Nimo serbskeho ludu mamy w Němskej tři dalše připóznate mjeńšiny. Su to Sintojo a Romojo, kotřiž su po cyłym kraju rozbrojeni žiwi, Danojo w Němskej kaž tež Frizojo. Poslednjej mjenowanej mjeńšinje sydlitej přewažnje w sewjeru Němskeje, w Schleswigsko-Holsteinskej. Tam matej swójske pěstowarnje a šule. Teju kubłanski system rozeznawa so zdźěla jara wot serbskeho a zbudźa tuž zajim łužiskich pedagogow. Za tutych organizowaše Serbske šulske towarstwo z podpěru Sakskeho krajneho zarjada za šule a kubłanje (LaSuB) njedawno studijnu wuprawu do hraničneje kónčiny mjez Němskej a Danskej.
Z njewšědnej ideju chce Njebjelčanske towarstwo Kamjenjak z.t. sprjewine město Budyšin wobohaćić. Nastać ma wuměłska twórba, kotraž skedźbnja na historiski twar a staru powědku. Za to přewjedźe Kamjenjak crowdfunding-akciju na platformje 99 Funken.
Stara wodarnja w Budyšinje je drje najwoblubowaniši fotowy motiw w ansamblu staroměšćanskeje siluety. Techniski pomnik sprjewineho města steji na łužiskim zornowcu. A runje z njeho ma nastać wuměłska twórba, měrjaca so předewšěm na dźěći a wšěch tych, kiž chcedźa so zaběrać z baju wo žabje, kotraž bě swój čas tomu zadźěwała, zo móže woda po rołach běžeć.
Druhdy so wudani, hdyž dokładnišo pokuknješ. Před dlěšim časom nawróći so moja přichodna mać z dowola w Pólskej a stłóči mi zbytk złotych do ruki. Dokelž bydlu bliže k pólskej mjezy hač wona, změju skerje składnosć, je wudać, kaž měnješe. Mjez pjenjezami bě tež bankowka w hódnoće 20 złotych, na kotrejž je někajki pólski kral zwobraznjeny. Dokelž mějach runje čitanske nawoči na nosu, spóznach mjeno monarcha: Bolesław I Chrobry. Njeje to ...? Prawje, jedna so wo pólskeho wójwodu a pozdźišeho krala, dźakowano kotremuž w lěće 2002 1 000. róčnicu prěnjeho naspomnjenja Budyšina swjećachmy.
Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, swědča wo podawkach a ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy minjene lěta nimale pozabyli.
Pohladnica z lěta 1904 předstaja Hodźij ze swojej markantnej dwuwěžowej cyrkwju. Patronaj Božeho domu staj swjataj Pětr a Pawoł.
Mjeztym zo steješe na samsnym městnje hižo w lěće 1010 mała kapałka, bu 1076 z kamjenjow murjowana cyrkej nowonatwarjena a wot biskopa Bena poswjećena. Na to bu w běhu 13. lětstotka cyrkej w romaniskim stilu natwarjena. Z toho buchu wokoło lěta 1220 zapołoženy podtwar dźensnišeje dwójneje wěže kaž tež wokno prědneje strony wěže wužiwane. Krótko do reformacije mjez 1505 a 1517 bu cyrkej w pózdnjogotiskim stilu znowa přetwarjena. W lěće 1589 woheń cyrkej jara wobškodźi. Kónc 19. lětstotka bu 63 metrow wysoka masiwna dwójna wěža, kotraž hišće dźensa krajinje bytostnje charakteristiski wobraz dawa, poswjećena.
Jědźeš-li po zwjazkowej dróze z Budyšina do směra na Wojerecy, widźiš za Čornym Hodlerjom na prawym boku puća stary wětrnik na kózłach. 176 metrow wysoka hórka, na kotrymž wón steji, rěka Łóžko, němsce: Totenberg, a leži na Łuhowskich zahonach, potajkim na teritoriju Njeswačanskeje gmejny. Přez nju wjedźe puć z Łuha do Chasowa. Na hórce namakachu rownišća ze železneje doby, a pječa buchu tu tež Chasowske a Łuhowske wopory čorneho mora za čas Třicećilětneje wójny pochowane, po čimž ma hórka swoje mjeno.