa dołholětny redaktor Sokołskich Listow Mikławš Krawc we wudaću čo. 1/2009 a podawa hruby přehlad wuwića wolejbuloweho sporta w Serbach. Złožujo so na přinošk Pětra Šołty w Sokołskich Listach čo. 3/1994 rysuje wón spočatki nawuknjenja noweje sportoweje družiny w susodnej Čěskosłowakskej na Varnsdorfskim Serbskim gymnaziju. W zajimawym přinošku rozprawja Šołta (sam sobuhrajer) wo grandioznym wuspěchu serbskich wyšich šulerjow 1951, jako stachu so ze sakskim šulerskim mištrom we wolejbulu. Woni hrajachu taktisce mudrje z dwěmaj nadběhowarjomaj, štož bě nowe. Wšako delnje wotwobaranje bulow (bagrowanje) dowolene njebě. Tule techniku su hakle Češa 1958 na europskich mišterstwach pokazali.
Widźał, słyšał, napisał (22.03.21)
Hdyž sej sportowe wubědźowanja wobhladaš, to hustohdy widźiš, zo sportowče abo sportowcy wosebje do jeho zahajenja krute a stajnje samsne wotběhi přewjeduja. Na přikład pokazuje italski płuwar Santo Condorelli hižo wot wosmeho žiwjenskeho lěta swojemu nanej do starta stajnje srjedźny porst. Jako hólčec je nastajnosći tym staršim płuwarjam podležał. Tohodla je nan z nim tónle ritual wuwił, zo by tak wjetše sebjewědomje nabył.
Ameriski NBA-basketballist Jason Eugene Terry je w shortach přećiwnika spał, zo by so na njeho přihotował. Tež kopar Kolo Touré ze Słonowinoweho pobrjoha měješe swójski tik: Wón je stajnje jako posledni hrajer mustwa na trawnik šoł. Jako hraješe w sezonje 2008/2009 Arsenal London přećiwo AS Romej, započa so druhi połčas we wosmifinalu champions league za Arsenal jeno z dźewjeć hrajerjemi. Škitar William Gallas bu hišće w kabinje zranjenja dla lěkowany. A što činješe Touré? Dźeržo so principa wróći so wón hakle na trawnik, po tym zo bě Gallas na njón stupił.
