Wjesela so na ptači kwas

pjatk, 21. januara 2022 spisane wot:
T ež w Rownjanskej pěstowarni ,,Milenka“ so dźěći na ptači kwas hotuja. Tak su hižo pilnje molowali a paslili a so wězo tež raz narodnu drastu zhotowali (hlej foto). Kak su nałožk w serb­skich pěstowarnjach swjećili, zhoniće potom w přichodnym Dźěćiznaku. Nimo toho so wjeselimy, hdyž nam fota swojich paslenkow připósćeleće. Rjany ptačokwasny swjedźeń přeje wam waš Dźěćiznak!Foto: Joachim Rjela

Lube dźěći! Picujeće wy pilnje ptački? A kak wupada z tym, zo z pjerchotakami zhromadnje spěwaće? Přednjeseće jim snadź samo baseń? Někotre dźěći Chróšćanskeje zakładneje šule „Jurij Chěžka“ su na temu „Ptači kwas“ hrónčka a rymy napisali. K tomu su rysowali, štož jim do mysli přińdźe, hdyž na rjany zymski nałožk mysla. Nětko sće wy na rjedźe: čitać a potom ptačkam něšto rjane zbasnić abo zaspěwać. Milenka Rječcyna

Prawidła nadróžneho wobchada znać je za kóždeho jara wažne. Tež dźěći měli so po nich měć, hdyž na přikład same ze šule domoj du. Je tuž radźomne so z nimi ro­zestajeć. Pomhać móže při tym kniha, kotraž je njedawno w Ludo­wym nakład­­nistwje Domowina wušła. Nowe papjercowe wudaće „W nadróžnym wob­chadźe“ je za předšulsku a prěnju čitansku starobu. Što so na dróze stawa? Kotre wobchadne znamješka mamy a što wone woznamjenjeja? Štó scyła wobchad rjaduje? A kak so na přikład póćmje prawje zadźeržimy? Na tele a dalše prašenja no­wostka nazornje wotmołwja. Nimo toho dósta­waja čitarjo pokiwy. Pisanje ilustrowana kniha za dźěći wot šty­rjoch lět je z woknješkami wuhotowana. Dźesać ka­pitlow podawa najwažniše informacije koło­wokoło nadróžneho wobchada. Na dwójnej stronje je zdobom stajnje jedne prašenje roz­­łožene a tema bliže předstajena. Hač su to rjadowanje wob­­chada přez ample, wšelake wobchadne znamješka, prawe přeprěčenje dróhi, natwar kolesa abo prawe zdrasćenje w ćmě – na kóždej stronje móže sej dźěćo něšto nowe wotkryć.

„Naša serbska kniha“

pjatk, 21. januara 2022 spisane wot:

Lětsa z Workle­čanskimi šulerjemi

Foto: Tomaš Šołta
Pod znatym hesłom „Naša serbska kniha“ pokročuje Ludowe nakładnistwo Domowina lětsa ze swojim wosebitym projektom za wuknjacych serbskich šulow. Po přewjedźenju projekta ze Serbskej wyšej šulu Ralbicy a Serbskim gymnazijom Budyšin ma hač do kónca šulskeho lěta 2021/2022 swójska kniha ze 6. lětnikom Serbskeje wyšeje šule Worklecy nastać. Jeje awtorojo su znowa holcy a hólcy, kiž smědźa na temu „Powěsće a legendy“ swoju kreatiwnu žiłku na polu prozy wuspytać. Nakładnistwo šulerjam poskića, proces nastaća knihi wot spisanja manuskripta a zdźěłanja rysowankow přez wuhotowanje hač k ćišćej a knižnej premjerje sobu dožiwić a so aktiwnje na procesu wobdźělić. W tym wobłuku podadźa so hólcy a holcy tež raz do Budyšina, hdźež nakładnistwo wopytaja. Na te wašnje zeznajomja so nimo toho z dźěłom a z powołanjemi w nakładnistwje. Měrka Mětowa

Stop – stupajmy z Měranu Cušcynej

pjatk, 21. januara 2022 spisane wot:

Kóždy stup zawostaja stopy. Ze swojimi stupami zawostaja Měrana Cušcyna dawno hižo swoje slědy w serbskej literaturje. A tola kóždy nowy stup překwapja a zwjesela. Jeje najnowšim stopam móžemy w zběrce „Stop a stup“ slědować, kotruž je nazymu 2021 Ludowe nakładnistwo Domowina wudało. Podajmy so tuž na čitanje jeje stopow a na stupanje z jeje literarnymi myslemi.

Jeho prěnje lěkarjenje

pjatk, 21. januara 2022 spisane wot:

Njeznate powědančko Jana Radyserba-Wjele

Hižo jako młody wučer podawaše Jan Wjela 1842 basnje do prěnjeho lětnika Zejlerjoweje Tydźenskeje Nowiny. Za prěni serbski spěwanski swjedźeń 1845 zhudźbni Kocor jeho baseń „Dwě róžičce“. „W lěće 1847 běše Wjela z ‚Pójdančka‘ k wubudźenju a k polěpšenju wutroby za Serbow awtor prěnjeje serbskeje wuměłskeje prozy, kotrejž sćěhowachu hišće wósom dalšich“, čitamy w serbskej Wikipe­diji. „Na wšitkim polu je so spytał a hnydom z horšćemi podawał“, praji Mikławš Andricki k jeho 80ćinam.

Spisał je 100 powědančkow a 980 basniskich twórbow. Wupłaći wšak so přehladać tež to, štož njedósta so do wudaćow Jurja Młynka „Basnje a balady“ (1954) a „Wuběrk prozy“ (1956, znowa jako „Bitwa pola Budyšina“, 1971) a štož je zdźěla hišće w ruko­pisu. Z toho chcychmy tež Časnik, ­Železnica, Dokołak, Puzorne ličenje, Přeměnjeny swět, Wopaki swět ­a druhe Žorćiki čitać.

Trojorěčny – a něšto wjac

pjatk, 21. januara 2022 spisane wot:

Model stareho města Budyšina jónkrótny po cyłej Němskej

Z dalokowidom móžeš wodnjo a z wosebitym tajkim tež w nocy dosć daloko widźeć. Z lětadła a z nowšej wunamakanku trutom (Drohne) móžeš z wyšin wjele spóznać. Štóž tajki trut ma, pušći jón do powětra a móže jón wysoko a niže wjesć, zo by sej wothorjeka zbliska a zdaloka wšitko dokładnje wobhladać móhł.

Štóž tajki trut (hišće) nima a chcył sej na přikład stare město Budyšina wobhladać, ma k tomu hižo někotre lěta składnosć. Cyle blisko wothorjeka a wotboka móžeš sej model stareho města na Budyskim Hłownym torhošću při radnicy wobhladać. Model pak skići wjac hač jenož wobhladanje, dróhi a naměsta su z napisom woznamjenjene, samo dwurěčnje, němsce a serbsce. Pomjenowanjam su tež wšelake dypki přidate – to je pismo za špatnje widźacych a slepych, kotřiž z porstami tak mjenowane Braillowe pismo čitaja.

Francosce je najlěpje!

pjatk, 21. januara 2022 spisane wot:

W tutej kolum­nje powěda šěsć redakciji SN znatych mjezy­narodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich­ nazhonjenjach a do­žiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych­ mjeńšin.

Loni w decembrje rozmyslowaše knjeni prof. Wink wo sćerpliwosći a wutrajnosći, kotrejž staršej trjebataj, chcetaj-li swoje dźěći­ dwurěčnje wotrosć dać. To so sta, dokelž je prof. Wink ze swojej 18 měsacow starej wnučku francosce rěčała, zo by so na francoske zwuki zwučiła.

Wotewrjene bydlenske koncepty, kwalita, swójske derjeměće, lutowanje energije – twarske trendy so dale wuwiwaja

Wjele twarskich knjezow wuzwola sej swój dom w katalogu twarskich předewzaćow. Štóž pak rozsudźa so za indiwiduelne rozrisanja, při čimž móže swójske přeća zwoprawdźić, tón bjerje za to architekta, kiž za njeho dom po potrjebje a žiwjen­skim stilu planuje ­a jeho při zwoprawdźenju poradźuje. Architekta maš sej wědomje wuzwolić, dokelž twarski stil by­wšich projektow kaž tež nazhonjenja wažnu rólu hraja. Kóždy nowotwar dźě spožča ­ći wěsty a předewšěm wědomy wid na přichod. Wšako tworiš sej z domom/bydlenjom je­wi­šćo za swoje žiwjenje. Ćim wažnišo tuž je dokładnje planować a rozestajeć so z prašenjom­ kaž: Kak předstajam sej swoje žiwjenje a kak móže je „moje doma“ ­wupjelnić. Architekća, kaž staj to Marko Dźisławk z Dobrošic a Hilža Mittagowa z Róžanta, ­njemóža do kristaloweje kule hladać a nam přichod wěšćić. Z projektow pak wujewjeja so wěste trendy w architekturje, kotrež nam wonaj tule wopisujetaj.

Silwesterske karty w změnje časa

pjatk, 14. januara 2022 spisane wot:

Wurjadne postrowy za start do noweho lěta su dźensniši dźeń skerje hižo žadnostka

Historiska silwesterska postrowna kar­ta­ z časa wokoło lěta 1900 Jürgen MännelJasna orientacija w nowym lěće zawěsće pomha. Foto: Werner Streit

Hody a přechod do noweho lěta su nimo. Mnozy su tele dny zaso za to wužiwali, zo bychu za sebje wotpohlady sformulowali, što chcedźa w nowym lěće hinak činić, abo zo bychu zhladowali na minjene dwanaće měsacow a z postrownej pohladnicu abo z rjanym fotom lubych, znatych, ­ko­legow abo wobchodniskich partnerow na sebje dopomnili a so jim dźakowali.

Štož ludźo dźensa zwjetša digitalnje činja,­ bě a je někotrejžkuli a někotremužkuli přiležnosć, to cyle zwučene z nowolětnej kartu a wosebitym, wosobinsce trěbnym njejapkim fotom sposrědkować. Za to přeslědźeja swoje elektroniske archiwy a wukramosćeja wěcy – přewšo wurjadne, originelne a powjetšenjahódne.

„Slěpe – rjana wjeska ...“

pjatk, 14. januara 2022 spisane wot:

Impresije 750lětnych stawiznow wosadneje wsy na sewjeru srjedźneje Łužicy

Wobydlerjo wsy nad rěčku Struga a z wokoliny spěwaja rady ludowu pěseń: „Slěpe, to jo rjana wjeska,

tu ja zabyć njemogu.“

nowostki LND