Barby w srjedźišću stali
W zymskim počasu so wjele barbow njejewi. Tak přewahuje předewšěm šěra barba, kaž w přirodźe wobkedźbujemy. Tola we Worklečanskim horće je stajnje wšitko pisane, a to tež nastupajo swjedźenje.
Njedawno swjećachmy narodninsku fetu na temu barby, kotruž běchu sej dźěći narodninskeho měsaca wuzwolili. Kóžda rjadowniska skupina bě we wotpowědnej barbje zdrasćena. Na wobrazu widźiće dźěći 1. lětnika.
Wulki zazběh z rejkami a choreografiju běchu šulerjo 4. lětnika přihotowali. Přihotowane běchu stacije, kaž na přikład barbjenje włosow, hra BINGO, kreatiwny poskitk z eksperimentami w ateljeju, ćmowa rumnosć za znamjo čorneje barby z potajnym pismom a lóštne hry.
Popołdnjo je so spěšnje minyło. Samo na hłódne brjuchi zarjadowarjo zabyli njejsu. Tak sydaštej dobra pampuchowa kulka wot pjekarja a słódny barbojty dessert. Hólcy a holcy su so dobreje a předewšěm wjesołeje nalady na dompuć nastajili.
Team Worklečanskeho horta „K wódnemu mužej“
Pjeć swětow z wočomaj cuzeho wopytał
Cuzy, kiž bě chwilku „z hosćom“ pola nas, powěda doma „swojim ludźom“ wo tym, štož je nazhonił a dožiwił. Etnografiski wid jako konstanta europskich duchownowědnych stawiznow, „wotwonka“ sobu přinjesene naratiwy, kotrež geografisce lědma zapřimliwemu kontinentej hakle předstawu wo nim samym zmóžnjeja. To „swójske“, štož so naposledk w špihelowanju a přez to „hinaše“ wutworja. To wšo su w kritiskej kulturnej teoriji často wopisane a reflektowane zwiski, kotrež pak přiwšěm dawno wěsty awtomatizm njewuskutkuja, ale so po wšěm zdaću stajnje znowa dožiwjeja a po njewobeńdźomnym analytiskim procesu wukristalizuja, kaž hodźi so to tuchwilu w Budyskim Serbskim muzeju we wobłuku wosebiteje fotoweje wustajeńcy „5x Němska po wšěm swěće“ wobkedźbować.
„Smy kolonializowani“
Rozmołwa z publicistku-filmowču Grit Lemke
Znajemy dr. Grit Lemke jako kuratorku sekcije „Heimat – domownja – domizna“ na Choćebuskim filmowym festiwalu wot 2014. W minjenym času je promowowana europska etnologowka po 26 lětach skutkowanja jako nawodnica filmoweho programa Lipšćanskeho Mjezynarodneho festiwala za dokumentarny a animaciski film (DOK Lipsk) ze wšelakorymi projektami na sebje skedźbniła. Tak bu jeje dokumentaciski film „Gundermann Revier“ (2019) za Grimmowe myto nominowany, a jeje loni w nakładnistwje Suhrkamp wušły dokumentaciski roman „Kinder von Hoy – Freiheit, Glück und Terror“ je wulki wothłós w medijach žnjał. Cordula Ratajczakowa je so z rodźenej Grodkowčanku, we Wojerecach wotrostłej a dźensa w Berlinje bydlacej 57lětnej rozmołwjała.
Mějach zaćišć, zo je so Waša produktiwita po DOKu Lipsk raznje stopnjowała. Bě to za Was tajki wuswobodźacy dyr?
Wo wuwiću čłowjeka wot dźěćatstwa hač k dorosćenemu
Južnosłowjanska literatura je połna přikładow za powědanski žanr „Coming of age“. To rěka, zo powědaja wo adolescency, pózdnim wotrězku młodosće. W literarnych stawiznach bě centralna tema tajkich naratiwow přewažnje wopisowanje wuwića młodostneho k idealnemu dorosćenemu staćanej, dźěłaćerjej a přikładnemu mandźelskemu. W přitomnosći je so fokus literatury, ale tež dalšich medijow, kaž na přikład telewiznych serijow abo filmow, rozšěrił. Hustodosć přisłušeja protagonisća a protagonistki k wjace hač jednej kulturje (pak migracije dla, abo dokelž přisłušeja mjeńšinam abo subkulturam), dyrbja so diskriminaciji na wšelakich polach spjećować a maja za sebje, ale tež w swojich swójbnych a towaršnostnych kruhach wujednać, što konkretnje w jich žiwjenju rěka stać so z dorosćenym abo dorosćenej.
Kwalitu serbskeho dźiwadła wobswědčili
Inscenacija „Šěrcec Hanka“ ma wulki narok na přichod
To prěnje, štož mi do mysli přińdźe, zhladuju-li na prapremjeru inscenacije „Hanka Šěrcec“ w Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle, je ćišina. Napjata bě ćišina na dospołnje wupředatej žurli Budyskeho NSLDź. Ani słowa njebě wjac słyšeć, jako so swěca skónčnje hasny. Ćišina pokaza na to, kak napjeće ludźo na to čakachu, štož bě awtorka-režiserka Esther Undisz wupjekła. Slubješe to być wulkotna inscenacija po motiwach nowele, kotraž drje je wjetšinje Serbow znata. Wosoba, wo kotrejž činohra jedna, pak je, wažu sebi twjerdźić, wšěm Serbowkam a Serbam znata: Hana Šěrcec z Hórkow. W Kochowej noweli mjenuje so wona hišće „židowka Hana“. Wot toho pak su so zamołwići dźiwadła cyle jasnje distancowali, kaž wuzběhny to Madleńka Šołćic w swojich zawodnych słowach. Widźu to jako krok do praweho směra, hdyž počinaja Serbja kritisce ze swojim kulturnym namrěwstwom wobchadźeć, dopóznawši, zo je stigmatizacija w titulu Kochoweje twórby inakceptabelna.
Na pohrjebnišću wjele zhoniš
W tutej kolumnje powěda šěsć redakciji SN znatych mjezynarodnych awtorow, wotměnjacych so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Za čas korony so prof. Wink rady na bliskim pohrjebnišću w parku wuchodźuje. Nic morbidneje fascinacije dla, ale dokelž je to městno pokoja a měra. Pohrjebnišćo bě jedne z wulkich měšćanskich, hdźež buchu ludźo wot 19. lětstotka pochowani, wot 1960tych lět pak hižo nic. Město toho su jón takrjec přirodźe wróćili (z tróšku čłowjeskej podpěru). Je tam syła štomow a kerkow a kwětkow wotpowědnje počasej, njebjesa to za ptački (škrěkawy, sroki a wšehowšudźomne hołbiki) a wjewjerčki, chowace swoje worjechi.
Do swěta van Gogha so zanurić
Multimedialna přehladka w Drježdźanskim arealu Zeitenströmung njezapomnite dožiwjenje
Móhł-li drje najznaćiši nižozemski moler 19. lětstotka Vincent van Gogh tole dožiwić, by nowa přehladka wo jeho žiwjenju a tworjenju w zarjadnišću Zeitenströmung na Kinsporskej dróze čo. 96 w Drježdźanach tež za njeho njezapomnita była. W mnohich wuznamnych muzejach swěta móžeš jeho mólby wobdźiwać, tu pak so wopytowacy dospołnje do swěta wobrazow zanuri. „Van Gogh – The Immersive Experience“ je mulimedialna pućowanska wustajeńca. W njej drje ani jeničku originalnu twórbu wuměłca njewuhladaš, tola wona bě najebać to hižo w Parisu, Barcelonje, Brüsselu a Berlinje wjace hač milion wopytowarjow nawabiła.
Narodny róžk wosrjedź wjeski
Šunowčanka Erika Maywaldowa sej za wožiwjenje wjesneho žiwjenja naročny nadawk stajiła
W Šunowje běža poslednje dźěła w małej tykowanej chěžce, w kotrejž tuchwilu hišće testy na koronu přewjedu. W měrcu chce tam Erika Maywaldowa wotewrić swój serbski narodny róžk. To je jeje wulke předewzaće a ma być zdobom wjeršk a wupjelnjenje jeje naročneho a wotměnjaceho žiwjenja.
Z wowčerskeje knihi hač k Wojerowskemu klinikumej a tamnišej ...
Strowoće wěnuje so čisło 24 w rjedźe „Nowe Wojerowske zešiwki za stawizny“. Wudało je aktualnu publikaciju Towaršnosć za domiznowědu – Muzejowe towarstwo z.t. kónc minjeneho lěta prěni króć w swójskej zamołwitosći.
Titul publikacije, kotraž wuńdźe w 300 eksemplarach, rěka „Wot wowčerskeje knihi hač k klinikumej a priwilegowanej měšćanskej apotece“. „Stawizniske zešiwki su wulki kulturny pokład, dokelž stawizny města a regiona lětnje wobswětleja. Dźakowano spěchowanju załožby Łužiska jězorina a regionalneje załožby Wuměłstwo & kultura wuchodosakskich lutowarnjow Drježdźany je scyła móžno knihu publikować“, měni sobuawtorka Ursula Philipp a wujasnja, zo „stawizniske zešiwki rozłožuja dokumenty a eksponaty měšćanskeho muzeja. Wone předstajeja historiske wosoby kaž tež něhdyše a wobstejace rjemjeslniske, přemysłowe a industrijne předewzaća.“
Nowa Doba bě woprawdźe konkurenca
Knihićišćerski mišter Heinrich Schleppers zhladuje na 90lětne stawizny wjelelětneje swójbneje ćišćernje w Budyšinje
Ćišćernja Schleppers w Budyšinje je minjenu wutoru, 8. februara, na 90 lět swojeho wobstaća zhladowała. A to na mjeztym štwórtym městnje. Na zwiski k Serbam w firmowych stawiznach je Axel Arlt w rozmołwje z hibićiwym předewzaćelom a synom załožerja, 69lětnym Heinrichom Schleppersom zhladował.
Su Wam jako dźěćo w zawodźe swojeho nana serbskorěčne ćišćenki napadnyli?
Ze zažneho dźěćatstwa sym atmosferu w ćišćerni z mnohimi ćišćenkami zeznawał. Běch snadź dźesać lět stary, jako sym sej je tež wobhladował. Tehdy bě to hišće ćišćernja Schleppers & Ludwig, hdźež ćišćachu tež plakaty. Mjez tajkimi běchu mnohe serbske. Měrćin Nowak-Njechorński bě jedyn z našich nadawkarjow.
Te pak su hinak nastali, hač smy to dźensa zwučeni?
Wone buchu w kamjentnym ćišću ćišćane, štož bě tehdy normalny produkciski srědk. To je njesměrnje zajimawa naležnosć. Ju wobknježić je dźensa wulke wuměłstwo. Ale tak sym na serbske ćišćenki storčił.
