Reprezentant Noweje hudźby Paul-Heinz Dittrich njeboh
K sobu najwuznamnišim reprezentantam Noweje hudźby něhdyšeje NDR a dźensa cyłeje Němskeje słuša komponist Paul-Heinz Dittrich. 28. decembra 2020 je wón 90lětny w Berlinje zemrěł.
Paul-Heinz Dittrich narodźi so 4. decembra 1930 w rudnohórskim Gornsdorfje. Studowaše na Wysokej šuli za hudźbu w Lipsku a sta so pozdźišo z mišterskim šulerjom Rudolfa Wagnera-Régenyja (1903–1969) na Berlinskej Němskej akademiji wuměłstwow. Po tym wuwučowaše něšto lět w hudźbnoteoretiskich předmjetach na Berlinskej Wysokej šuli za hudźbu „Hanns Eisler“, doniž njesta so ze swobodnym skutkowacym komponistom. Wot 1990 do 2002 bě z profesorom za kompoziciju na Wysokej šuli „Hanns Eisler“ a wukubłowaše mišterskich šulerjow na Němskej akademiji wuměłstwow.
Jako komponist pisaše hłownje instrumentalnu a wokalnu komornu hudźbu, kruchi z live-elektroniku, sceniske a orchestralne twórby. Při tym słužeše jemu literatura husto jako stimulaciske žórło hudźbneho tworjenja. Spisowaćeljo kaž Charles Baudelaire, Samuel Beckett, Franz Kafka abo Paul Celan běchu jeho w tym nastupanju jara inspirowali.
Wo knihach a kniharni (15.01.21)
Před někotrymi lětami wobkedźbowach w Berlinje mi dotal njeznaty fenomen: Widźach dźeń a wjace młodostnych, kotřiž swoje šmóratko na njewšědne, płone wašnje blisko k hubje dźeržachu, zo bychu do mikrofona rěčeli. Kak pak runočasnu mobilnu rozmołwu sćěhować, hdyž je horni dźěl nastroja ze zatwarjenym słuchatkom daloko wot wucha zdaleny? Dyrbju přiznać, zo sym wotmołwu na swoje prašenje hakle po wěstym času zhonił. Město pisanja krótkich powěsćow, štož bě w 90tych lětach w formje SMSkow hišće nowa, atraktiwna alternatiwa k telefonatam, nabywaše w běhu lět zaso ertna komunikacija na woblubowanosći: rěčane a wotposkane powěsće. Nowe zwučenosće pokazuja so na wšelakich polach: streaming, podcast, posłužowanje nastrojow z rěču.
In memoriam Ludmila Nawka
Serbska dźiwadźelnica Ludmila Nawka je loni 8. hodownika 91lětna na prawdu Božu wotešła. Wjetšinu swojeje wuměłskeje karjery bě wona na serbskim powołanskim jewišću w Budyšinje wukonjała. Bywši dramaturg Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła Benedikt Dyrlich a awtor knihi „Stawizny serbskeho dźiwadła“ prof. Dietrich Šołta na nju spominataj.
Wjelestronska, popularna wuměłča
Dorost a lajske dźiwadło wulce spěchowała
Serbska dźiwadźelnica Hanka Mikanowa je 30. decembra 2020 na prawdu Božu wotešła. Tale powěsć roznjese so spěšnje předewšěm po Konjecach a Šunowje. Wšako nawjedowaše njeboćička 14 lět dołho lajsku dźiwadłowu skupinu Šunow-Konjecy, kotruž běchu 1991 znowa złožili. Skupinu mjenowaše wona rady tež „swoju mału domiznu“.
Hanka Mikanowa pak njeběše jenož tam, ale po wšej Łužicy jako dźiwadźelnica z ćěłom a dušu znata a woblubowana. A wona móžeše ludźi motiwować, do njesměrnych wyšin a k njepředstajomnym wukonam wjesć, hdyž jim maćersce a cyle měrnje přirěčowaše a tak dowěru do swójskich zamóžnosćow dawaše. Wosobinsce sym ju zeznał, započinajo jako maturant Budyskeho Serbskeho gymnazija za Serbski rozhłós dźěłać, jako wowku Rozhłosec swójby. Hnydom so derje rozumichmoj. Hižo tehdy jeje zamóžnosće wobdźiwach, kak samozrozumliwje zhromadnje z Marju Krawcec cyle maćersce wustupowaše a so wo wšitkich staraše, jako bychu k jeje swójbje słušeli. A tak wšak wustupowaše tohorunja na probach Šunowsko-Konječanskeje dźiwadłoweje skupiny, hdźež ju tež pozdźišo hišće dožiwich.
„Zetkawanja“ po Hornjej Łužicy
Hornjołužiski festiwal komorneje hudźby, po swójskim podaću najmłódše zarjadowanje toho razu w Sakskej, chce nas nazymu druhi raz pod hesłom „Zetkawanja“ z wobšěrnym programom zabawjeć. Z přidatnym koncertom je lětsa cyły kulturny rum Hornja Łužica-Delnja Šleska zastupjeny.
Budyšin/Zhorjelc (SN/bn). Patronat komornohudźbneho festiwala wukonjataj krajnaj radaj Budyskeho resp. Zhorjelskeho wokrjesa Michael Harig a Bernd Lange. Jako festiwalneho pósłanca zdobychu sej zarjadowarjo wospjet ministerskeho prezidenta Sakskeje Michaela Kretschmera (wšitcy CDU). Kooperaciscy partnerojo su festiwal komorneje hudźby Krzyżowa-Music, festiwal šesćiměstow Přińc a woteńć, Sakska hudźbna rada, Carla Bechsteinowa załožba a Serbski ludowy ansambl.
Na to nawjazać, zwotkelž pochadźa
Z nowym lětom zahaji so za Andreju Nowakowu tež nowy žiwjenski wotrězk, a to jako lektoratna asistentka w Ludowym nakładnistwje Domowina. Tak je so 40lětna zaso do Łužicy, znajmjeńša powołansce, nawróćiła. Wotrostši w Starej Cyhelnicy je po maturje na Serbskim gymnaziju Budyšin w Drježdźanach germanistiku, anglistiku a sociologiju studować započała, bórze pak wukubła so na korespondentku za jendźelšćinu, francošćinu a španišćinu. Jako tajka je po połlětnym přebytku w južnej Francoskej 15 lět na Drježdźanskej rěčnej šuli dźěłała, so zmandźeliła, swójbu załožiła a so w sakskej stolicy zažiwiła.
Dny Messiaena lětsa pozdźišo
Lětsa by tomu 80 lět było, zo je „Kwartet na kónc časa“ Oliviera Messiaena, jedna z najwuznamnišich kompozicijow 20. lětstotka, prěni raz zaklinčał. Składnostny festiwal nětko korony dla wo tři měsacy přestorča.
Zhorjelc-Zgorzelec (SN/bn). Prapremjera krucha wotmě so pod nawodom Messiaena 15. januara 1941 w bywšim lěhwje wójnskich jatych blisko Zhorjelca, w kotrymž bě tehdy tež francoski komponist. Wot lěta 2008 wuhotuje towarstwo Meetingpoint Music Messiaen tón dźeń we wulkim róžku rjad wopomnjenskich koncertow „Dny Messiaena“ w třikrajowym róžku. Tuchwilne postajenja w zwisku z koronapandemiju zarjadowanju najprjedy raz zadźěwaja. Tohodla su organizatorojo wobzamknyli, koncerty wo něhdźe tři měsacy přestorčić a rjad pod hesłom „Strach a nadźija“ wot 29. apryla do 2. meje zwoprawdźić.
Na dobro noweje Sakskeje a Serbow skutkował
Loni 25. decembra je Karlheinz Blaschke, znaty sakski wědomostnik, ludowědnik, stawiznar, archiwar, awtor a wurjadny přećel serbskeho ludu w starobje 93 lět w Friedewaldźe pola Moritzburga zemrěł.
Hač do lěta 1950 bě wón w Lipsku stawizny, germanistiku a łaćonšćinu studował. Jako bu 1990 Swobodny stat Sakska wozrodźeny, njeje nichtó, kiž w tymle njeměrnym času politisce skutkowaše, radu prof. Blaschki parować chcył. Wšudźe bě jeho hłós słyšeć, přeco bě jeho měnjenje požadane. Profesor běše prosće na wutworjenju Sakskeje wosobinsce wobdźěleny, jako stawiznar we hłownym, ale zdobom tež jako poradźowar mało nazhonitych politikarjow.
W NDR wot wyšnosće runjewon njelubowany dźěše Karlheinz Blaschke swój puć: Znaješe sakske stawizny a je tuž wědomje saksku identitu wobchował. Měješe swoju heju, a tak njedóńdźe ke karjerje. „Njejsym žadyn spjećowar w zmysle słowa był, ale sym swój runy puć šoł a sym tak zdobom druhim ludźom puć pokazał“, wón mi raz wuzna.
Rozhłosowa rada MDR ze sydłom za Serbow
Budyšin/Erfurt/Drježdźany (SN/at). Serbja změja krute sydło w Rozhłosowej radźe Srjedźoněmskeho rozhłosa (MDR). To wuchadźa z noweho statneho zrěčenja za MDR, kotrež su kraje Sakska, Saksko-Anhaltska a Durinska wujednali. Rozhłosowa rada zestaja so z ... „jedneje přisłušnicy abo jednoho přisłušnika serbskeho ludu, a to drje ze Sakskeje“, rěka w naličenju pod dypkom 18 paragrafa 16, zestajenje Rozhłosoweje rady MDR.
Předležace a loni 22. decembra wot durinskeho ministerskeho prezidenta Boda Ramelowa (Lěwica) jako prěnjeho podpisane zrěčenje wosebje wobsadźenje gremijow noworjaduje. Wuchadźišćo za to běchu machinacije Sakskeje w zwisku z nowowólbami intendanta MDR, po tym zo bě so dotalny Udo Reiter na wuměnk podał. Zastojnstwo nastupi prof. dr. Karola Wille w nowembrje 2011. Kaž nowina Sächsische Zeitung rozprawja, je tež sakski kabinet minjeny pjatk zrěčenju přihłosował.
