Štó budźe koho zapřijeć?
Hižo wotmołwa na prěnje wulke prašenje běše přednošk: Čehodla je nětko prawy wokomik za zahajenje rewitalizacije serbšćiny, kotraž ma wizionarny zaměr, zo budźe w lěće 2100 sto tysac – serbowacych abo Serbow? W přihoće na lětušu serbsku debatu a w připowědźach prěnjeho zarjadowanja tutoho rjadu stej so wobě wersiji jewiłoj. Na kóncu ma kóždy za sebje rozsudźić, hač so jako Serba definuje. Ale štóž wšědny dźeń serbšćinu w komunikaciji faworizuje, ma dobre wuhlady na to, zo jeho Serbja za Serba maja, chibazo so wón wuraznje jako serbowacy Němc, Čech atd. wuznawa. Na prašenje moderatorki, stawiznarki a sobudźěłaćerki Serbskeho instituta dr. Lubiny Malinkoweje, wotmołwješe běžnje serbowaca wědomostna sobudźěłaćerka wulkoprojekta Domowiny za rewitalizaciju rěče, ZARI, prof. Nicole Dołowy-Rybińska. Wona je po informaciji Wikipedije Pólka a praješe: „Smy w dobje žiwi, kotraž je mjeńšinam přichilena, a wjacerěčnosć je dale a bóle připóznata.“ Nimo toho wona šibale přispomni, zo je přeco prawy wokomik za wšo, štož woprawdźe chceš.
Přichod serbšćiny jima
Druhe zarjadowanje w lětušim rjedźe Serbskich debatow je derje wotbłyšćowało, kak jara tema kubłanje a přichod serbskeho šulstwa Serbow jima. Něhdźe 50 připosłucharjow běše so na žurli Radworskeje Meje minjeny štwórtk wječor zhromadźiło, zo by – hromadźe z dalšimi něhdźe 30 zajimowanymi před wobrazowkami online – podijowej diskusiji k temje „Wo kajkim serbskim šulstwje sonimy?“ sćěhowało. Mnozy z nich so aktiwnje z prašenjemi a komentarami na debaće wobdźělichu.
Diskusiju mjez pjećomi wobdźělnikami na podiju moderěrowaše tónraz naměstnica šefredaktora Serbskich Nowin Bianka Šeferowa. Wona skedźbni w swojich zahajenskich słowach na to, zo so zarjadowanje cyle wědomje w Radworju wotměwa – wjesce ze šulu, na kotrejž su serbscy šulerjo w mjeńšinje. Tu so starši ćim bóle wo šulske maćernorěčne kubłanje swojich dźěći starosća. Z někotrymi prašenjemi poda moderatorka ćežišća diskusije wječora: Małe serbske rjadownje na šulach? Serbske šule w čejim nošerstwje? Swobodna serbska šula? Dyrbjeli so my sami wo swoje šulstwo starać?
Wšelakorosć měnjenjow
Kritizuja plany hladanja
Berlin (dpa/SN). Připowědźenje unije a SPD nastupajo stabilizowanje chorobneho a hladanskeho zawěsćenja zbudźa kritiku. „Hladanja potrěbni nimaja ničo wot čorno-čerwjeneho koaliciskeho zrěčenja“, rjekny šef předsydstwa Němskeje załožby za škit pacientow Eugen Brysch powěsćerni dpa. Wulce aktualne temy koalicija komisijam dale deleguje, Brysch kritizuje. „Přesunyć a wotstorčić rěka politiski koncept.“ Zeleni rěča wo „skomdźenej změnje“ ze stron koalicije.
Běły dom AP dale wuzamkuje
Washington (dpa/SN. Běły dom we Washingtonje nochce powěsćerni Associatred Press (AP) najebać sudniski wusud dale přistup do běrowa prezidenta zmóžnić. Knježerstwo USA je dźeń po wotpowědnym rozsudźe zwjazkoweho sudnika rewiziju zapodało. Pozadk je spjećowanje agentury AP, w swojim rozprawnistwje wo Mexikanskim zaliwje wotnětka zapřijeće „Ameriski zaliw“ wužiwać. Nowe pomjenowanje zaliwa bě Trump před krótkim z dekretom wukazał.
Schröder skorži běrowa dla
W přemysłowej kónčinje w Münsterlandskim Ahlenje je minjenu nóc ...
Nowi neonacije chětro młodźi
Podstupim (dpa/SN). Woni su napadnje młodźi a zwólniwi namóc wužiwać – braniborski wustawoškit wobkedźbuje nowe wuwiće w scenje neonacijow. „Wot lěta 2024 wobkedźbujemy nowy fenomen, přetož přiwisnicy su jara młodźi“, rjekny nawoda wustawoškita Jörg Müller powěsćerni dpa w Podstupimje. Tole dopomina jeho jara sylnje na scenu spočatk 90tych lět, na tehdyše hibanje skinheadow.
Loni běchu młodźi prawicarjo ze swojimi 14 a 15 lětami prěni raz napadnyli, jako wobdźělnikow Christopher Street Days wobćežowachu. Po nadpadach na młodźinske kluby w Grodku a Złym Komorowje bě jasne, zo je so nowa prawicarska młodźinska kultura wuwiła. Wustawoškit scenu dokładnje wobkedźbuje.
Kak Ukrainu podpěrować?
Přewrót Trumpa euforiju zbudźił
New York (dpa/SN). Njewočakowany přewrót prezidenta USA Donalda Trumpa w prašenju cłow je wiki akcijow wčera wječor na dotal hišće njeznate wašnje wožiwił. Centralny indeks Dow Jones Industrial je straty minjenych dnjow w běhu někotrych mjeńšin wurunał. Tež druhe předewzaća zaso jasnje přidobychu, štož zbudźi hotowu euforiju. Trump bě do toho – hladajo na masiwne turbulency na financnych wikach, swoje runje hakle wukazane cła za 90 dnjow zaso zběhnył. Nětko płaći cło dźesać procentow. Wot wolóženja wuwzata je China. Za importy z Chiny do USA žadaja sej mjeztym hač do 125 procentow cła. China porno tomu žada sej za twory, kotrež z USA do Chiny přiwjezu, 84 procentow.
Trump wopodstatni swoju rigidnu politiku z tym, zo nima China za swětowe wiki „dosć respekta“. Do toho bě China připowědźiła, zo chcyła z USA „hač do kónca wojować“.
China je tež Europskej uniji wažny partner. Přiwšěm EU wjace tworow wot tam importuje hač sama předawa.
Kretschmer: Nowy rozmach
Po předstajenju koaliciskeho zrěčenja mjez CDU/CSU a SPD w Berlinje
Berlin/Drježdźany (dpa/SN). Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) je sej wěsty, zo so wuchodna Němska we wčera předstajenym koaliciskim zrěčenju mjez CDU/CSU a SPD derje zastupuje. „Mamy wulku podpěru a wulke zhromadne zrozumjenje za to, zo trjebamy druhi wuchodny rozmach“, rjekny Kretschmer na swojim wopyće w Kairu.
Nowy kraje maja při wšěm hišće někotre problematiki, mjez druhim wutwar infrastruktury do směra na Čěsku a Pólsku, štož je so 35 lět zanjechało. W hospodarskej politice měło so tójšto změnić, wosebje to, štož wuchod dale doprědka přinjese. Kretschmer připowědźi mudre instrumenty za dobyće fachowcow za wuchodne kraje, w kotrychž je demografiske wuwiće wobćežne.
Koaliciske zrěčenje ma Kretschmer za změnu časow. „Nowe knježerstwo zahaji změnu politiki“, wón rjekny. Ličby migrantow bórze woteběraja. Nimo toho su so na to dojednali, zo płaćizny energije spaduja, štož hospodarstwo za rozmach nuznje trjeba.
Jedna sada ma dosahać
Na lětanišću liča z nawalom ludźi
Schönefeld (dpa/SN). Přichodny tydźeń započnu so jutrowne prózdniny w Berlinje a Braniborskej. Tohodla wočakuja zamołwići lětanišća stolicy BER něhdźe 1,2 milionaj pasažěrow. Wosebje na jutrownym kóncu tydźenju budu terminale chětro połne, wobhospodarjenska towaršnosć zdźěla. Jeničce mjez ćichim pjatkom a jutrownej póndźelu wočakuja 300 000 pućowacych.
Dźakowano nowym scanneram w terminalu 1 njezhubja ludźo nětko wjace telko časa při wěstotnych kontrolach. Elektroniske nastroje a napoje ludźo potom wjace wupakować njedyrbja. Wob hodźinu móža tam wo połojcu wjace pasažěrow kontrolować, BER zdźěla.
W južnym dźělu hłowneho terminala hač do prózdnin nowe scannery CT zatwarja. Nastroje nastajeja hižo wot kónca 2024. Po prózdninach wosom dalšich kontrolnych pasmow w sewjernym dźělu z nimi wuhotuja. W terminalu 2 scannery hižo wot spočatka lońšeho lěta wužiwaja. Tam je čas čakanja widźomnje woteběrał. Při wšěm wobmjezowanja dale płaća: W bleškach smě maksimalnje sto mililitrow być, cyłkownje nic wjace hač liter.
