Po 50 lětach zasudźeni
Santiago (dpa/SN). 50 lět po wojerskim puču w Chile su sydom bywšich wojakow morjenja komunistiskeho spěwarja Victora Jary dla k wjelelětnemu jastwu zasudźili. Šěsć skućićelow dyrbi 25 lět do jastwa, najwyše sudnistwo w Santiagu de Chile póndźelu zdźěli. Dalšeho bywšeho přisłušnika wójska zasudźichu k wosom lětam jastwa. 11. septembra je 50. róčnica wojerskeho puča generala Augusta Pinocheta přećiwo demokratisce wuzwolenemu socialistiskemu knježerstwu prezidenta Salvadora Allendy.
Hudźbnika Victora Jaru běchu wojacy 13. septembra, dwaj dnjej po krawnym powalenju stata, zajeli. W narodnym stadionje chilskeje stolicy jeho krjudowachu a 16. septembra ze 44 kulkami morichu. Ćěło Jary běchu w lěće 2009 ekshuminowali, zo bychu dokładne přičiny smjerće woblubowaneho spěwarja zwěsćili. Šěsć měsacow pozdźišo su 1932 rodźeneho wuměłca w stolicy Santiagu swjatočnje pochowali. Přitomna bě tehdy statna prezidentka Michelle Bachelet. Wojerski puč je jako brutalny a krawny do stawiznow zašoł. Něhdźe 3 000 přiwisnikow Allendy su při tym morili.
To a tamne (30.08.23)
Wopity na policajsku stražu přijěł je 41lětny muž w sewjerorynsko-westfalskim Mindenje, zo by swoju přećelku wotewzał. Tu běchu zastojnicy sobu na stražu wzali, po tym zo běchu ju alkoholizowanu za wodźidłom awta lepili. Policistam wona powědaše, zo chcyła z taksijom domoj jěć. Jako přijědźe normalne awto město taksija k straži, zastojnicy šofera kontrolowachu. Za puć domoj napitemu porikej poručichu, sej taksu skazać.
Randalěrowace dźiwje swinjo přesćěhowali su policisća wčera wječor w Heidelbergskim měšćanskim dźělu Neuenheim. Tam bě zwěrjo zahrodu zapusćiło a je potom po łukach podłu Neckara běhało. Skónčnje swinjo přez Neckar płuwajo měšćanski dźěl Bergheim docpě a spěchaše dale do směra na hłowne dwórnišćo. Zastojnicy mějachu swoju lubu nuzu, zwěrjeću slědować.
Knježerstwo w klawsurje
Berlin (dpa/SN). Po zwadach minjenych měsacow je so amplowe knježerstwo SPD, Zelenych a FDP dźensa na hrodźe Meseberg pola Berlina na dwaj dnjej trajace klawsurne posedźenje zešło, zo by so na druhi dźěl wólbneje doby přihotowało. Zmištrowanje ćežkeho hospodarskeho połoženja steji w srjedźišću. Jutře chce kabinet mjez druhim zakoń financneho ministra Christiana Lindnera (FDP) za lěpši hospodarski rozrost schwalić.
Chcetaj běrokratiju wottwarić
Meseberg (dpa/SN). Hospodarski minister Robert Habeck (Zeleni) a justicny minister Marco Buschmann (FDP) chcetaj šěroko zapołoženy a čujomny wottwar běrokratije w Europskej uniji přesadźić. Za to chce zwjazkowe knježerstwo wusko z Francoskej hromadźe dźěłać. Habeck rjekny powěsćerni dpa, zo je minjene lětdźesatki w EU hotowa běrokratiska husćina nastała. „Je najwjetši čas, tole skónčnje wotstronić.“
Zwyša produkciju bróni
Po sylnym dešću je połoženje wulkeje wody dla we wjacorych rěkach ...
„Sól w poliwce“ – mjeńšiny wuradźowali
Berlin (SN/mb). Mjeńšinowa rada Němskeje je wčera popołdnju digitalne wuradźowanje přewjedła. Hłownje su přichodne posedźenje rozmołwneho koła nutřkowneho wuběrka Zwjazkoweho sejma přihotowali. To njeje drje zjawne zarjadowanje, ale prawidłowna składnosć za wuměnu mjez zapósłancami a zastupjerjemi oficialnje připóznatych domoródnych mjeńšin w Němskej. Swoje aktualne přeća za dnjowy porjad je mjeńšinowa rada wčera wobzamknyła. Posedźenje lětušeho rozmołwneho koła so 18. požnjenca wotměje. Wo tym informowaše čłon gremija a předsyda Domowiny Dawid Statnik na naprašowanje serbskich medijow po posedźenju mjeńšinoweje rady. Na nim su so zastupnicy čłonskich organizacijow danskeje mjeńšiny, Frizow, němskich Sintow a Romow, serbskeho ludu a delnjoněmsce rěčacych wobdźělili.
Wurjadne zeńdźenje Aiwangera dla
Mnichow (dpa/SN). Po wumjetowanjach přećiwo bayerskemu zastupowacemu ministerskemu prezidentej Hubertej Aiwangerej (Swobodni wolerjo) je so dźensa dopołdnja koaliciski wuběrk k wurjadnemu posedźenju zešoł. Ministerski prezident Markus Söder (CSU) je Swobodnych wolerjow po informacijach statneje kenclije na posedźenje „skazał“. Aiwanger měješe tam wotewrjene prašenja wotmołwić a wosobinske stejišćo zabrać. Po naslědnym posedźenju kabineta chcychu wo wuslědkach informować.
Aiwanger bě minjenu sobotu pisomnje prěł, zo je w šulskim času w 1980tych lětach antisemitiski lětak spisał, wo čimž bě nowina Süddeutsche Zeitung rozprawjała. Runočasnje pak wón přizna, zo su něšto eksemplarow w jeho tobole namakali. Mjeztym je bratr Aiwangera rjekł, zo je pamflet pisał. Söderej tute stejišćo dotal hišće njedosaha. Zeleni w Bayerskej žadaja sej wotstup Aiwangera. W Bayerskej wola 8. oktobra nowy krajny sejm. Wot lěta 2018 knježi tam CSU zhromadnje ze Swobodnymi wolerjemi. Hubert Aiwanger je hospodarski minister kraja.
Zeleni: Wjace činić za kolesa
Komuny zaplanowane srědki za twar šćežkow njewučerpaja
Drježdźany (dpa/SN). Zeleni w Sakskej chcedźa twar kolesowarskich šćežkow pospěšić. „Při kóždej dróhotwarskej naprawje kraja dyrbja z našeho wida kolesowarski pućik hnydom sobu planować. Tam, hdźež njeje puć přewodźaca kolesowarska šćežka móžna, trjebamy rozrisanje za alternatiwny kolesowarski zwisk“, rjekny rěčnik za wobchadnu politiku Zelenych w krajnym sejmje Gerhard Liebscher powěsćerni dpa. Hakle potom, hdyž dojědźemy z kolesom wěsće do šule, na dźěło abo k wólnočasnym aktiwitam, je kolesowanje atraktiwna alternatiwa. Liebscher bě so njedawno na koleso šwiknył, zo by kolesowarske puće w srjedźosakskim wokrjesu testował.
Spodźiwna inscenacija
W chłostanskim prawje kruće zakótwjeny je wuraz „zalětnjenje“. Wón skići wšitkim skućićelam, tež po ćežkich złóstnistwach, móžnosć rehabilitacije. Nic naposledk wšak zakoń skućićelam přizwola, zo su so w běhu žiwjenja změnili. Tole pak w padźe bayerskeho politikarja Aiwangera wočiwidnje njepłaći. Nowina Süddeutsche Zeitung je šamałosć „wotkryła“, kiž je sej mjeztym 52lětny politikar jako 16lětny dowolił. Měnju wony ominozny antisemitiski lětak, kotryž wón po najnowšich dopóznaćach ani sam pisał njeje ...
Kak hłuboko chcedźa medije poprawom hišće padnyć, zo bychu jim njelubych politikarjow wotbyli. Mjeztym su so samo zastupnicy Židow přizjewili, dokelž nochcedźa so do tutoho politiskeho žumpadła ćahnyć dać. Zo jewi so afera wokoło Aiwangera runje šěsć tydźenjow do wólbow bayerskeho krajneho sejma, je tež chětro spodźiwne. Mějachmy wšak hižo podobne pady, kiž pak padnychu wróćo na tych, kiž su je inscenowali. Marko Wjeńka
To a tamne (29.08.23)
Njehańbite padustwo je w Šwicarskej wulke mjerzanje zbudźiło. Njeznaći krosnowarjo su po informacijach towarstwa krosnowarjow na 2 350 metrow wysokej horje jałmožnicu wurubili. Tyza słušeše towarstwu krosnowarjow, kotrež wobćežny hórski puć na tutym městnje na swójske kóšty wudźeržuje a w porjadku dźerži. W kasy bě pječa něšto stow eurow. Paduši su wočiwidnje profesionalnu techniku za rubježnistwo wužiwali.
Přetwarjeny bojowy tank typa Leopard je wohnjowym wobornikam w Grjekskej w boju přećiwo hoberskim lěsnym wohenjam dobry pomocnik. Specialne jězdźidło, kiž su tele dny ze srjedźneje Grjekskeje na sewjerowuchod kraja dowjezli, ma 15 000 litrow wody při sebi. Nimo toho ma wulku bagrowu łžicu, zo by so přez hórsku krajinu předrěł, a wuchowansku komoru za dźesać ludźi.
Dušepastyrska potrjeba
Köln (B/SN). Wulkeje dušepastyrskeje potrjeby dla wočakuje něhdyši prezident Centralneho komiteja němskich katolikow Thomas Sternberg wot biskopow, zo bychu so zmužili wuswjećić woženjenych muži na měšnikow, tež bjez rozsuda z Roma. Arcybiskop Mark Coleridge planuje to ze zajimcami awstralskich prawobydlerjow, dokelž Aboriginjo celibat njeznaja.
Židowske swjate dny
Bonn (B/SN). Klětuše terminy za maturitne pruwowanja wobkedźbuja židowski swjedźeń pascha, tohodla njebudźe klawsura w jendźelšćinje 22. apryla. W předźěłanym zakonju wo swjatych dnjach ma so tež židowski wotpočowanski dźeń sabat wobkedźbować, a specielne wobchody za zežiwidła měli njedźelu wotewrjene być, dokelž su za čas sabata zawrjene. Žarowacych měli sydom dnjow wot dźěła a šule wuswobodźić.
Wopominanje Sintow a Romow
