To a tamne (08.04.25)

wutora, 08. apryla 2025 spisane wot:

Pjeršćeń w žołdku kruwy je rěznik w bayerskim Vilshofenje namakał. Młody ratar bě pjeršćeń do toho při picowanju přisadźił a njemóžeše jón hižo namakać. Štyri měsacy po tym dowjezechu mjeztym dwě lěće staru jałojcu k rězanju do małeho rězniskeho zawoda. Bychu-li skoćo we wulkorězarni rozebrali, njeby nichtó wjace do žołdka pohladał. Tak pak je so pjeršćeń do swójby ratarja nawróćił. Tež toho mandźelska je zbožowna.

Wody we wulětniskej łódźi „Baltica“ dla bu jězba mjez Kühlungsbornom a Warnemünde na Baltiskim morju njejapcy skónčena. Dźesać mjeńšin po wotjězdźe łódźe bě so woda zadobyła. Kapitan so na to do Kühlungsborna nawróći. Pasažěrojo móžachu njezranjeni wulězć, policija zdźěli. „Baltica“ poča so na to podnurić. Mjeztym pak maja situaciju pod kontrolu. Přičinu hawarije nětko pruwuja.

Křesćanske korjenje Europy

póndźela, 07. apryla 2025 spisane wot:

Vatikan (B/SN). Kardinalny statny sekretar Vatikana Pietro Parolin namołwi europskich biskopow na njedawnej hłownej zhromadźiznje njezabyć na křesćanske korjenje kontinenta. Wón zwěsći: „Samo pola křesćansce zmyslenych politikarjow je wědomje za hódnoty europskeho zjednoćenstwa popušćiło.“

Wuklukowanje w paradizu

Sri Lanka (B/SN). Čaj z kupoweho stata w Indiskim oceanje je za wysoku kwalitu znaty. Šćiparki čaja na plantažach ćerpja pod bolosćemi a su brutalnje wuklukowane. Za cyły dźeń dźěła dóstawaja lědma 2,50 eurow. Pomocnej skutkaj Misereor a Caritas chcetej situaciju změnić. Projektny sobudźěłaćer Carity Nicholas: „Wuwědomjamy wobydlerjam jich prawa a staramy so wo staćanske registrowanje.“

Bamž wobstajnje hladany

Netanjahu znowa pola Trumpa

póndźela, 07. apryla 2025 spisane wot:

Washington (dpa/SN). Prezident USA Donald Trump wočakuje dźensa wječor israelskeho ministerskeho prezidenta Benjamina Netanjahuwa w Běłym domje, a to hižo druhi króć po přewzaću swojeho zastojnstwa. Netanjahu je připowědźił, zo chcył z Trumpom mjez druhim wo nowych cłach, wo prócowanjach na dobro zastajencow w Gazaskim pasmje a wo wohroženju ze stron Irana ­rěčeć. Trump bě Netanhajuwa hakle spočatk februara we Washingtonje witał.

Kritizuja manewer Chiny

Washington (dpa/SN). Wonkowni mi­nistrojo statow G 7 a społnomócnjena EU za wonkowne naležnosće Kaja Kallas zastopnjuja wulki wojerski mórski manewer Chiny wokoło Taiwana jako wohroženje mjezynarodneje wěstoty. W zhromadnej deklaraciji rěča wo „přibě­racych destabilizowacych aktiwitach“ ludoweje republiki, kotrež napjatosće mjez krajomaj přiwótřa a globalnu wěstotu a derjeměće ludźi wohrožuja.

Přiwisnicy Le Pen protestowali

We wobłuku organizowanych protestow su minjeny kónc tydźenja w něhdźe tysac městach po wšej USA přećiwo politice ­skrótšenjow ze stron knježerstwa Donalda Trumpa demonstrowali. Kaž tule w Detroiće w staće Michigan šwikachu ­demonstranća lutowanja w socialnych programach a masowe pušćenja přistajenych institucijow. Foto: dpa/Jim West

Zeleni hotuja so na opoziciju

póndźela, 07. apryla 2025 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Po přesłapjacym wuslědku wólbow zwjazkoweho sejma hotuja so Zeleni na swoju rólu w opoziciji a so wot unije CDU/CSU wotmjezuja. „Běchmy jim napřećo přejara přećelni“, rjekny frakciska předsydka Katharina Dröge na małym stronskim zjězdźe Zelenych w Berlinje zhladujo na dotalne dźěło z uniju. W prašenju škita klimy bě strona stajnje w defensiwnje, wona rjekny. Druzy kritizowachu, zo njejsu so Zeleni prawicarskim tendencam w knježerstwje nastupajo migraciju dosć raznje spjećowali. Ze swojim dźěłom spokojom bě porno tomu kanclerski kandidat Zelenych Robert Habeck, byrnjež Zeleni runje 11,6 procentow hłosow zdobyli. „Druzy maja wjace přičinow k sebjekritice.“

Macron žada sej sylne naprawy

póndźela, 07. apryla 2025 spisane wot:
Paris (dpa/SN). Po nowych smjertnych nadpadach Ruskeje na Ukrainu žada sej francoski prezident Emmanuel Macron sylne naprawy, dyrbjała-li Moskwa měrowe rozrisanje dale blokować. „Tute nadpady Ruskeje dyrbja so skónčić. Trjebamy spěšnje přiměr – a skutkowne naprawy, jeli Ruska dale spyta, čas zdobyć a so měrej spjećować“, Macron internetnje piše. W Kijewje je wčera muž při ruskim nadpadźe žiwjenje přisadźił. Minjeny tydźeń je Ruska po słowach prezidenta Wolodymyra Zelenskeho nimale 1 500 wulkich bombow a 670 trutow přećiwo Ukrainje zasadźiła. USA tuchwilu z Ruskej wo přiměrje w Ukrainje jednaja a su za to wjacore namjety předpołožili. Moskwa pak ma wojersku nadwahu a tuž swójske žadanja staja.

Trump za nowy deal zwólniwy

póndźela, 07. apryla 2025 spisane wot:

Washington (dpa/SN). Prezident USA Donald Trump je pod wěstymi wuměnjenjemi zwólniwy, z wikowanskimi partnerami wo wolóženjach nastupajo nowe cła rěčeć, kotrež sej USA wot najnowšeho žadaja. Kónc tydźenja je Trump ze statnikami ze wšeho swěta telefonował, wón žurnalistam w swojim prezidentskim lětadle přeradźi. „Woni napjeće na to čakaja, zo móhli deal z nami wotzamknyć.“ Zdobom Trump rjekny, zo njeje dlěje zwólniwy, wikowanske deficity akceptować, hdyž druhe kraje wjace tworow do USA dowožuja hač tam sami kupuja. Trump kritizuje wosebje Chinu. „Sym zwólniwy, z Pekingom rěčeć. Woni pak dyrbja nadbytk wottwarić.“

Tež europskim statam njeje prezident USA dobry, dokelž maja tohorunja wikowanski nadbytk. Europa z USA „jara špatnje wobchadźa“, Trump znowa twjerdźeše. Na bursach so cła USA raznje wuskutkuja. DAX, indeks najwažnišich předewzaćow, je wo dźesać procentow spadnył.

Jasna kritika na bazy CDU

póndźela, 07. apryla 2025 spisane wot:

Čłonojo so na koaliciskich jednanjach mjez uniju a SPD postorkuja

Berlin (dpa/SN). Woteběraceje nahladnosće mjez wolerjemi a interneje kritiki na bazy dla steji unija CDU/CSU při koaliciskich jednanjach z SPD pod ćišćom. Tež w rjadach SPD jewi so kritika.

Dźensa su posrědkowarjo stron w Berlinje dale wo koaliciskim zrěčenju wuradźowali. Wodźacy zastupnicy unije su sej wěsći, zo je z tym poslednja doba zahajena. W tutej rozsudnej fazy CDU a CSU na tym wobstawatej, zo ma koaliciske zrěčenje jasny profil wobeju stron měć. Tak rjekny hessenski ministerski prezident Boris Rhein (CDU) nowinarjam hladajo na wuslědk minjenych wólbow zwjazkoweho sejma: „Zasadnje płaći, zo je mjez uniju a SPD na zwjazkowej runinje wulki procentualny wotstawk. Tole dyrbi so w koaliciskim zrěčenju jasnje wotbłyšćować.“

Pozadk je njespokojnosć na bazy CDU/CSU, zo njeje šef CDU Friedrich Merz ­we wólbnym boju přilubjenu změnu politiki na polu migraciskeje, hospodarskeje a zakitowanskeje politiki přećiwo woli socialdemokratow přesadźić móhł.

Socialistiske poměry

póndźela, 07. apryla 2025 spisane wot:
Jako wozjewich, zo budu prěni raz na hłownej zhromadźiznje Domowiny pódla, to mi mnozy wutrobnu sobuželnosć wuprajichu. To wšak je najwostudliše zarja­dowanje, kotrež móžeš jako nowinar přewodźeć, mi přišeptnychu. Z něšto wotstawkom móžu nětko rjec: Haj, tež hłowna ­Domowiny je, kaž ta mnohich druhich ­towarstwow, struchła naležnosć. Ale: Hłowna a wólbna zhromadźizna třěšneho zwjazka serbskich towarstwow je mi tež dopokazała, zo móža Serbowki a Serbja přezjednje hromadźe dźěłać. Nimale wšitke namjety k wothłosowanju su delegatki a delegaća jednohłósnje přiwzali, napřećiwneho hłosa ani jeničkeho wuhladał njejsym. Prašam so nětko wězo, hač zaleži tute zadźerženje na samym konsensu w kruhu delegowanych, abo hač so cyle jednorje konfliktow boja. Samsny zaćišć zawostaji we mi tež wašnje wolenja: Woprawdźe wolił mjenujcy nichtó njeje, jenož přihłosował. Socialistiske poměry, móhło wótre pjero pisać. Maximilian Gruber

Premjera sfilmowaneho romana

póndźela, 07. apryla 2025 spisane wot:
Łužiska premjera filma „Mit der Faust in die Welt schlagen“ je minjeny pjatk něhdźe 120 přihladowarjow do Budyskeho filmoweho palasta přiwabiła. Po předstajenju su awtor literarneje předłohi Lukaš Ričel, režiserka Constanze Klaue a producent ­Alexander Wadouh (wotlěwa) na prašenja publikuma wotmołwili. Wjetšinu wopytowarjow je pask hnuł a tójšto hosći překwapił, dokelž „pokazuje Łužicu z perspektiwy, kajkuž sej w ‚serbskim pucherju‘ dotal wuwědomili njejsmy“. Jednotliwcy su ­kritizowali, zo wuwostaja film porno romanej „wažne figury“, štož pak njehodźi so po słowach režiserki w tajkichle adapcijach-zhusćenjach wobeńć. Foto: Hanka Šěnec

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND