Wo knihach a kniharni (11.10.19)
„Schadźowanka zwěrjatow“ rěka zběrka nowych serbskich fabulow, kotruž tuchwilu w našim nakładnistwje dodźěłujemy. Kolektiw 21 młodych serbskich „spisowaćelow“ mjez Wutołčicami a Salowom je sej hłójčku łamał. A woni njejsu sej jenož nowe fabule wumyslili, tež ilustracije su sami zhotowili. Ně, to njejsu koncepcionelne sony našeje přichodneje jednaćelki – chiba jednaćela ☺ – to je wěrno. Wězo dyrbi so nětko rjec, zo jedna so wo cyle wosebite předewzaće a zo awtorojo hišće do šule chodźa. Srjedu tydźenja poby 21 šulerjow 7. lětnika Ralbičanskeje wyšeje šule z wučerjomaj Francisku Wróblowej a Janom Rjedu na Sukelnskej 27 tu w Budyšinje, zo bychu sej wobhladali, kak z jich manuskriptow a wobrazow na ličaku pisana čitanka nastawa. Při tym zbližichu sej a dožiwichu tež mnoho dalšeho, štož so w nakładnistwje dźeń wote dnja stawa. Projekt słuša do marketingowych aktiwitow, z kotrymiž chcemy wobdźělnikam dohlad do procesa nastaća knihi dać a jich na našu dźěławosć skedźbnjeć. Serbscy šulerjo tak nazhonjeja, zo so aktiwna zaběra ze serbskej rěču zadani a zo ma zmysł, w maćeršćinje tworić.
Hymna „Na radosć“
Wo kolebce Schilleroweje basnje a wo Zejlerjowym přełožku
Baseń Friedricha von Schillera „An die Freude“ je mjeztym cyle wěsće najznaćiša baseń Němskeje, znata po cyłej Europje a dale. Znata drje je z dweju přičin, jónu, zo je Ludwig van Beethoven odu (słowo „oda“ je z grjekskeje rěče a rěka „swjedźenski spěw“) přiwzał do finalneje sadźby swojeje 9. sinfonije. A zdruha bu melodija zakónčaceje, štwórteje sadźby sinfonije wot statnych a knježerstwowych nawodow Europskeje unije 1985 jako oficialna „europska hymna“ postajena. Zdobom je melodija „hymna Europskeje rady“ a wobkrućeny „symbol Europskeje unije“.
Postajena je melodija Beethovenoweje sinfonije, ale bjez teksta Schillera. Na někotrych oficialnych zarjadowanjach odu tež z tekstom zanošuja, a to nic jenož w Němskej. Originalny, prěnjotny tekst wšak to přiwšěm njeje. Schiller napisa dźewjeć štučkow a ke kóždej štučce refrain. Za swoju kompoziciju je Beethoven jenož prěnjej dwě štučce z prěnjotnym refrainom přewzał.
Radostny pobytk před wrotami Drježdźan
Wjace Serbow z wokoliny přińć móhło
Někotre mysle k jubilejnej literarnej kermuši LND
Štwórć lětstotka tomu nětko je, zo Ludowe nakładnistwo Domowina swoju literarnu kermušu na wšelakich městnach w Hornjej a Delnjej Łužicy přewjeduje, a to zwjetša na kóncu swojeje literarneje turneje. Jubilejna slěborna kermuša pak bě lětsa prěnja we wobłuku knižnych prezentacijow na wsach, w městach a šulach. Kermuša wotmě so w Njeswačidle, přetož tam bě zdobom premjera Serbskeje protyki 2020. A w njej je Njeswačidło hłowna tema w tekstach a we wobrazach. Jako wjelelětny awtor najwoblubowanišeje serbskeje knižneje edicije bě za mnje samozrozumliwe so na jeje prěnim předstajenju wobdźělić.
Wězo běch jara wćipny na „slěbornu“ kermušu. Nakładnistwo wuhotowa dostojne zarjadowanje, kotrež njeje so jenož mi, ale zawěsće tež wšěm tamnym wobdźělnikam spodobało. Sylny přiklesk po čitanjach a spěwach měšaneho chóra Židźino wo tym swědčeše.
Kolegina Cordula Ratajczakowa bě hižo dwójce wo lětušej literarnej kermuši rozprawjała. Nětko chcu tež ja swoje mysle wo jubilejnym zarjadowanju podać.
Demonstracija 70 000 ludźi w Lipsku bjez namocy wušła
9. oktobra 1989 docpě politiska nazyma w NDR swój prěni wjeršk. Kaž hižo wot póndźele, 4. septembra, zetka so tež tón dźeń w Lipšćanskej Mikławšskej cyrkwi něhdźe tysac ludźi k měrowej modlitwje. A po tym demonstrowachu za demokratiju a reformy na hasach druheho najwjetšeho města republiki. 9. oktobra pak wočakowachu wulkodemonstraciju z dźesaćitysacami ludźi, a wěstotne organy so na to přihotowachu. Hižo w nocy wot 4. na 5. oktober běše wokoło Drježdźanskeho hłowneho dwórnišća k bijeńcam a namócnym rozestajenjam z tysacami demonstrantow dóšło, kotřiž chcychu železniske ćahi z wupućowacymi staćanami NDR z Prahi do zapada zadźeržeć a na wagony horje skočić. W slědowacych dnjach su tež we wulkoměsće nad Łobjom dźesaćitysacy demonstrowali.
Wopomnjensku taflu za něhdyši gymnazij wotkryli
Před 70 lětami přećahnychu młodźi Serbja z Varnsdorfa, hdźež běchu na Serbskim gymnaziju wuknyli, do Libereca. Lětsa, 3. oktobra, su něhdyši šulerjo na to z wotkryćom wopomnjenskeje tafle při dźensnišim Biskopskim gymnaziju we Varnsdorfje spominali.
Varnsdorf/Budyšin (gr/SN). Z přećahom do Libereca skónčichu so tak mjenowane legendarne „Warnočanske časy“. Na nje so něhdyši šulerjo wšón čas hač do dźensnišeho z lubosću a hordosću dopominaja. Wšako běchu we Varnsdorfje zrodźili generaciju noweje serbskeje inteligency, z kotrejež wuńdźechu wědomostnicy, wučerjo, spisowaćeljo, lěkarjo a nowinarjo. A woni maja wulku zasłužbu na wobchowanju a dalšim wuwiću serbskeje rěče a kultury.
Reje a hudźbu dožiwili
Pólska po pjeć tydźenjach kapitulowała
6. oktobra před 80 lětami skónčichu so ćežke wojowanja w prěnim wot Něm-skeje w Druhej swětowej wójnje nadpadnjenym kraju. Pólske wójsko bě po pjeć tydźenjach boja z fašistiskimi nadběhowarjemi kapitulowało. W bitwje nad rěku Bzura, wot 9. do 19. septembra trajacej, běchu ze Šleskeje a Słowakskeje na Waršawu postupowacej 12. a 14. němskej armeji, mjez nimi 6. tankowy korps, kaž tež z Narańšeje Pruskeje nadběhowaca němska 4. armeja z 19. tankowym korpsom generala Heinza Guderiana, pólsku stolicu wobkružili. W bitwje nad Bzuru běchu najsylnišu pólsku wojersku skupini rozbili.
Waršawu spěšnje zdobyć pak so němskim agresoram njeporadźi. Něhdźe 100 000 pólskich wojakow pod komandom generala Huta je zhromadnje z wobydlerskimi jednotkami a 5 000 bojownikami dźěłaćerskich woborow hač do 28. septembra swoju stolicu rjekowsce zakitował. Samsny dźeń kaž Waršawa je tež 40 kilometrow wot njeje zdalena twjerdźizna Modłin po 18 dnjach wobkruženja kapitulowała. We Waršawje dopomina hižo lětdźesatki pomnik ze žónskej postawu, dźeržacej w zběhnjenej ruce mječ, na wonych zmužitych zakitowarjow stolicy.
Młody serbski lifestyle we a zwonka Serbskeho muzeja
Typiske wěcy z dźensnišeho lifestyla sej po nawodźe profijow sam činić a sej z bohateje serbskeje drastoweje kultury kreatiwnje něšto nowe tworić – tu šansu su hólcy a holcy minjenu sobotu na dźěłarničce w Budyskim Serbskim muzeju wužiwali.
Budyšin (SN/CoR). Cyłodnjowsku dźěłarničku za młodostnych we wobłuku wustajeńcy SORBIAN STREET STYLE minjenu sobotu ma kuratorka přehladki Andrea Pawlikowa za wuspěšnu: „Wothłós bě dobry, tež hdyž bych sej tróšku wjace wobdźělnikow přała. Wšitcy pak, kotřiž su pódla byli, běchu jara spokojom, knježiła je přewšo dobra atmosfera.“
Jurij Pěčka
Projekt LandArt podłu Jawory zakónčeny
Njebjelčicy/Miłoćicy (SN/bn). Projekt „LandArt podłu Jawory“ je zakónčeny. Finisaža wuměłstwoweje akcije towarstwa Kamjenjak je sobotu a njedźelu wulki zajim wopytowarjow zbudźiła. W Miłoćicach, Wěteńcy, Pěskecach, Serbskich Pazlicach a Njebjelčicach wobdźiwachu woni wuslědki wuměłskeho dźěła dohromady šěsć mjezynarodnych wuměłcow, kotřiž su wot 11. septembra hač do wčerawšeho we Łužicy skutkowali.
Wosebitosć projekta je, zo běchu wopytowarjo aktiwnje do tworićelskeho procesa zapřijeći. Tak poskići na přikład Iwona Stypułkowska we wobłuku dźěłarnički zajimcam składnosć, so wo swojim dźěle wobhonić, a pokaza jim mjez druhim, kak hodźa so tak mjenowane wodowe barby na přirodne wašnje zhotowić. Zakład dźěłarnički tworješe wučba wo barbach po teoriji Johanna Wolfganga Goethy. Jedyn projektny přinošk renoměrowaneje wuměłče z Pólskeje rěka „Žiwa forma“, je mjez druhim z wóska zhotowjena rysowanka a při Miłočanskej žabje wustajena. Tamny je „Pječat mocy słónca“ a z přerězkom něhdźe 20 metrow najwjetši jednotliwy objekt.
