W Lubiju so ze serbšćinu zaběrali

štwórtk, 28. septembera 2023 spisane wot:
Składnostnje wčerawšeho Europskeho dnja rěčow přewjedźechu na Lubijskim gymnaziju „Geschwister Scholl“ projektowy dźeń, kotryž bě organizowany wot krajneho běrowa za kubłanje w susodnych rěčach. Tež rěčni motiwatorojo projekta „ZARI“, kotryž je w nošerstwje Domowiny, dźeń podpěrachu. W formje načasneho „Speakdating“ („zeznaj spěšnje rěč“) přewjedźechu šulerjo rozmołwne koła a zeznachu tak hornjoserbšćinu, čěšćinu, pólšćinu a ukrainšćinu. Šulerjo format jara derje při­wzachu a hižo po krótkej chwili spytachu serbske sady formulować. Tak skónči so dźeń z wulkim „rěčnym inputom“ we wšelakich rěčach susodow. Foto: Domowina

Trudeau wo wodaće prosył

štwórtk, 28. septembera 2023 spisane wot:
Ottawa (dpa/SN). Po počesćenju něhdyšeho wojaka SS w kanadiskim parlamenće je ministerski prezident Justin Trudeau wo wodaće prosył. „Bě to hrube ranjenje wopomnjeća milionow ludźi, kotřiž su w holocausće zahinyli“, rjekny premierminister wčera a mjenowaše podawk „wulki zmylk, kiž je parlament a Kanadu hłuboko wohańbił“. Prezident kanadskeho parlamenta Anthony Rota bě minjeny pjatk na wopyće ukrainskeho prezidenta Wolodymyra Zelenskeho w delnjej komorje parlamenta weterana SS počesćił. Wón mjenowaše 98lětneho ukrainskeho imigranta Jaroslawa Hunku „ukrainsko-kanadskeho wójnskeho weterana“, kiž je za njewotwisnosć Ukrainy přećiwo Ruskeje wojował. Hunka bě w komorje přitomny a dósta howrjacy přiklesk. Rota pak njenaspomni, zo bě Hunka po informacijach Simona Wiesenthaloweho centruma za čas Druheje swětoweje wójny w jednotce Waffen-SS słužił. Tute jednotki běchu na mnohich wójnskich złóstnistwach we wot Němskeje wobsadźenych krajach wobdźělene byli. Rota, kiž bě weterana SS přeprosył a počesćił, je mjeztym wotstupił.

To a tamne (28.09.23)

štwórtk, 28. septembera 2023 spisane wot:

Po dołhim tam a sem smě bywši britiski premierminister Boris Johnson (59) na swojej ležownosći nětko tola płuwanski basenk twarić, najebać wobmyslenja ­škitarjow zwěrjatow. Twarski zarjad je twarskim dźěłam přizwolił. Při tym ma Johnson na to dźiwać, zo tam bydlacym mološam (Molche) njezeškodźi. Johnson bě pod škitom pomnikow stejace twarjenje njedaloko Oxforda za swoju swójbu kupił a chce sej tam nětko pool natwarić.

Njeplanowane rjepotanje wosrjedź rańšich powěsćow je rěčnica powěsćow ­„Tagesschau“ Susanne Daubner rozkładła. Zasadnje so wona wjeseli, zo je ataku poněčim zaso kontrolować móhła. Po připowědźenju wobeju moderatorow rańšeho wusyłanja dyrbješe so Daubner naraz smjeć, štož traješe po jeje měnjenju „wěčnje“. Wothłós w socialnych medijach pak je jednohłósnje pozitiwny.

Debatuja wo kontrolach

srjeda, 27. septembera 2023 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Za skutkowniši bój přećiwo pašowarjam ludźi přihotuje zwjazkowa ministerka nutřkowneho Nancy Faeser (SPD) přidatne kontrole při čěskej a pólskej mjezy. Městopředsydka frakcije Zelenych w zwjazkowym sejmje Britta Haßelmann je w tym zwisku potwjerdźiła, zo měło so raznišo přećiwo kriminalnym pašowarjam postupować. Wona je hladajo na krute kontrole při mjezach skerje skeptiska, dokelž wšak zastojnicy potom druhdźe pobrachuja.

Tójšto mortwych w składźe

Stepanakert (dpa/SN). Při rozbuchnjenju bencinoweho składa w Hórskim Karabachu na juhu Kawkaza je po oficialnych informacijach něhdźe 70 ludźi žiwjenje přisadźiło. Něhdźe 290 wobydlerjow je so zraniło. Dalšich sto ludźi je zhubjenych. Detonacija bě póndźelu wječor přede­wšěm ludźi trjechiła, kotřiž chcychu swoje awta natankować, zo móhli z Hórskeho Karabacha do Armeniskeje ćeknyć.

Schwala dźěćace zawěsćenje

Michael Vierra steji před rozwalinami swojeho domu na kupje Hawaii: Nimale sydom tydźenjow po zahubnych lěsnych wohenjach smědźachu so prěni wobydlerjo wčera do swojeje domizny wróćić. Dotal mějachu jenož wobornicy a druzy pomocnicy přistup. Płomjenja běchu w awgusće 97 wobydlerjow morili a 3 000 twarjenjow zničili. Foto: pa/AP/Mengshin Lin

Pistorius: Němska z wodźacej rólu

srjeda, 27. septembera 2023 spisane wot:

Tallin (dpa(SN). Zakitowanski minister Boris Pistorius je zwjazkarjam NATO w Baltikumje wojersku spušćomnosć Němskeje k wottrašenju Ruskeje přilubił. „Němska přewozmje zamołwitosć a Němska přewozmje wodźacu rólu“, rjekny politikar SPD dźensa na wěstotnej konferency w estiskej stolicy Tallinje.

Runočasnje je Pistorius Ukrainje dołhodobnu podpěru při zakitowanju přećiwo ruskim nadpadnikam zaručił. „Stejimy wam poboku, dołhož je to trjeba“, wón rjekny. Zdobom warnowaše Pistorius před hrózbnymi konsekwencami, dyrbjał-li ruski prezident Putin ze swojim postupowanjom wuspěšny być.

Zakitowanski minister je plany k zaměstnjenju brigady Zwjazkoweje wobory w Litawskej potwjerdźił. Po tym chcedźa 4 000 wojakow němskeho wójska trajnje w Litawskej zaměstnić, tež ze swójbami a dźěćimi, ručež je infrastruktura hotowa.

Žadaja sej tuńše elektroawta

srjeda, 27. septembera 2023 spisane wot:

Šwikawa (dpa/SN). Woteběraceho naprašowanja za elektroawtami a přiběraceje konkurency chinskich awtotwarcow dla žada sej dźěłarnistwo IG Metall tuńše modele z Němskeje. „Wuchodna Němska je sej z produkciju elektroawtow w narodnym a mjezynarodnym přirunanju předskok nadźěłała“, rjekny zwjazkowy předsyda Jörg Hofmann do awtomobi­loweje konferency dźensa w Šwikauwje. „Tón dyrbimy sej wobchować.“ K tomu trěbny je spěšniši wutwar infrastruktury za nabiwanje awtow a tunja milina za ­e-awta. Na druhim boku dyrbja awto­twarcy modele poskićeć, kotrež móža sej ludźo z přerěznej mzdu dowolić.

Na konferency w Šwikauwje chcedźa połoženje branše analyzować. Njedawno bě Volkswagen z připowědźenjom njeměr zbudźił, zo chcył w swojej tworni w Šwikauwje ludźi pušćić, dokelž ludźo dale a mjenje elektroawtow kupuja. W oktobru chcedźa produkciju dale znižić. W Šwikauwje dźěła wjace hač 10 000 ludźi. Schulze ma wuchodnu Němsku dale za wodźace městno elektromobility. Tam produkuja Volkswagen, Tesla, BMW a Porsche. „To njesměmy wohrozyć.“

Program spěšnje wučerpany był

srjeda, 27. septembera 2023 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Kónc spěchowanskeho programa bórze po starće: Po wulkim nawalu na nowy spěchowanski program za nabiwanje elektroawtow ze solarnej milinu su srědki rozdawane. „Cyłkownje 33 000 próstwam smy přizwolili, najebać techniske problemy“, zdźěla statna spěchowanska banka KfW minjenu nóc. Wot zwjazkoweho ministerstwa za digitalne a wobchad přewostajene etatowe srědki 300 milionow eurow za lěto 2023 su z tym wučerpane. Ručež su dalše pjenjezy k dispoziciji, chcyła banka zjawnosć wo tym informować.

Hižo wčera, prěni dźeń programa, ­běchu hač do 18 hodź. něhdźe 23 000 próstwam z cyłkownym wobjimom nimale 200 milionow eurow přizwolili, banka zdźěla. Wulki nawal bě sčasami portal banki přežadał a techniske problemy zawinował. Za program mějachu cyłkownje 500 milionow eurow k dispoziciji. Z nim spěchuja nakup a zatwar stacije za nabiwanje elektroawta z pomocu fotowoltaikoweje připrawy a solarneje baterije. Stat přewostaja najwjace 10 200 eurow wobsedźerjam twarjenjow ze swójskim abo hižo skazanym elektroawtom.

To a tamne (27.09.23)

srjeda, 27. septembera 2023 spisane wot:

Tójšto nowych skazankow wunjesł je wopyt britiskeho krala Charlesa III. młodej francoskej winicarce. „Kak mamy tole zdokonjeć“, rjekny Noèmie Tanneau francoskim rozhłosownikam. Minjeny pjatk bě Charles na swojim wopyće w Bordeauxskej kónčinje na namjet zwjazka winicarjow młodu winicarku wopytał. Po tym zo bě telewizija wo tym rozprawjała, dožiwi winicarka njewočakowany nawal skazankow jeje wina.

Kuna w lěkarskej praksy je w Krefeldźe zasadźenje wohnjoweje wobory zawinowała. Sobudźěłaćerjo praksy běchu so na smjerć stróžili, jako zwěrjo wuhladachu a ćeknychu do susodneje stwy. Jako wohnjowa wobora dojědźe, bě zwěrjo preč. Potom pak „w röntgenowym nastroju klepotaše“. Wohnjowi wobornicy móžachu mordarja z kijom do transportneje tyzy tyknyć a pozdźišo w lěsu pušćić.

Pašowarjow Syričanow zajeli

wutora, 26. septembera 2023 spisane wot:

Frankfurt n. M. (dpa/SN). Při raciji w pjeć zwjazkowych krajach je policija dźensa rano wjacorych Syričanow našła, kotřiž běchu pašowarjo ilegalnje do Němskeje přiwjezli. Při tym su pjec wukazow zajeća přesadźili. Wšitcy pjećo su Syričenjo, rěčnik policije zdźěli. Wjace hač 350 zastojnikow bě na akciji w sydom komunach zasadźenych. Podhladnym wumjetuja, zo su swojich syriskich krajanow ilegalnje do Němskeje wozyli a za to wot kóždeho mjez 3 000 a 7 000 eurow brali.

Pistorius na zepěranišću

Ämari (dpa/SN). Zakitowanski minister Boris Pistorius je dźensa estiske wojerske lětarske zepěranišćo Ämari wopytał. Politikar SPD je dopołdnja na zepěranišćo dojěł, kotrež tež Zwjazkowa wobora za misiju NATO k stražowanju powětroweho ruma nad baltiskimi statami wužiwa. W běhu dnja chcyše so Pistorius dale do stolicy Tallinna podać. Tam wuradźuje hač do jutřišeho kóždolětna baltiska wěstotna konferenca wo aktualnym połoženju.

Mortwi při rozbuchnjenju

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND