To a tamne (30.08.24)

pjatk, 30. awgusta 2024 spisane wot:
Wosrjedź wolijoweje rafinerije namakanu bombu z časa Druheje swětoweje wójny w čěskim Litvinovje dyrbja na městnje rozbuchnyć. Tole móže so naj­zašo dźensa wječor stać, čěska policija zdźěli. Znješkódnjenje njeje móžne, dokelž ma 250 kilogramow ćežka bomba chemiski zapalak. Mjeztym su połdra kilometrow šěroke wěstotne pasmo wo­koło bomby zarjadowali a zawod ze 600 sobudźěłaćerjemi ewakuowali.

Štóž njewoli, woli wopačneho

štwórtk, 29. awgusta 2024 spisane wot:

Serbskim młodostnym je samozrozumliwe, swój hłós wotedać

Budyšin (SN/MG/lmc). Hdyž wothłosuje při simulowanych wólbach sakskeho kruha za dźěći a młodźinu w Budyskim wokrjesu 57 procentow młodostnych za AfD, potom je to sylne znamjo. Namaj bě wone nastork so mjez serbskimi młodostnymi naprašować, hač póńdu woni wolić, a što jich při tym zaběra. Napadnje, zo sej nichtó njezwěri, swoje politiske měnjenje zjawnje zastupować. Druhdy maja samo strach, naprašowanje w kruhu sobušulerjow dale sposrědkować, wšako je situacija politiskeje polarizacije dla hižo dosć napjata.

Budyšin (SN/MiR). Prěnje wuslědki ewaluacije kampanje „Sorbisch? Na klar.“ su so wozjewili. Sakske statne ministerstwo za wědomosć, kulturu a turizm (SMWK) zdźěli, zo ludźo hódnotu serbskeje rěče a kultury kaž tež wužiwanje serbšćiny w zjawnosći w Hornjej Łužicy bóle připóznawaja. W cyłku je 1 796 wosobow w Hornjej Łužicy resp. w serbskim sydlenskim rumje kaž tež we wokolnych gmejnach Budyskeho a Zhorjelskeho wokrjesa na naprašowanje wo serbšćinje a imagowej kampanje „Sorbisch? Na klar.“ wotmołwiło. 41 procentow naprašowanych w serbskim sydlenskim rumje a 28 procentow z wokolnych gmejnow měješe lětsa za pozitiwne, rěči-li so w jich přitomnosći serbsce. Při prěnim naprašowanju 2023 bě to hišće 37 resp. 25 proc.

Nawoda centruma wupokazany

štwórtk, 29. awgusta 2024 spisane wot:

Hamburg (dpa/SN). Pjeć tydźenjow po zakazu jako islamistiskeho zastopnjowaneho islamskeho centruma w Hamburgu chcedźa nětko tež toho nawodu z Němskeje wupokazać. 57lětny Mohammed Hadi Mofatteh je wukaz Hamburgskeho nutřkowneho zarjada dóstał. W lisće jeho namołwjeja, Němsku w běhu 14 dnjow wopušćić. Hewak hrozy jemu wotsunjenje. Jemu je nimo toho zakazane, so do Němskeje nawróćić.

Dlěše dźěło mytować

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowe knježerstwo chce ludźi pohnuć, dlěje dźěłać. Štóž tež po docpěću rentnarskeje staroby ze 66 lětami dale dźěła, měł přidatnu premiju dóstać. Tu chcedźa hač do třoch lět nalutować a po tym wupłaćić. Nimo toho chcedźa ludźom, kotřiž dlěje dźěłaja, čas žiwjenja wyšu rentu płaćić. Nowe ­namjety chcedźa na posedźenju zwjazkoweho knježerstwa 4. septembra wobzamknyć, medije rozprawjeja.

Trump prowokuje Harris

Ze zahorjacej swjatočnosću na najwjetšim naměsće francoskeje stolicy Parisa Place de la Concorde su wčera paralympiske hry zahajili, na kotrychž wojuje 4 400 atletow w 22 sportowych disciplinach wo medalje. Němskemu mustwu (hlej wobraz) přisłuša 143 sportowčow a sportowcow a pjeć přewodnikow za slepych atletow. Foto: dpa/Kacper Pempel

NATO přilubja Ukrainje pomoc

štwórtk, 29. awgusta 2024 spisane wot:
Brüssel (dpa/SN). Na posedźenju rady NATO a Ukrainy su Ukrainje dalšu wojersku pomoc w boju přećiwo Ruskej při­lubili. Tole je generalny sekretar NATO Jens Stoltenberg po posedźenju zdźělił. Ukraina dyrbjała dale wojersku techniku a municiju dóstać, zo móhła so ruskemu nadpadej wobarać, wón rjekny. Zetkanje wčera popołdnju wotmě so na runinje wulkopósłancow próstwy Ukrainy a Stoltenberga dla. Ukrainski zakitowanski ­minister Rustem Umerow rozprawješe z widejom wo najnowšim wuwiću na fronće a wo potrěbnosćach ukrainskeho wójska. Wčera bě prezident Wolodymyr Zelenskyj wo tym informował, zo ukrainske jednotki we wokolinje ruskeho Kurska swoje pozicije dale wutwarja. Zdobom je połoženje na fronće w Donbassu chětro wobćežne. Tam su ruske jednotki minjene dny wjacore ukrainske pozicije zdobyli.

Wuraz eugeniki zbudźa kritiku

štwórtk, 29. awgusta 2024 spisane wot:
Drježdźany (dpa/SN). Z artiklom wo čłowjeskej genetice je šef zjednoćenstwa kasowych lěkarjow Sakskeje Klaus Heckemann žołmu kritiki žnjał. Wón piše mjez druhim wo genetiskim přepytowanju a „eugeniće w najlěpšim a čłowjeskim zmysle“. Heckemann wopisuje w měsačniku zwjazka móžnosće genetiskich přepytowanjow žonow, kotrež sej dźěći přeja. Wón wužiwa při tym wuraz „eugeniki“. Němscy ­nacionalsocialisća běchu pod płašćikom eugeniki syły zbrašenych morili. Socialne ministerstwo zdźěla, zo chcedźa z Heckemannom přinošk wuhódnoćić.

EU za sankcije přećiwo Israelej

štwórtk, 29. awgusta 2024 spisane wot:

Ramallah/Tel Aviv (dpa/SN). Generalny sekretar UNO António Guterres wobhladuje napjate połoženje w kraju zapadnje Jordana a najnowše israelske wojerske zasadźenje we wobsadźenych kónčinach z wulkimi starosćemi. „Wón zasudźuje smjerć njewinowatych ludźi – smjerć dźěći pak najraznišo“, zdźěli jeho rěčnik Stéphane Dujarric. Guterres žada sej hnydomny kónc wojerskich akcijow. Israel argumentuje, zo wuchadźeja z kraja zapadnje Jordana dalše nadpady na Israel z třělbami a rozbuchadłom.

Ranjenja čłowjeskich prawow w pa­lestinskich kónčinach přez Israel dla je społnomócnjeny EU za wonkowne naležnosće Josep Borrell knježerstwam 27 čłonskich statow EU namjet sankcijow předpołožił. Tute měrja so přećiwo israelskemu prawicarsko-ekstremnemu ­financnemu ministrej Bezalelej Smotrichej a prawicarsko-ekstremnemu policajskemu ministrej Itamarej Ben-Gvirej. Wobaj ilegalnu židowsku sydlensku politiku a wućěrjenje Palestinjanow w kraju zapadnje Jordana podpěrujetaj.

Namjet Merza wotpokazał

štwórtk, 29. awgusta 2024 spisane wot:

Wicekancler Robert Habeck na zarjadowanju Zelenych w Lipsku

Lipsk (dpa/SN). Wicekancler Robert Habeck je namjet předsydy CDU Friedricha Merza nastupajo „narodne nuzowe połoženje“ z raznymi słowami wotpokazał. „To njeje rozrisanje problema, to je njezamołwite“, rjekny politikar Zelenych na zarjadowanju za wólbny bój w Lipsku.

Merz bě móžne wukazanje „narodneho nuzoweho połoženja“ namjetował, zo móhła Němska prawidła EU na dobro ćěkancow zběhnyć a migrantow, kotřiž su z druheho kraja EU do Němskeje přišli, na mjezach Němskeje wotpokazać. Habeck na to pokaza, zo by tole wulke střasenja w EU zawinowało a rěčeše wo „wopačnym namjeće“. Dale wón rjekny. „Njewěm tak prawje, hač je to njewěda abo pospyt, raz něšto njewšědneho namjetować. Wuslědk je samsny: Žadanje, kotrež njeje zwoprawdźomne.“

Habeck chwaleše sej wuwiće wuchodnych krajow z pomocu statneho spěchowanja. Dobre dźěło Zelenych minjene tři lěta pokazuje so tež w ličbach rozrosta a w snadnej bjezdźěłnosći, wón rjekny.

Wólby krajneho sejma přichodnu njedźelu mjenowaše „rozsudne“.

Młodźina, wotuć!

štwórtk, 29. awgusta 2024 spisane wot:

Tuchwilu wotměwaja so w Sakskej a Durinskej wólby za młodostnych pod 18 lětami. Tak mjenowane junior-wólby skića młodostnym składnosć, swójski hłós wotedać. Na zakładźe tutoho podawka, kotryž njeje hižo jónkrótny, sym naprašowanje wo temje „Młody być a wolić“ přewjedła. Z pomocu tohole srědka chcych sej prosće dohlad do zajimow a potrjebow młodostnych zdobyć. Jeli scyła, potom wotmołwichu mi młodostni hakle po třećej próstwje. Mějach jim zawěsćić zo je naprašowanje anonymne. Připódla prajene: feedback běše přewšo snadny.

Je młodźina prosće lěnja? Ně, skerje boja so młodostni zasudźenja swójskeho politiskeho zmyslenja dla. Tež strach před wuspěchom strony AfD jich puta. Wuslědki wólbow pod 18 lětami pokazachu nažel jasnje, kotre ideje młodostnych narěča, lěpje, jich popadnu. Poprawom njedyrbjeli so Serbja předsudkow dla bojeć. W Serbach tola nichtó AfD njewoli ... abo?

Liza-Maria Cyžec

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND