Coronawirusa dla nětko nimale wšo serbske kulturne žiwjenje woćichnje. Po přikazu zwjazkoweho knježerstwa, zo maja jenož hišće za zastaranje woby­dlerjow wažne wobchody wotewrjene wostać, tež serbske kulturnišća swoje durje zawru.

Budyšin (SN/CoR). Po tym zo je Ludowe nakładnistwo Domowina wčera wšitke swoje knižne prezentacije a čitanja wobćežowanjow coronawirusa dla hač do 19. apryla wotprajiło, su dźens rano rozsudźili, zo tež Budysku Smolerjec kniharnju wot jutřišeho začinja. „Dodawanje našich knihow pak wostanje dale zaručene. Kupcy móža na internetnej stronje abo tež telefonisce skazać. Zaručimy dar­mot­ne dodawanje hač 19. apryla“, rozłoži jednaćelka LND Marka Maćijowa.

Digitalny puć móžny

Dienstag, 17. März 2020 geschrieben von:
Štož kulturne institucije kaž Serbski ludowy ansambl a Němsko-Serbske ludowe dźiwadło, kotrejuž předstajenja wot direktneho kontakta a dialoga z publikumom wotwisuja, njemóža, to tamnym nětko w krizy coronawirusa dla pomha: poskitki digitalnje narunać. Tak móžeš dale na internetnej stronje Serbskeho instituta w starych časopisach, nowinach a knihach slědźić, bjeztoho zo do domu zastupiš. A aktualne knihi móžeš sej w Ludowym nakładnistwje Domowina dale skazać, byrnjež Smolerjec kniharnju začinili. Ani porto njetrjebaš płaćić. Wězo stej wobaj poskitkaj wobmjezowanej. Při­wšěm maš zaćišć, zo hesło generacije digitalnych domoródnych – to, štož w interneće njedawa, njeeksistuje – přez coronawirus cyle nowu runinu płaćiwosće docpěje. Digitalny swět jenož njenaruna, ale přewozmje žiwjenje – znajmjeńša duchowne a kulturne. Wšědny chlěb wšak přiwšěm trjebaš. Cordula Ratajczakowa

Herman Sykora

Dienstag, 17. März 2020 geschrieben von:
17. měrca 1870 narodźi so pozdźiši załožićel Łužiskeho burskeho zwjazka Herman Sykora burskej swójbje w Delnjej Hórce, hdźež bě čas žiwjenja z ratarjom. Wón bě čłon Serbskeho towarstwa Palma w Chwaćicach, we Weimarskej republice přisłušeše Serbskej ludowej stronje a nawjedowaše lěwicarske hibanje małoratarjow we wuchodnej Sakskej. Kónc februara 1926 je Łužiski burski zwjazk sobu załožił, kotryž wopřiješe serbskich a němskich małoratarjow Hornjeje Łužicy, a bu za jeho prěnjeho předsydu wuzwoleny. Do nowiny zwjazka „Lausitzer Bauernbund“ dopisowaše wón tež wo trěbnosći runoprawosće Serbow. W februaru 1926 nawjedowaše Delnjohórčan jednanje zastupnikow mjeńšich ratarjow z Rudnych horin a Łužicy ze sakskim knježerstwom a ze wšěmi frakcijemi krajneho sejma wo žadanjach ratarjow a w meji 1926 nastupajo zakoń wo plahowanju skotu. Na kongresu dźěławych Němskeje w decembru 1926 narěča wón žadanje Serbow za runoprawosću, na čož je kongres wotpowědnu rezoluciju schwalił. Sykora zemrě hakle 56lětny 21. januara 1927. Bohužel žana tafla na zasłužbneho Delnjohórčana njedopomina. Manfred Laduš

17. měrca 1920 rano pochodowachu na­mór­nistwowa brigada Ehrhardt a dalše jednotki Reichswehry, kotraž chcyše knje­­žerstwo socialdemokrata Gustava Bauera rozpušćić, do Berlina, hdźež wobsadźichu knježerstwowu štwórć. Knje­žerstwo ćekny do Drježdźan a wottam do Stuttgarta. Nawoda puča, bywši kejžorski generalny krajinowy direktor Wolfgang Kapp, wozjewi, zo je knježerstwo wot­sadźene a par­lament rozpušćeny. Sam zasadźi so za reichskeho kanclera. Tamny nawoda pučistow, general Walther von Lüttwitz, bu za rozkazowarja wójska a wójnskeho ministra powołany. Zaměr konterrewolucio­narow bě, Weimarsku parlamentarisku republiku na wojersku diktaturu přetworić a doprědkarske wudobyća Nowemberskeje rewolucije 1918 wotstronić.

Hižo w serbskej rěči soniła

Freitag, 13. März 2020 geschrieben von:

Wot oktobra ma Aleksandra Mandić ze serbiskeho města Šabac nowe žiwjenske srjedźišćo, a to w Lipsku. 26lětna je dwaj semestraj stipendiatka Załožby za serbski lud – a je po zdaću scyła sprěnja, kotraž­ stipendij z doktorskim dźěłom zwjazuje. Wšako njestuduje młoda žona jenož na Lipšćanskim Instituće za sorabistiku, ale je zdobom doktorandka prof. dr. Edwarda Wornarja. Tema jeje diser­tacije rěka „Imagologija w prozy Jurja Brězana po Druhej swětowej wójnje“. Za čas­ studija serbiskeje literatury a dalšich słowjanskich rěčow w Nowym Sadźe a w pólskim Krakowje drje njeje so wona ze serbskej literaturu zaběrała, ćim wja­ce pak z wobrazami. „Wobrazy wo druhich“ na zakładźe biografije serbiskeho wědomostnika bě jeje masterske dźěło. Nětko pilnje serbsku literaturu čita. „Teksty ­Benedikta Dyrlicha rozumju, pola Křesćana Krawca prěnje dźesać stron rozu­mju a potom hižo ničo a za twórby Jurja Brězana trjebam hnydom słownik – to je prosće wužadanje“, wona rozłožuje. „Je bohatstwo literaturu druhich znać.“

Korla Awgust Jenč

Freitag, 13. März 2020 geschrieben von:
15. měrca 1895 zemrě Palowski farar Korla­ Awgust Jenč. „Wón bě wosebje jako serbski stawiznar a wurjadny znajer serbskeje literatury sławnje znaty, kotryž dołhe­ lěta k najswěrnišim a najpilnišim sobustawam Maćicy Serbskeje słušeše.“ Tak pisaše Korla Awgust Fiedler wo nim w nekrologu. Jenč bě so 8. winowca 1828 kublerjej w Čornjowje pola Bukec narodźił. Jako předsyda towarstwa serbskich gymnaziastow na Budyskim gymnaziju přistupi hižo 1847 Maćicy Serbskej, w kotrejž bórze tež čestnohamtske funkcije wukonješe. Studowaše ewangelsku teologiju w Lipsku a bě předsyda tamnišeho Serbskeho prědarskeho towarstwa. Za­sa­dźowaše so jara za serbske studentske hiba­nje a za załoženje towarstwa gym­naziastow Łužyca w Choćebuzu. Nimale 40 lět bě Jenč w Palowje z fararjom. Pilnje slědźeše a pisaše wo zašłosći našeho ludu, wo stawi­znach jeho literatury a wo jeje awtorach do Serbskich Nowin, Casnika a časopisow. Zběraše wšitke serbske knihi za knihownju Maćicy.

Budyšin (SN/BŠe/at). „Hromadźe dźiwadło hrać tyje socialnej zhromadnosći“, je sej intendant Budyskeho Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła Lutz Hillmann wěsty. A tuž je zbožowny był, zo bě so za lětuši 21. swětowy dźeń šulerskeho dźiwadła 30. měrca cyłkownje 36 skupin ze zakładnych a wyšich šulow, gymnazijow a kulturnych towarstwow na wuchodźe Sakskeje za wosebite zetkanje přizjewiło.

Wot dźensnišeho pak je jasne, zo dyrbi podawk bohužel wupadnyć. Tak reaguje NSLDź na poručenje wokrjesneho strowotniskeho zarjada Budyskeho wokrjesa. „Wotprajenje jara wobžarujemy. Njeje tež realistiske dźeń přestorčić, dokelž njeje wuwiće schorjenjow corony dla a z nim zwjazane połoženje na šulach wotwidźomne“, rjekny Hillmann. Wčera bě na internetnej stronje wo­krjesa hišće rěč wo „přestorčenju“ zarjadowanja.

„Pozabyte“ sej zapisać

Donnerstag, 12. März 2020 geschrieben von:
Serbska narodna drasta je znamjo identity, tež hdyž ju wšědnje jenož hišće zrědka widźimy. Tohodla je ćim wažnišo za wšitkimi, takrjec potajnstwami žonow, kotrež hišće serbske chodźa, so prašeć, je zapisać a je tak zwěčnić a přichodnym generacijam dale dać. To je wotpohlad dalšeho foruma­ serbskeje narodneje drasty, kotryž Wojerowske Towarstwo za pěstowanje regionalneje kultury srjedźneje Łužicy planuje. Derje tak, je tež najwjetši čas! W Slepjanskim regionje dźě hižo dlěje pokazuja, kak wulku hódnotu maja zezběrane dokumenty, wšojedne hač dožiwjenske rozprawy, fota, spěwy, hrónčka, basnje, powěsće abo bajki. Tam zběraja entuziasća kaž Juliana Kaulfürstowa nimale zhubjene drohoćinki Slepjanskeje kultury, z čimž stary swět takrjec wožiwjeja. Myslička, zaběrać so ze zašłosću a přichodom serbskeje narodneje drasty, je tuž wjace hač trěbny nadawk. Přichodne generacije budu dźakowne. Milenka Rječcyna

Hotuja so na wosebity koncert

Mittwoch, 11. März 2020 geschrieben von:
Intensiwne proby su tele dny spěwarki za wosebite předstajenje w Budyšinje přewje­­dli. Pod nawodom nazhoniteje spěwarki Walburgi Wałdźic (srjedźa stejo) zwu­čowa­chu w Thespisowym centrumje čłonki Němsko-serbskeho žónskeho pro­jektneho chóra za swój koncert „Spěwne herbstwo z brunicowych kónčin“. Tón wotměje so njedźelu popołdnju na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja. Na wiolinje přewodźa chór pólska hudźbnica Izabela Kałduńska. Koncert a přihoty na njón financuja z lońšeho fondsa Sakskeho wubědźowanja „Čiń sobu!“, za kotryž bě Walburga ­Wałdźic projekt zapodała a spěchowanske srědki dóstała. Foto: Carmen Schumann

Wot depeše hač k tweetej

Dienstag, 10. März 2020 geschrieben von:

Přeprošenje Serbskeho kulturneho archi­wa a centralneje biblioteki w Budyšinje na dźeń archiwow pod hesłom „Wot depeše hač k tweetej“ je minjenu sobotu nahladna ličba ludźi sćěhowała.

Budyšin (CRM/SN). „Kaž nětčiša Serbska centralna biblioteka ma tež archiw swoje spočatki w zběrkach Maćicy Serbskeje“ dr. Annett Brězanowa zawodnje wuwjedźe. Wona wodźeše hosći po rumnosćach, kotrež poprawom zjawnosći přistupne njejsu. Kulturny archiw je jenička zjawna serbska institucija, hdźež serbske a sorabistiske archiwalije zběraja. Tak chowaja w archiwje dokumenty Domowiny wot jeje załoženja 1912 hač do lěta 1989. Do archiwa słušeja tohorunja diplomowe dźěła, disertacije a habilitacije ze serbskimi a sorabistiskimi temami.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND