Zelenskyj ministra pušćił

póndźela, 04. septembera 2023 spisane wot:

Kijew (dpa/SN). Ukrainski prezident ­Wolodymyr Zelenskyj je zakitowanskeho ministra Oleksija Reznikowa pušćił a chcył parlamentej Rustema Umerowa za naslědnika namjetować. Tole je Zelenskyj wčera w swojim widejowym poselstwje připowědźił. Prezident je sej wěsty, zo trjeba kraj we wójnje přećiwo Ruskej ­nowe wašnje postupowanja. Umerow, naslědnik krimskich Tatarow, zasadźuje so za wuswobodźenje Krimy. Reznikow bě wot 2021 zakitowanski minister kraja.

Eksport Němskeje woteběrał

Wiesbaden (dpa/SN). Wosłabjene naprašowanje na swětowych wikach na eksport orientowane hospodarstwo Němskeje dale poćežuje. Druhe połlěto 2023 je so po najnowšich ličbach Statistiskeho zwjazkoweho zarjada z minusom při wuwožowanju tworow započało. Wuhlady najwažnišeje branše mašinotwara su přiběrace ćěmne. Wonkowne wikowanje njeje wjace „sylny a robustny motor“ ­rozrosta němskeho hospodarstwa, štož něhdy bě, ale je dale a bóle „borzdźidło“.

Wopyt Mongolskeje skónčił

Do zahajenja mjezynarodneje awtomobiloweje přehladki IAA w Mnichowje su aktiwisća wobswětoškitneje organizacije ­Greenpeace tam dźensa přećiwo brojenju energije a surowiznow ze stron awtotwarcow protestowali. Z hesłami kaž „Redukuj nětko abo podnuri so pozdźišo“ žadachu sej woni nowu wobchadnu politiku bjez awtow. Foto: pa/REUTERS/Angelika Warmuth

Merz za dalše „wěste kraje“

póndźela, 04. septembera 2023 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Předsyda CDU Friedrich Merz sej žada, dalše kraje jako „wěste kraje“ zastopnjować, zo móhli migrantow spěšnišo hač dotal do nich wotsunyć. „Zakładne prawo na azyl ma swoje mjezy hladajo na woprawdźite přičiny azyla“, rjekny Merz nowinarjam. „Kraje kaž Moldawska, Georgiska, Tuneziska a Marokko su wěste kraje. Dyrbimy je jako tajke připóznać, zo móhli migrantow hnydom zaso wotsunyć“, Merz rjekny. Amplowe knježerstwo chcyło znajmjeńša Georgisku a Moldawsku na lisćinu wěstych krajow zapisać. Wěste kraje su staty, w kotrychž njehrozy ludźom ani politiske přesćěhowanje ani nječłowjeske wobchadźenje. Tuž njeje z wida Němskeje žaneje přičiny, tule wo politiski azyl prosyć.

Podpěruja Aiwangera

póndźela, 04. septembera 2023 spisane wot:
Neukirchen (dpa/SN). Swobodni wolerjo Sakskeje swojemu wjele kritizowanemu zwjazkowemu předsydźe Hubertej Aiwangerej rjap skrućeja, žadajo sej kónc debaty wo jeho wosobje. „Wuprajenjam Aiwangera měło so wěrić, wšako płaći zasada njewinowatosće, njeje-li wina dopokazana“, rjekny krajny předsyda Swobodnych wolerjow Sakskeje Thomas Weidinger wčera wječor. Ludźo maja cyle druhe problemy na starosći. Debata wo Aiwangeru dyrbjała „nětko tež raz nimo być“. Aiwanger je hospodarski minister a zastupowacy ministerski prezident Bayerskeje. Knježerstwowy šef Markus Söder (CSU) bě jeho wčera najebać žadanja za wotsadźenjom w zastojnstwje wostajił. Aiwangerej wumjetuja antisemitizm.

Putin a Erdoğan so zetkałoj

póndźela, 04. septembera 2023 spisane wot:
Moskwa (dpa/SN). Ruski prezident Wladimir Putin a turkowski prezident Recep Tayyip Erdoğan staj so dźensa k rozmołwam w Sočiju nad Čornym morjom zetkałoj. Při tym dźěše hłownje wo bilateralne a mjezynarodne prašenja, kaž Krjeml do zetkanja zdźěli. Wažna tema rozmołwow měješe prašenje eksporta ukrainskeho žita z łódźemi přez Čorne morjo być. Turkowska sej žada, zo měła Ruska wopowědźene zrěčenje zaso wožiwić a transport žita zmóžnić. Zrěčenje je wažne za zastaranje swěta ze žiwidłami. Turkowska starosća so nimo toho wo wěstotu w čornomórskej kónčinje, w Ankarje zdźělichu. Putin bě nawrót k zrěčenju, kotrež bě z pomocu turkowskeho knježerstwa a UNO nastało, z wuměnjenjemi zwjazał. Tak žada sej Putin zběhnjenje w zwisku z wójnu přećiwo Ukrainje wukazanych sankcijow přećiwo Ruskej, zo móhł kraj swójske žito a hnojidła eksportować. Turkowskej je tež ruski zemski płun wažny, kotryž přez płunowody do kraja dóńdźe. Erdoğan we wójnje mjez Ruskej a Ukrainu posrědkuje.

Třělenje wjelkow zmóžnić

póndźela, 04. septembera 2023 spisane wot:

Zwjazkowe knježerstwo pyta za móžnosćemi najebać tuchwilne postajenja

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowa ministerka za wobswět Steffi Lemke chce po informacijach nowiny wottřělenje wjelkow wolóžić, zo by pastwowe zwěrjata kaž wowcy lěpje škitała. „Třělenje wjelkow po nadpadach dyrbjało spěšnišo a njeběrokratisce móžne być“, rjekny politikarka Zelenych nowinarjam. „Hdyž su wjelki dźesatki wowcow zakusali a na pastwje ležo wostajili, je to tragedija za kóždeho plahowarja skotu a wulke poćežowanje za wšitkich potrjechenych. Tohodla trjebaja wjace pomocy a wěstoty.“ Kónc septembra chce wona namjety předpołožić.

Do toho bě so FDP w amplowej koaliciji za daloko sahace rjadowanja za škit zwěrjatow před wjelkami wuprajiła. W koaliciskim zrěčenju běchu so SPD, Zeleni a FDP dojednali, zhromadne žiwjenje zwěrjatow na pastwach, čłowjeka a wjelkow rozumnje tak zrjadować, zo „dóńdźe najebać přiběracu populaciju po móžnosći k mało konfliktam“. Wažne je, tole nětko z naprawami přesadźić, rjekny městopředsydka frakcije FDP Carina Konrad minjeny tydźeń.

Wočakuja lěpše žně wina

póndźela, 04. septembera 2023 spisane wot:

Wiesbaden (dpa/SN). Winicarjo Němskeje wočakuja 2023 widźomnje lěpše žně wina hač loni. Mnóstwo žnjow wučinja drje nimale 9,9 milionow hektolitrow brěčki, 9,1 procent wjace hač lěto do toho, zdźěla Statistiski zwjazkowy zarjad dźensa we Wiesbadenje. Nimale wšudźe dosahacy dešć a žane wjetše škody njewjedra dla su po zdźělenju statistikarjow hłowna přičina dobrych wuhladow. Škódniki su lětsa jenož regionalnje widźomne byli. Trochowane mnóstwo žnjow je lětsa tež wyše hač w přerězku lětow 2017 do 2022, wo 13 procentow.

Wjace hač połojcu wšeho wina plahuja we wulkich kónčinach w Porynsko-Hessenskeje, Pfalcy a Badensko-Württembergskej. Tamna połojca rozdźěli so na dźewjeć winowych kónčin Němskeje. Najwjetši přirost wočakuja podłu rěki Mosel. Tola tež mjeńše winowe kónčiny podłu rěki Ahr, Ryna a w połobskej kónčinje w Sakskej liča lětsa z jasnje lěpšimi wunoškami. Jeničce podłu Solawy a Unstrut njeje rozrost mnóstwa lětsa tak widźomny kaž druhdźe. Naj­wob­lubowaniše wino Němskeje je Riesling. Toho mnóstwo přiběra wo 17 procentow.

To a tamne (04.09.23)

póndźela, 04. septembera 2023 spisane wot:

Po zwadźe na awtodróze A 38 wusadźiła je šoferka wosoboweho awta swoju přećelku. 40lětna steješe sobotu wječor w 21 hodź. pola Großkorbetha – bjez mobilneho telefona – na kromje dróhi. Nimo jěducy šoferojo wołachu policiju. Zastojnicy dowjezechu žonu na dwórnišćo. Pjenjezy za ćah wona měješe, kaž rěkaše.

Z perfektnym wotlětom wjace hač sto balonow z horcym powětrom do wječorneho njebja su sobotu wječor 30. Warsteinsku mjezynarodnu Montgolfiadu zahajili. Po přestorčenju špatneho wjedra dla wot pjatka na sobotu njesteješe masowemu startej ničo wjace na puću. Po planje móžeše so 116 balonow před wjace hač 30 000 wopytowarjemi do njebja pozběhnyć. Nawal na zarjadowanje bě „hoberske“. Nachwilnje dyrbjachu swjedźenišćo zawrěć. Festiwal ze 150 mustwami traje hišće hač do soboty.

Kühnert: Zwada trěbna

pjatk, 01. septembera 2023 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Generalny sekretar SPD Kevin Kühnert ma kontrowersne debaty w koaliciji za trěbne, zo by strona swoje zaměry přesadźiła. SPD njesměła jenož „pěknje to wotdźěłać, štož je w koaliciskim zrěčenju zapisane, ale měła tež nowe impulsy přinošować“, rjekny Kühnert dźensa w rańšim magacinje ARD. Při debatach wón tež zwadu njewuzamknje, „hdyž wojujemy wo dobru wěc“. Spokojnosć ze zwjazkowym knježerstwom je mjeztym na 19 procentow woteběrała.

Trump na termin njepřijědźe

Atlanta (dpa/SN). Bywši prezident USA Donald Trump přichodny tydźeń na předstajenje skóržby přećiwo njemu w zwisku z pospytanym wólbnym wobšudnistwom w zwjazkowym staće Georgia njepřijědźe. Wón nochce swoje prawo wužiwać, wosobinsce přitomny być, z dokumentow sudnistwa wuchadźa. Trump dale na tym wobstawa, zo njeje sej žaneje winy wědomy. Jemu wumjetuja, zo je spytał, wuslědki prezidentskich wólbow 2020 wobwliwować.

Rentowa reforma płaćiwa

Ludźo su so wčera w britiskej stolicy Londonje před tamnišim Kensingtonskim palastom zhromadźili, zo bychu princesnu ­Dianu wopominali. Diana, mnohim ludźom po wšěm swěće symbol nadźije w kralowskej swójbje, bě 31. awgusta 1997 při nócnej honjeńcy z fotografami bulwarnych nowin w Parisu w awće znjezbožiła a w chorowni wudychała. Foto: dpa/Frank Augstein

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND