Maćica Serbska stabilna a wabi wo dorost
Budyšin (SN/mb). Na hłownu zhromadźiznu Maćicy Serbskeje je sobotu 40 ludźi, sobustawojo a hosćo, na žurlu Serbskeho muzeja w Budyšinje přichwatało. Na dnjowym porjedźe zeńdźenja wědomostneho towarstwa stejachu mjez druhim změny wustawkow a směrnicow fondsa Salowskeho. Próstwomaj wo spěchowanje z fondsa su hižo do toho přizwolili. W lětušim wědomostnym přednošku wěnowaše so dr. Kito Kśižank městnostnym mjenam a Delnjej Łužicy.
Prof. Dietrich Šołta powita přitomnych, tomu so spominanje na zemrětych čłonow přizamkny. Ćežišćo hłowneje zhromadźizny tworješe rozprawa předsydstwa, kotruž je předsydka dr. Anja Pohončowa přednjesła. Wona so wšěm sponsoram towarstwa a darićelam darneho abonementa Rozhlada dźakowaše. Ličba čłonow je z aktualnje 105 stabilna. Wjele prócy su za přihot prawniskich změnow wustawkow nałožowali, zo bychu towarstwu status powšitkownowužitnosće wobchowali. W dźěłowej skupinje staj nimo předsydki tež Cordula Ratajczakowa a Robert Lorenc skutkowałoj.
Naprašnik Arnošta Muki našła
Slědźo za serbskimi stawiznami w Barće je dr. Lubina Malinkowa drohoćinku – dołho pytany dokument Arnošta Muki – našła.
Budyšin (SN). Kniha „Statistika łužiskich Serbow“ (1884-86) Arnošta Muki słuša k najwuznamnišim serbskim publikacijam 19. lětstotka. Akribisce předstaja Arnošt Muka w njej kóždu wosadu Delnjeje a Hornjeje dwurěčneje Łužicy, podawa informacije wo stawiznach a aktualnym serbskim cyrkwinskim, šulskim a towaršnostnym žiwjenju kaž tež konkretne ličby Serbow a Němcow w jednotliwych wsach. Hižo dołho wědomostnicy z toho wuchadźeja, zo njeje Muka cyłu Łužicu sam přepućował a so na městnje za situaciju wobhonił, ale zo je informacije skerje, runje w Hornjej Łužicy, z pomocu naprašnika nazběrał.
Jutry w Błótach
Křesćan Bohuwěr Pful
28. nalětnika před 200 lětami narodźi so prof. dr. phil. Křesćan Bohuwěr Pful w Přišecach pola Budyšina jako syn měšćanskeho kublerja. Wot lěta 1837 do 1843 chodźeše na Budyski gymnazij. Za swoje wukony w předmjetach łaćonska, francoska, grjekska a hebrejska rěč bu wjacekróć mytowany. Pilnje wudospołnješe so tež w maćeršćinje. Bě čłon a starši towarstwa Budyskich serbskich gymnaziastow. Maturu zakónči ze slěbornej medalju města Budyšina. Pod pseudonymom „Łučan“ wuda młodostny knihi kaž „Cyrkwine kluče“ a „Nikodemusowe knižki“. W Lipsku studowaše teologiju, klasisku filologiju a slawistiku. Rady so z Lipska w prózdninach domoj poda a spěsni bórze přewšo woblubowany spěw „Hory módre, ja was znaju“. Jako student pospyta so z Janom Pětrom Jordanom we wudaću serbskeho słownika, wosta pak při prěnim zešiwku. 1846 promowowaše na doktora filozofije a zastupi 1847 do Maćicy Serbskeje. Po studiju bu 1847 z wučerjom na Drježdźanskej Křižnej šuli a zasadźowaše so za serbske ewangelske kemše w sakskej stolicy. Wot lěta 1861 do 1872 bě z wučerjom a direktorom Vitzthumskeho gymnazija, 1863 bu na profesora powyšeny.
Wuměłstwowy bus do Ochranowa a wokoliny
Ochranow (AK/SN). Wuměłstwowy bus tež lětsa zaso turu po Hornjej Łužicy přewjedźe. Stacije busa budu 16. a 17. awgusta 2025 hród hrabje Zinzendorfa w Berthelsdorfje, pohrjebnišćo a muzej za ludowědu w Ochranowje, měšćanski muzej a dwórnišćo w Lubiju kaž tež hrodaj w Krobnitzu a w Hrodźišću. Projekt podpěratej wospjet zaměrowy zwjazk Hornja Łužica/Delnja Šleska (ZVON) a wobchadny zwjazk Hornje Łobjo (VVO). Kooperacije pěstuje iniciatiwa Wuměłski bus mjez druhim z Łužiskim festiwalom a z projektom „Herbstwo Łužicy“. „Wažne nam je, signale wusyłać, zo bychmy kulturne namrěwstwo Łužicy zachowali“, praji Birgit Weber, nawodnica iniciatiwy, a wudospołnja: „Naše projekty maja kulturne impulsy być a za nowe kooperacije wabić. Kóžde lěto jědźe Wuměłstwowy bus do druheho regiona. Hač so to poradźi, to tež jara wot angažementa ludźi na městnje wotwisuje.“
Konstruktiwny konsens, konstruktiwna kontrowersa
Předmjety a institucije přesahowaca konferenca wo přitomnosći a přichodźe serbskeje digitalneje kultury w Choćebuzu
Diskusije po impulsowych přednoškach drje běchu najwažniše a snano tež najwušniše segmenty dwudnjowskeho transdisciplinarneho foruma „Serbske žiwjenske rumy w digitalnej dobje“ wo přitomnosći a přichodźe serbskeje digitalneje kultury w Choćebuzu (Serbske Nowiny rozprawjachu). Tak so hižo w rozmołwach wo temje „zhromadnosće“ wukopa, zo njehodźi so zhromadna zhromadnosć jasnje definować. To zaleži po słowach Isabelle Kölz předewšěm na tym, zo móže zhromadnosć tež přewšo ekskluziwna, potajkim (druhich) wuzamkowaca być. Najwobraznišo rysowaše to Clemens Škoda, přirunujcy ju z „planetarnym systemom, w kotrymž so objekty přićahuja a wobkružeja, wobkružejo zhromadny centrum. Cyle na kromje je Pluto, kotrehož lědma widźimy, kotryž pak přiwšěm k tomu słuša. Druhdy zadobudźe so samo komet z interstelarneho ruma, kiž chwilku wostanje a so potom zaso zhubi.
Čerwjena nitka: Kajki je přichod?
Budyšin (SN/bn). Zběrka esejow „Serbstwo, quo vadis“, wušła w Ludowym nakładnistwje Domowina, bě z ćežišćom wčerawšeje, lětsa prěnjeje literarneje rozmołwy rjadu „tracTare“ w Smolerjec kniharni. Měrka Mětowa powita něhdźe 15 zajimcow w mjenje jón wuhotowaceho Zwjazka serbskich wuměłcow a přepoda słowo Měrćinej Wjenkej, kiž mjenowaše knihu w swojim zawodźe „dypk dołhodobneje debaty“, kotraž nawjazuje w Serbach na před 15 lětami zahajenu „diskusiju wo teoriji hybridnosće“. Antologija wopřijima „měšeńcu wólneho filozofowanja, swobodneje asociacije a reflektowanja swójskich nazhonjenjow dohromady 19 awtorkow a awtorow“ a wotpowěduje w zmysle Michela de Montaigne „žanrej, kotryž so krutych strukturow wzdawa. Wona budźe wid ludźi, kotřiž ju čitaja, šěrić“. Wjetšina přinoškow wotbłyšćuje po jeho słowach z wosobinskeje perspektiwy do powšitkowneho přešedši prašenja za (indiwidualnej) identitu; wuwzaći stej tekstaj „skerje spisowaćelsce postupowaceho“ Benedikta Dyrlicha kaž tež „trochu přebiografisce wróćo zhladowaceho“ Wernera Měškanka.
Stawizny Łakomy zwobraznili
Choćebuz (SN). W połnje wobsadźenej a wupředatej Choćebuskej žurli kulturneho domu bu minjeny pjatk filmowa dokumentacija „Lacoma – der Kohle im Weg“ premjernje předstajena. Łakomu, wjesku na kromje města, su brunicoweje jamy Choćebuz-sewjer dla wotbagrowali. Choćebuska wobswětowa skupina je produkciju dokumentacije zamołwiła. Trěbne financy za to nazběrachu z pomocu crowdfundiga. Film ma so na dalšich městnach pokazać.
W lěće 1992 bu Łakoma wobsadźena. Akcija bě znamjo protesta přećiwo wotbagrowanju wjeski brunicy dla. Młodźi ludźo z Łužicy su tónle bój dale wjedli. Tak dźe w filmje wo drohotnu přirodu a kak ludźo z energiju wobchadźeja. Nimo toho bě wjeska wosebity kulturny rum we Łužicy, kotryž su sympatizanća z wuměłskimi akcijemi mjez druhim w Brüsselu a Berlinje zakitowali. W lěće 2007 je so Łakoma zhubiła. Wosobinske dopomnjenki a skutkowne časowe dokumenty wjeski wotbłyšćuja chroniku tuchwilu nastawaceho jězora na sewjeru Choćebuza. Cyłkownje 15 fotografow a fotografkow je swoje wobrazy k dispoziciju stajiło.
Fascinuja ze swojimi słowami
Korla Awgust Jenč
15. nalětnika 1895 zemrě w Palowje (Pohla) tamniši wjelelětny wosadny farar, stawiznar, spisowaćel, literarny slědźer a bibliograf Korla Awgust Jenč. Wyši wučer, hudźbnik a poeta Korla Awgust Fiedler napisa jemu nekrolog kaž tež baseń „horliwemu wótčincej, pilnemu serbskemu spisowarjej na dnju jeho chowanja 18. měrca 1895 w přećelskej lubosći a swěrje“. A na sekli wulkeje palmy k pohrjebej steješe „swojemu dołholětnemu sobustawej, wjelezasłužbnemu wuběrkownikej, wučenemu spisaćelej a wustojnemu znajerjej serbskeho pismowstwa, dźakowna Maćica Serbska“. Jeho row z dwurěčnym narownym kamjenjom je při Palowskej cyrkwi.
