Wzajomnosć pěstować

Freitag, 16. Juni 2023 geschrieben von:
Počesćenje serbskeju žurnalistow Romana Nuka a Štefana Šmita z Němsko-Pólskim mytom Tadeusza Mazowieckeho je wuraz toho, zo su rozprawy wo němsko-pólskich a němsko-čěskich stykach na jednym boku stajnje zaso wusahowace, zo pak su na druhim boku mjeztym tež cyle normalne. Rozhłosowe wusyłanje „Hej susodźe“ ma tydźensce krute městno, byrnjež wjacori redaktorojo wobdźěleni byli. Magacin nic naposledk tomu přinošuje, problemy kaž tež wšědny dźeń susodow na tamnym boku mjezy zeznać a tak lěpje rozumić. Wočerstwjace mi stajnje zaso je, hdyž słyšu, zo móža so čěscy a pólscy žurnalisća swojoraznosćam a słabosćam swojich krajanow smjeć. Serbskim Nowinam je rozprawnistwo wo Čechach a Polakach tohorunja samozrozumliwe. Móžemy so při tym na spušćomne sobudźěło dopisowarjow z Prahi a Waršawy zepěrać. Słowjansku wzajomnosć dale pěstować, wostanje tež přichodnje wažny nadawk serbskeho žurnalizma. Marko Wjeńka

Ze zapozdźenjom zhonichmy, zo je by­wša solistka Serbskeho ludoweho ansambla Irmgard Rječcyna dnja 8. měrca 2023 w Budyšinje zemrěła. Wona słuša do sławneje generacije młodostnych, kotřiž so po Druhej swětowej wójnje kulturnje sylnje angažowachu. Ingrid Rentsch je so 13.12.1938 w Bukecach jako šeste dźěćo němskeje swójby, dźěłaćerja a domjacneje w Bukecach narodźiła. Wopytawši wjesnu šulu poda so 16 lětna 1954 – z dowolnosću staršeju – na spěwne wukubłanje do serbskeje wuměłskeje institucije, zo by tam tež serbsce nawuknyła. Spěwnje wukubłana bu wona wot bywšeje operowej solistki Ruty-Marki Krawcec-Rawpowej, dźowki Bjarnata Krawca a maćerje Jana Rawpa. Wona wukmani młodu sopranistku bórze tak daloko, zo móžeše nawoda ansambla Jurij Winar ju bórze jako solistku z chórom a orchestrom zasadźić. W tutej dobje zezna wona Bena Rječku, pozdźišeho mandźelskeho, žurnalista, wjelelětneho redaktora Noweje doby a Serbskich Nowin.

Z kofejownje na jewišćo

Donnerstag, 15. Juni 2023 geschrieben von:

Franziska Wrobel chce sej sóń zwoprawdźić, za čož zaměrnje dźěła

„Sy-li z cyłej wutrobu při wěcy a wěriš kruće do něčeho, tež hdyž móhło će to zranić, stanu so wulkotne wěcy.“ Tole je britiska filmowča a  dźiwadźelnica Emma Watson jónu na prašenje žurnalistow prajiła. Móhło pak to tež wuprajenje Franziski Wrobel być. Młoda Wojerowčanka ma wulki són. Z małymi kročelemi so wona na to měri, swoje přeća zwoprawdźić. 21lětna chce so profesionelna dźiwadźelnica stać.

Ničo ju wotdźeržeć njemóže

Baskišćina w srjedźisću

Donnerstag, 15. Juni 2023 geschrieben von:

Donostia/San Sebastián (SN/MG). Čłonki a čłonojo redakcijow z cyłkownje 27 europskich krajow zetkaja so wot dźensnišeho hač do njedźele na lětnej hłownej zhromadźiznje europskeho zjednoćenstwa dźenikow w mjeńšinowych a regionalnych rěčach MIDAS. Zetkanje organizuje baskiska mjeńšina w Španiskej, kotraž je naročny program za wobdźělnicy a wobdźělnikow nastajiła. Tež čłon redakcije Serbskich Nowin, wolonter Maximilian Gruber, wobdźěli so na schadźowanju. Centralna je lětsa baskowska rěč, kajki je jeje tuchwilny staw a kak móhłi rěč dale wuwiwać. Přełožowanske programy steja tohorunja na dnjowym porjedźe. Wjeršk zetkanja mjeńšinowych nowinarjow je přepodaće Myta MIDAS, kaž tež Myta Otta von Habsburga.

Hosćićelske město lětušeho schadźowanja MIDAS je Donostia/San Sebastián. Blisko francoskej hranicy při Atlantiku leži wone město, kotrež je stolica prowincy Guipúzcoa. Tam je zdobom sydło baskiskeje nowiny „berria“. Tuta je hłowna hosćićelka a organizatorka zetkanja žurnalistow, kotrež wotměje so kóžde lěto w hinašim kraju.

Erich Lodni

Dienstag, 13. Juni 2023 geschrieben von:
9. smažnika před 75 lětami zemrě w Budyšinje wyši wučer na wuměnku Erich Lodni. Dwaj tydźenjej do toho bě jeho mandźelska na prawdu Božu wotešła. Mandźelskaj buštaj na Tuchorju pochowanaj a narowny kamjeń pyšeše serbske hrónčko. Erich Lodni měješe lětsa dwaj jubilejej, dokelž bě so 21. meje před 150 lětami jako syn ratarja w Jatřobju (Jetscheba) pola Minakała narodźił. Po studiju na Budyskim Krajnostawskim wučerskim seminarje wučerješe najprjedy štyri lěta w Chwaćicach, hdźež aktiwnje w tamnišim serbskim towarstwje a z narodnym pró­co­warjom Arnoštom Bartom-Brězynčanskim hromadźe dźěłaše. Po tym bě wot lěta 1897 do 1934 w Rakojdach z wučerjom, hdźež so jara za Serbstwo zasadźowaše. Lodni bě wot 1895 čłon Maćicy Serbskeje. W Rakojdach załoži 1902 serbske ratarske towarstwo a dwě lěće po tym załoži ratarske towarstwo za Bart a wokolne wsy. Bě jeho městopředsyda a pokładnik. Lodni spěchowaše serbsku kulturu w tamnišej kónčinje a zaběraše so z plahowanjom sadu. 1934 přesydli so jako wuměnkar do Budyšina. Po wójnje po­dawaše wot nazymy 1945 serbšćinu w měsće a wupomhaše jako lektor w redakciji Noweje doby.

Budyšin (SN/bn). Serbski ludowy ansambl je na dotal wosom zarjadowanjach swojeho rjadu „Kulturna zahroda“ přerěznje něhdźe 70 wopytowarjow zličił. Najwjetši zajim zbudźi zahajacy koncert „Ladies night“ z wjace hač sto přihladowarjemi. Hanka Wowčerjowa, Weronika Kalinučcyna a Helena Hejduškec zahorichu publikum z popowymi a soulowymi baladami ze swójskeho pjera kaž tež z ada­pcijemi mjezynarodnych a serbskich hitow na přikład Měrćina Weclicha a Joan Baez. Drježdźanske trijo Placebo Flamingo zamó zajimcow z měšeńcu funka, hiphopa a rocka ze swojoraznje interpretowanymi titulemi kaž „Bei mir bistu shein“ a „Hołbik dwě běłej nóžce ma“ přeswědčić a samo k „wječornemu sportej po notach“ pohnuwać. Izabela Kałduńska na huslach a spěwarka Walburga Wałdźic stej ze swojim jewišćowym debitom jako po nimaj pomjenowane duwo z pomocu tójšto techniki mjez druhim zhudźbnjenja basnjow Miny Witkojc, skomponowane za film Grit Lemke „Pola nas rěka wona Hanka“, prezentowałoj.

Kniha nawjazuje na wustajeńcu

Montag, 12. Juni 2023 geschrieben von:
Budyšin (SN). Nawjazujo na wosebitu wustajeńcu w Serbskim muzeju, je kniha „Čej’ da sy? Einblicke in die sorbische katholische Welt“ w Ludowym nakładnistwje Domowina wušła. To je swójska publikacija. Redaktor knihi je Tadej Šiman. W njej zaběra so dwaceći młódšich a staršich awtorkow a awtorow ze serbskej katolskej kónčinu, pytajo za wotmołwami nic jenož k prašenjam identity, přisłušnosće abo swójbneho pochada. Mnohe wobrazy žiwjenje w katolskich Serbach něhdy a dźensa wotbłyšćuja.

„Žiwa delnjoserbska kultura“

Freitag, 09. Juni 2023 geschrieben von:

Lubinska towaršnosć za turizm, kulturu a měšćanski marketing (TKS Lubin) wuhotuje z wjacorymi partnerami – mjez druhim ze serbskej społnomócnjenej wokrjesa Dubja-Błóta Sabrinu Kušy a Zwjazkom serbskich wuměłcow – 2. serbski literarny a hudźbny swjedźeń „Wortschätze – drogostki ze słowami – słowne drohoćinki“. Patron je Tobias Dünow, krajny społnomócnjeny za naležnosće Serbow w Braniborskej.

Europska „fikcija jednorěčnosće“

Freitag, 09. Juni 2023 geschrieben von:

Budyšin (SN/bn). „Psycholoinguistiske zakłady wjacerěčnosće: transformacija mytow k wukmanjenju“ bě nadpismo přednoška prof. Barbary Mertins, z kotrymž je Serbski institut wčera na žurli Budyskeho Serbskeho domu druhe zarjadowanje swojeho rjadu lětušich zjawnych referatow wuhotował. Rěčespytnica z Techniskeje uniwersity Dortmund rozłoži něhdźe 20, přewažnje fachowym wopytowarjam mjez druhim, zo „je multilingualnosć w globalnym konteksće skerje samozrozumliwa dyžli wuwzaće. Fikcija jednorěčnosće jewi so předewšěm w na rěče poměrnje chuduškej Europje.“ Wěste po jeje słowach nimo toho je, zo „njeje žanohožkuli dopokaza za tezu, po kotrejž sej dźěći rěč jednorišo přiswojeja hač dorosćeni. Dalšu rěč nawuknyć je předewšěm wěcka wosobinskeho angažementa.“

Wo serbšćinje w Taiwanje

Freitag, 09. Juni 2023 geschrieben von:

Njedawno je na taiwanskej Narodnej centralnej uniwersiće wušła kniha z hłownymi přednoškami „Mjezynarodneje konferency wo rewitalizaciji rěče Hakka a mjeńšinowych rěčow“, kotraž přewjedźe so w stolicy Taipeh w decembrje 2018. Přeprosyłoj běštej Rada za naležnosće Hakka a Koleg za rěč Hakka a socialne wědomosće uniwersity. Na nimale 500 stronach su dokumentowane nazhonjenja referentow ze sydom krajow a zastupjerjow mjeńšinowych rěčow kaž katalanšćiny w Španiskej, nižozemšćiny w Belgiskej, rěče Samow w Finskej, ainu w Japanskej, bretonšćiny w Francoskej, walizišćiny we Wulkej Britaniskej a serbšćiny w Němskej. Na konferency wobdźěli so něhdźe 200 zajimcow.

Profesorka na uniwersiće w Taipeh Fen-Fang Tsai je swoju disertaciju wo serbskich žonach napisała a zaběra so mjez druhim tež z posrědkowanjom mjeńšinowych rěčow. Při tutej składnosći je wona kontakty k něhdyšej předsydce Serbskeho šulskeho towarstwa Ludmili Budarjowej nawjazała a ju jako referentku na mjenowanej konferency zdobyła. Dr. Cordula Ratajczakowa wobdźěli so jako hósć kongresa.

Neuheiten LND