To a tamne (31.03.25)

póndźela, 31. měrca 2025 spisane wot:

Lěta trajaca zwada wo psyči dawk w sewjerorynsko-westfalskim Hildenje je skónčena. Muž bě so jako lubowar psow w interneće stajnje zaso z psami pokazał. Na to bě jemu měšćanske zarjadnistwo zličbowanku 1 404 eurow za psyči dawk pósłało, dokelž njebě muž jako wobsedźer psow scyła zapisany. Sudnistwo ­nětko rozsudźi, zo njebě zličbowanka woprawnjena. Psy słušachu mjenujcy dźowce, přećelce, znatym abo susodam.

Atrapa błyskača na priwatnej ležownosći njedaloko württembergskeho Tuttlingena je jara wuspěšna. Wobsedźer zahrody na kromje wsy Frittlingen twjerdźi, zo šoferojo tam nětko wo wjele kedźbliwišo jědu. Zakazać jemu atrapu njemóža. Přiwšěm je sej policija nastroj bliže wobhladała, kotryž runa so błyskačowemu sćežorej. W nim pak njesteji awtomatiska kamera, ale kórkowa škleńca.

Amerika žadyn partner wjace

pjatk, 28. měrca 2025 spisane wot:

Ottawa (dpa/SN). Na nowowusměrjenje poćahow swojeho kraja k USA je kanadski premierminister Mark Carney wobydlerjow nastajił. „Je wočiwidne, zo njejsu zjednoćene staty Ameriki žadyn spušćomny partner wjace“, rjekny Carney w stolicy Ottawje. Hladajo na připowědźene přidatne cła přez prezidenta USA Donalda Trumpa nichtó njewě, što jako přichodne přińdźe, wón rjekny. Kanada měła swoju wotwisnosć wot USA znižić a sej swójske kmanosće wuwědomić.

Lěwica za bój přećiwo drogam

Drježdźany (dpa/SN). Sakska měła wjace za škit ludźi před drogami a alkoholom činić. Tole žada sej Lěwica w Sakskim krajnym sejmje. Wona pokaza na to, zo je loni 28 ludźi na sćěhi drogow w Sakskej zemrěło. Znajmjeńša 840 ludźi je na sćěhi alkohola a 2 921 na sćěhi kurjenja zemrěło, politikarka Lěwicy Juliane ­Nagel zdźěli. Sakska měła so w Zwjazkowej radźe za zakaz wabjenja za alkohol zasadźić a předawanje tobaka w normalnych wobchodach zakazać.

Tójšto škody wobšudnistwa dla

Dobrowólni pomocnicy thailandskeho krala dźěłaja njedaloko sypnjeneho twarjenja w stolicy Bangkoku, po tym zo bě dźensa rano sylne zemjerženje cyły region střasło. Wobydlerjo běžachu panisce na dróhi. Centrum rženja bě susodny Myanmar. Tam je rženje sylnosć 7,7 na Richterowej skali docpěło. Mjeztym su tu nuzowy staw wukazali. Indiska poskićuje swoju pomoc. Foto: dpa/Ann Wang

Šefojo stronow wuradźuja

pjatk, 28. měrca 2025 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Nětko su načolni politikarjo wužadani: Po prěnich rozmołwach fachowych skupin wuradźuja CDU, CSU a SPD nětko na najwyšej politiske runinje. Hłowna jednanska skupina je so popołdnju w centrali SPD w Berlinje ­zešła. Wona chcyše rozrisanja za tójšto temow namakać, pola kotrychž njejsu so fachowi politikarjo dojednali. Mjez druhim su to prašenja wo dawkach a migraciji. Do hłowneje skupiny słuša 19 wodźacych zastupnikow stron, mjez nimi předsyda CDU Friedrich Merz, Markus Söder (CSU) kaž tež Lars Klingbeil a Saskia Esken za SPD. Powšitkownje z toho wuchadźeja, zo dyrbi skupina přichodny tydźeń dale ­wuradźować, dokelž su diferency prosće přewulke.

Zeleni měrja so bóle na wuchod

pjatk, 28. měrca 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zeleni chcedźa so sylnišo wo wolerjow na wuchodźe Němskeje prócować. „Trajacy rozrost zeleneje politiki ma na wuchodźe wo wjele wjetše zadźěwki přewinyć hač w druhich regionach“, rěka w dokumenće zwjazkoweho předsydstwa za mały stronski zjězd 6. apryla w Berlinje. Zwjazkowe předsydstwo chce „wot nalěća prezencu we wuchodnych wokrjesnych zwjazkach jako ćežišćo dźěła“ postajić.

Dokument z hesłom „Jasne. Zelene. Konstruktiwne: Po puću k sylnej opozi­ciji“ mjeztym předleži. Krajna a zwjazkowa runina strony měła swojich čłonow w regionach sylnišo podpěrować, zo bychu Zeleni na wuchodźe widźomniše ­byli. Nazymu zarjaduje wuchodoněmski zwjazk strony „Zeleny festiwal“, kotryž ma „pozbudźenju a splećenju“ Zelenych a jich sympatizantow słužić. Nimo toho planuja Zeleni swoju prezencu w socialnych medijach na wuchodźe zesylnić.

Vance ze žonuw Grönlandskej

pjatk, 28. měrca 2025 spisane wot:
Nuuk/Washington (dpa/SN). Wiceprezident USA J.D. Vance je so dźensa zhromadnje ze swojej mandźelskej Usha do Grönlandskeje podał. Wobaj chcetaj tam wojerske zepěranišćo USA Pituffik Space Base wopytać a ameriskich wojakow zetkać. Poprawom chcyše Usha Vance bjez swojeho mandźelskeho do Grönlandskeje lećeć a sej tam wubědźowanje sankowych psow wobhladać. Jeje wotpohlad pak zbudźi hněw grönlandskeho knježerstwa, kotrež njeje ju přeprosyło. Přičina za to su wospjetne wuprajenja prezidenta USA Donalda Trumpa, kotryž chcył sej Grönlandsku přiswojić, dokelž trjeba ju pječa za narodnu wěstotu USA. Na kupje, kotraž słuša ludoprawnisce k Danskej, so tajkim planam raznje spjećuja.

Ukrainu pod dohlad UNO stajić?

pjatk, 28. měrca 2025 spisane wot:

Murmansk (dpa/SN). Ruski prezident Wladimir Putin namjetuje, Ukrainu pod dohlad UNO stajić a tam nowowólby přewjesć. „Tajka praksa je principielnje móžna. Dyrbimy dohladowanje z pomocu UNO a USA, europskimi krajemi a swo­jimi partnerami a přećelemi dorěčeć“, rjekny Putin namórnikam při wopyće noweho atomoweho podnurjaka w Murmansku. We wójnskich časach su wólby w Ukrainje runje tak kaž w Němskej po wustawje zakazane.

Zaměr namjeta su demokratiske wólby, po kotrychž móhło jednanja kmane knježerstwo móc w kraju přewzać. „Z nim zahajimy jednanja wo měrowym zrěčenju a podpisamy dokumenty, kotrež su stabilne a po wšěm swěće připó­znate“, Putin rjekny.

Jednanja wo měrowym zrěčenju za Ukrainu tuchwilu njepokročuja. Dotal su so na to dojednali, zo Ruska energijowu syć Ukrainy dale njenapaduje. Ukraina Ruskej wumjetuje, zo přiměr rani.

To a tamne (28.03.25)

pjatk, 28. měrca 2025 spisane wot:

Nachwilnje do chorownje zapokazać dyrbjeli su britiskeho krala Charlesa III. Přičina su wšelake wuskutki terapije přećiwo rakej, Buckinghamowy palast zdźěla. Wšitke terminy su po namjeće lěkarjow wotprajili. Kral je mjeztym zaso na swojim Londonskim kuble Clarence House. 76lětny bě w februaru 2023 zdźělił, zo je na rak schorjeł. Wot toho časa jeho lěkuja.

Njekedźbliwe zadźerženje wužiwarjow e-scooterow je přičina mnohich wobchadnych njezbožow. Tole su slědźerjo Göteborgskeje uniwersity při přepytowanju zwěsćili. Najčasćišo wobkedźbuja, zo jědu ludźo jenož z jednej ruku, zo hibaja so w skupinach abo zo maja mobilny telefon w ruce. Wosebje překwapiło je fachowcow zwólniwosć wužiwarjow, so do strašnych situacijow podać. Štóž roler sam njewobsedźi, nječini sej starosće wo móžnych sćěhach a škodach, w rozprawje rěka.

Trump cła na awta wukazał

štwórtk, 27. měrca 2025 spisane wot:

Washington (dpa/SN). Prezident USA Donald Trump je cła we wysokosći 25 procentow na awta wukazał, kotrež z wukraja do USA přiwjezu. „Hdyž swoje awto w zjednoćenych statach twariće, njetrjebaće cło zapłaćić“, republikan w Běłym domje rjekny. Z wukazom Trump wikowanski konflikt mjez USA a Europskej uniju dale přiwótřa. Prezidentka komisije EU Ursula von der Leyen chce wo móžnych pře­ćiwnych reakcijach EU wuradźować.

Kupuja wjace ruskeho płuna

Brüssel (dpa/SN). Najebać wójnu Ruskeje přećiwo Ukrainje je EU loni zaso wjace zemskeho płuna z Ruskeje importowała. Bě to 18 procentow wjace hač 2023, institut Ember zdźěla. Při tym bě EU po zahajenju ruskeho nadpada sankcije přećiwo Ruskej wobzamknyła a připowědźiła, hač do lěta 2027 import ruskeho płuna dospołnje skónčić. Wosebje Italska, Čěska a Francoska mjeztym zaso wjace płuna w Ruskej kupuja.

Jězbu wotprajić dyrbjała

Hoberski nawal knježeše dźensa rano při zachodźe Lipšćanskich knižnych wikow. Hač do njedźele je knižna přehladka ­wopytowarjam přistupna. Tam předstaja 2 040 wustajerjow z 45 krajow nowostki lětušeho knižneho nalěća. Wiki steja tónkróć pod hesłom „Słowa změnjeja swěty“. Lětuši hóstny kraj je Norwegska. Foto: dpa/Jan Woitas

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND