Do Českeje Lípy

wutora, 01. decembera 2020 spisane wot:
30. nazymnika 1945 dowjeze wosebity bus 30 serbskich šulerjow do Českeje Lípy. To běchu wuknjacy prěnjeje rjadownje „připrawnišća łužiskoserbskeho realneho gymnazija“. Wutworjenje gymnazija běštej čěska šulska Maćica (ÚMŠ) a Towarstwo přećelow Serbow (SPL) zmóžniłoj. Spočatk 1946 rozrosće ličba šulerjow na 59 w dwěmaj rjadownjomaj. 15. měrca potom rozrjadowachu mjeztym 61 hólcow a holcow na tři rjadownje. 34 šulerjow bydleše w internaće, tamni běchu hosćo čěskich swójbow. Třo młodźi Serbja z Wotrowskeje wosady (Jurij Pěčka, Beno Šołta a Jurij Wróbl) přińdźechu bjez předznajomosćow čěšćiny do 11. lětnika na měšćanski gymnazij. 22. septembra 1946 załožichu w Čěskej Lípje Towarstwo serbskich studentow. Předsyda bu Beno Šołta, wjednistwu přisłušeštaj tež Ben Budar a Beno Korjeńk. Wučerjo w Českej Lípje běchu kantor Jurij Šołta, Jurij Wuješ (wot decembra 1945), Bjarnat Rachela, Arnošt Skopa (wot januara 1946), Měrćin Zoba (wot měrca 1946), dr. Herman Šleca, Pawoł Wowčerk (wot spočatka šulskeho lěta 1946/1947). Wjednik gymnazija bě prof. Mikławš Krječmar. Na proze 1947 přećahny gymnazij do Varnsdorfa-Warnoćic. Mikławš Krawc

„Kak powitam ja tebje ...“

póndźela, 30. nowembera 2020 spisane wot:

Znowa zazběh do adwenta z duchownej hudźbu

Budyšin (CRM/SN). Pod hesłom „Kak ­powitam ja tebje ...“, w 17. lětstotku wot w Berlinje na wurjadnym městnje skutkowaceho a jara sławjeneho Serba Jana Krygarja na tekst Paula Gerhardta spisaneho hišće dźensa woblubowaneho kěrluša, steješe lětuši nyšpor adwentneje hudźby wčera w Budyskej cyrkwi Našeje lubeje knjenje. „Wulkotne su naše wašnja a nałožki předewšěm w adwentnym ­času“, zwěsći tachantski farar, prelat ­Wito Sćapan při swojim witanju. A runje tež tónle hudźbny nyšpor jako zazběh ­do wulkeho swjedźenja hód je mjeztym jara woblubowany. Byrnjež cyłkownje trochu mjenje wopytowarjow přišło hač druhe lěta, přizwolene městna tola cyle njedosahachu. Běše dźě cyrkwinski hudźbny direktor Friedemann Böhme ze skupinu młodych kaž tež dorosćenych wosadnych dosć nahladny a zdobom wotměnjawy program přihotował. Mjez nimi běše tež serbski šuler Šćěpan Friedl jako młody a hižo dosć zamóžliwy gitarist.

Čitajće w nowym rozhledźe (27.11.20)

pjatk, 27. nowembera 2020 spisane wot:

Na wobalce decemberskeho wudaća je wozjewjena monotypija kemšerki w katolskej drasće. Stworił je ju słowjenski moler Ante Trstenjak 1961 w Mariborje. Što monotypija je, čehodla je Trstenjak hakle lětdźesatki po tym zo je we Łužicy po puću był seriju monotypijow stworił a docyła wo jeho žiwjenju a skutkowanju rozprawja Andreja Borin, nawjedowaca kuratorka Wuměłskeje galerije Maribor. ­Marija Suchec je wustajeńcu „Barby daliny. Moler Ante Trstenjak a Łužiscy Serbja“ w Budyskim Serbskim muzeju wopytała. Wo monotypijach, kotrež su dźěl woneje wustajeńcy, pisa, zo maja, tak kaž su tam prezentowane, „charakter wuměłskeje galerije“ a pohnuwaja kóždeho hač do meje přistupnu wustajeńcu wopytać.

Nowa antologija prozy wušła

pjatk, 27. nowembera 2020 spisane wot:
Budyšin (SN). Zabawnu lekturu za lětsa drje wjace měrnych hodźinkow w dohodownym času chce LND čitarkam a čitarjam ze swojej nowej antologiju serbskeje prozy „Susodźa“ wobradźić. Wudawaćelka Ingrid Juršikowa je powědki 21 awtorkow a awtorow zestajiła. Knihu a titulnu ilustraciju je Iris Brankačkowa wuhotowała. Awtorki a awtorojo antologije su ludźom „přez płót“ pohladali a na žortne abo chutne wašnje wo nich pisali. Wo bliskich susodach a wo daloko zdalenych, wšako je susodow wšudźe na swěće.

Ptači kwas 2021 wupadnje

pjatk, 27. nowembera 2020 spisane wot:

Budyšin (SN/CoR). Prěni raz w stawi­znach Serbskeho ludoweho ansambla (SLA) su tradicionalny ptači kwas wotprajili. By to po zahajenju formata w lěće 1957 mjeztym 64. inscenacija była. „Koronoweje pandemije dla klětuši wječorny ptačokwasny program ,Njewěsta njewjesta‘ njepřewjedźemy. Na zakładźe předpisow njeje dotal móžno zjawne dźiwadłowe zarjadowanja přewjedować. Zo zamołwići zakaz zběhnu njeje tučasnje wotwidźeć. Tež za januar njemóžemy w tym nastupanju žanu prognozu wotedać“, rěka w nowinskej zdźělence SLA. Dźěćacy ptačokwasny program pod titulom „Kiž je z wětrom přišoł“ za pěstowarnje a šule samsnych přičin dla njepřewjedu. „Tež móžnosć programy digitalnje přihladowarjam domoj do dobreje stwy pósłać njeje opcija“, rěka dale w zdźělence. „Zasadnje ničo přećiwo přidatnej digitalnej formje njerěči, format smy tež hižo wužiwali. Jako jenička forma předstajenja pak wona njedosaha. Ptačokwasne programy su stajnje zabawneho razu a skutkuja live na ­jewišću z live hudźbu. By to brojenje ptačeho kwasa, brojenje rjaneho libreta a hudźby było. To je nam prosće přeškoda.

Čěsko-serbski zwjazk

pjatk, 27. nowembera 2020 spisane wot:
Skupina młodych Čechow załoži 28. nazymnika 1990 w Praze nowy zwjazk z mjenom Společnost česko-lužické mládeže (Towaršnosć čěsko-serbskeje młodźiny). Po somoćanej rewoluciji chcychu čłonojo zaměrnje zwiski ze serbskimi młodostnymi nawjazać a rozšěrjeć. Towarstwo započa wokolnik „Zpravodaj Česko-lužické mládeže“ wudawać. Hač do kónca 1991 wuńdźe sydom čisłow w hektografowanej formje. Pozdźišo wuchadźeše rozprawnik měsačnje w ćišćanej formje. Na hłownej zhromadźiznje Domowiny 1993 w Běłej Wodźe towarstwo do narodneje organizacije přiwzachu. Wokolnik dósta pozdźišo mjeno Česko-lužický věstník, kiž tež dźensa hišće ma. Wulke zasłužby wo kwalitatiwne přinoški měješe dr. Zdeněk Boháč (1933–2001), kiž dźě bě wot 1975 dlěje hač 25 lět předsyda Towarstwa přećelow Serbow (Společnost přátel Lužice – SPL). Młodźinske zjednoćenstwo přemjenowa so na Spolek česko-lužický. Skónčnje pak dóńdźe w lěće 2002 k wu­tworjenju zhromadneho towarstwa ze znatym mjenom Společnost přátel Lužice. Česko-lužický věstník mjeztym nětko hižo 30 lět wuchadźa – tuchwilu wšak korony dla njeprawidłownje. Mikławš Krawc

Schadźowanka zwoprědka historiska

štwórtk, 26. nowembera 2020 spisane wot:

Wo lětušim wjeršku budźe něhdy ćežko rjec: „Samsna procedura kaž kóžde lěto“

Spočatnje „wupožčmy“ sej tola raz trik maturantow Serbskeho gymnazija Budyšin a zhladujemy z dalokeho přichoda na lětušu 146. schadźowanku. Snano potom mjenujcy rěka, zo bě runje tele zetkanje rozsudny nastork serbskeje digitalizacije. Snano budźe tež wo tym rěč, zo bě lěto 2020 wobrotnišćo serbskeje kultury ­(a ewentualnje samo politiki) nastupajo runoprawosć splahow – k tomu pak přichodnje wjace. Cyle wěste je: Schadźowanka za čas pandemije bě historiska. Nic jenož dla toho, dokelž wotměchu ju prěni raz ryzy wirtuelnje w interneće – wažnišo našim potomnikam, kotřiž tradicije najskerje runje tak kaž bjezmała kóžda generacija dotal zasakle zakituja, zawěsće budźe: žane chodojtypalenje, žana Europeada, žadyn Nukstock; haj, samo jutrowne jěchanje je wupadnyło, prěni raz docyła w analach stawiznow.

Akciski dźeń dźiwadłow

štwórtk, 26. nowembera 2020 spisane wot:
Budyšin (SN/CoR). Wosebity „Akciski dźeń za dźiwadło a orchester“ chcedźa 30. nowembra po cyłej Němskej přewjesć, na kotrymž so tež Budyske Němsko-Serbske ludowe dźiwadło wobdźěli. Tak ma so přichodnu póndźelu wot 17.30 do 18 hodź. hłowny dom NSLDź w čerwjenej barbje swěćić. Za fasadu pokazaja wurězki z dźiwadłowych a klankodźiwa­dłowych inscenacijow, ale bjez zwuka. Zaměr iniciěrowaneje akcije skupiny intendantow Němskeho jewišćoweho towarstwa njeje „politiski protest přećiwo lock­downej“, kaž w zdźělence rěka. „Nam dźe wo to, zo su dźiwadła, operowe domy, orchestry a kultura najebać za­wrjenje při­wšěm widźomne – bjez hordosće, bjez sobuželnosće ze sobu samym a bjez ryzy sebičnosće –, a tak wuznam kultury za naše zhromadne žiwjenje, za wuměnu a jako zjawny diskusijny rum demokratiskeje towaršnosće runje w tymle wužadowacym času wuzběhnyć. Skedźbnimy tuž na to, što je tučasnje bolostnje pobrachuje a nuznje za zmištrowanje krizy trěbne“, rěka dale w připowědźenju. Zajimcy móža akciju na socialnych syćach NSLDź kaž tež na Youtube sćěhować.

Kanal połny?

štwórtk, 26. nowembera 2020 spisane wot:
Kajkižkuli wobraz tež přeco zjawnosć wo SAEK ma a štož tež přeco wo dźěławosći tam skutkowacych medijowych pedagogow – hdyž docyła – mysla: Minjene měsacy su nazornje dopokazali, zo njeje runjewon najšpatniša ideja, so hdys a hdys na ekspertizu kompetentnych fachowcow spušćeć. Kak drje by na přikład lětuša schadźowanka wupadała, njeby-li Bu­dyska wotnožka kanala personelnje a techn(olog)isce k rukomaj była? Štó da je, sćerpnje zas a zaso na samsne prašenja wotmołwjejo, wučerjam za čas krizy niłčiny digitalneho swěta trochu wuswětlił? Hdźe móža šulerjo kaž tež starši na njekomplikowane wašnje nawuknyć z njeličomnymi paslemi interneta wobchadźeć? A štó hišće raz je našim lajskim chóram zmóžnjał, najebać kontaktne wobmje­zowanje – připódla tuchwilu najmudrišeje a zdobom najtuńšeje strowotniskeje naprawy – dale probować? Chcemy dalši raz „zadźiwani“ hódnotu něčeho hakle spóznać, hdyž je fuk? Bosćan Nawka

Samo originalna křinja wupućowarjow widźeć

srjeda, 25. nowembera 2020 spisane wot:

Chětro moderna nowa wustajeńca w Choćebuskim Serbskim muzeju

To je woprawdźe tragiske! Po tym zo bě Choćebuski Serbski muzej wobšěrneje renowacije a modernizacije dla dlěje hač štyri lěta zawrjeny a po tym zo su jón 27. oktobra skónčnje zaso wote­wrěli, su jeho durje za wopytowarjow a hosći nětko znowa zawrjene. Jenož pjeć dnjow mějachu zajimcy składnosć sej wobhladać přetwarjeny dom, nowu stajnu a zdobom prěnju wosebitu wusta­jeńcu z fotami Choćebuskeho fotografa a artdirectora Maika Lagodzkeho. Toho je nětko najprjedy raz kónc, nowe krute postajenja a wobmjezowanja koronawirusa dla wšitkim zajimcam přistup do muzejow zakazuja.

Wulki podawk w měsće

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND