Mina Witkojc
Józef Nawka
Bogumił Šwjela
Spóznawaja znowa bohatstwo Marxoweho myslenja
Jutře před 200 lětami, 5. meje 1818, narodźi so w Trieru Karl Marx, politiski žurnalist, duchowny inspirator a njesprócniwy organizator dźěłaćerskeho hibanja, kotrež so pozdźišo z jeho mjenom woznamjeni. Po Marxowej woli to njebě. Wozjewi dźě sam: „Wěm jeničce tole, zo žadyn Marxist njejsym.“
Po woli staršeju a přiwuznistwa so njeměješe, wuzwoliwši sej powołanje. Nic jurist, ale filozof być, za to so na swoje žiwjenje rozsudźi. Filozof pak noweho typa, kaž tole w znatej 11. tezy wo Feuerbachu postulowaše: „Filozofojo su swět jeno wšelako interpretowali, dźe pak wo to, jón změnić.“
Jeho prěnje wusahowace dźěło je hromadźe z přećelom na čas žiwjenja Friedrichom Engelsom 1847/1848 napisał. Wony „Manifest Komunistiskeje strony“ mějachu Serbja w lěće 1956 tež w swojej maćeršćinje w ruce. 1969 wuńdźe třeće, wot Pawoła Nowotneho do serbšćiny přełožene wudaće. Druhe bytostne dźěło Karla Marxa, zakónčeny prěni dźěl „Kapitala“, do wšěch spisownych rěčow přenjesene, serbsce njepředleži. Štó by sej zwěrił, tutu wobšěrnu knihu zeserbšćić?
Hadam Z. Šěrach
Kapłan Jurij Deleńk
Jurij Ryćer
7. apryla 1928 narodźi so w Jaseńcy Jurij Ryćer. Po wuchodźenju ludoweje šule w Chrósćicach a Bóšicach wuknješe wón po lěće 1945 dale w Českej Lípje a Varnsdorfje. 1947 wopyta wučerski kurs w Radworju, po tym bu wučer respektiwnje šulski nawoda w Bolborcach, Dobrošicach a Klukšu. Wot lěta 1952 bě Budyski Serbski zarjad jeho dźěłowe městno. Powołachu Ryćerja na načolnika wotrjada za wučbu a kubłanje. Rozestajenjow wo puću serbskeho šulstwa dla (w jednym posudku jemu „nadhódnoćenje narodneho momenta“ wumjetowachu) wón zarjad wopušći, wot septembra 1957 bě direktor Šule Ćišinskeho w Pančicach-Kukowje. Nic ze strowotnych přičin – kaž w spisu šulskeho radźićela steješe –, ale nabožneho zmyslenja dla su Jurja Ryćerja 1960 jako direktora wotwołali. Tak steješe to samo w lisće statneje wěstoty: „R. wotpokazuje młodźinsku swjećbu, dokelž so to z jeho křesćanskim zmyslenjom njeznjese. Tohodla bu jako direktor šule wotwołany.“ Nic mjenje hač 40 lět nawjedowaše horliwy Serb wjesnu Domowinsku skupinu. Jurij Ryćer zemrě 79lětny 14. awgusta 2007.
Mikławš Krawc
Karlowa uniwersita wobsteji 670 lět
Praska Karlowa uniwersita, najwjetše a najstarše kubłanišćo Čěskeje republiki, swjeći jutře, 7. apryla, 670. róčnicu wobstaća. Lěta 1348 bě kral Korla IV. w Praze wysoku šulu załožił. Składnostnje wurjadneho podawka wotměje so w Narodnym dźiwadle swjedźenske zarjadowanje, na kotrymž wobdźěla so nawodne wosobiny politiskeho a kulturneho žiwjenja kraja. Tohorunja přewjedu so mnohe diskusije a seminary z wědomostnikami a studentami. Pod hesłom „Uniwersita republice, republika uniwersiće“ zarjaduje so načolna wysoka šula zdobom do cyłostatnych woswjećenjow 100. róčnicy załoženja Čěskosłowakskeje. „Jedna so wo cyłu paletu z wjace hač 30 wšelakorymi akcijemi, kotrež přewjedu uniwersita a jeje jednotliwe fakulty jako naš specifiski přinošk k róčnicy“, rjekny rektor Karloweje uniwersity Tomáš Zima. W twarjenju Karolina je zarjadowana stajna ekspozicija wo historiji uniwersity. Runočasnje pokazuja tam trajnu wustajeńcu wo stawiznach Čěskosłowakskeje, w kotrejž „dopomina něhdźe 100 předmjetow na stawizny našeho stata“, rektor Zima zwurazni.
