Wo knihach a kniharni (10.11.17)
Hač Južna Awstralska, Texas abo Kanada – wokoło 5 000 Serbow je w 19. lětstotku do zamórskich krajow wupućowało. Što pak bě jich pohnuło łužisku domiznu ze znatymi šćežkami, swójbnymi, susodami a přećelemi wopušćić a so na nimoměry strašnu a wobćežnu jězbu do dalokeho swěta nastajić? Z čim wón wabješe, štož jim domizna skićić njemóžeše? Kak wupadaše „nowe“ žiwjenje wupućowarjow? A namakachu w cuzbje woprawdźe, za čimž so žedźachu?
Wot nule na sto
Kniha „Krabat“ znowa wušła
Neustadt (Łu/SN). Tele dny je kniha „Krabat abo kuzłarska šula“ wučerja a spisowaćela Kurta Gerlacha z lěta 1925 w małym nakładnistwje Edition CL w sakskim Neustadće znowa wušła. Před 92 lětami bě Drježdźanske nakładnistwo w Serbach lědma znatu prěnju beletristisku knihu wo žiwjenju a skutkowanju Krabata wudało, to rěka 25 lět po prěnim wudaću Jurja Pilka a nimale 30 lět do knihi Měrćina Nowaka-Njechorńskeho.
Brilantne swědstwo
Přećiwna reformacija w Livlandźe na pólskeho krala so zepěrała
Podawki konfesionalizacije, kotrež běchu w lětach 1558 do 1582 paradoksneho razu wospjetne nadběhi ruskeho carja Iwana Hrozneho pospěšili, wjedźechu k tomu, zo prošeše Němski rjad w Livlandźe – (historiska krajina w Baltikumje, wopřijima w najšěršim zmysle teritorijej dźensnišeje Letiskeje a Estiskeje (přisp. red.) – pólsko-litawskeho krala Stefana Batoreho wo wojersku pomoc. Tak bě katolski knježer na móc přišoł, kiž postara so hnydom wo to, pozicije katolskeje cyrkwje wobnowić a skrućić.
Hakle, jako přećiwnikaj, šwedski kral Johann III. a pólski Stefan Batory, so w lěće 1581 wo zhromadnej politice přećiwo Iwanej Hroznemu dojednaštaj, předwidźi 16. januara w Jamje Zapolju wotzamknjene měrowe zrěčenje, zo cofa wójsko ruskeho carja z Livlanda na dobro zajimow pólskeho krala. Bórze na to dyrbješe Iwan Hrozny tež swojemu bywšemu zwjazkarjej, Šwedam, w awgusće 1583 wobsadźenu sewjernu Estisku hač do Narwy wróćić.
„Zo bychu serbsce prědowali“
Serbska rěč jako lěpšina w zažnonowočasnym lutherstwje
Reformacija w Hornjej Łužicy je so na wosebite wašnje na Serbow wuskutkowała. Tak běchu prěnje spisy, kotrež w serbskej rěči nastachu, rukopisne přełožki Noweho zakonja do delnjoserbšćiny přez Mikławša Jakubicu z lěta 1548, Albina Mollerowy přełožk Lutheroweho Małeho katechizma (1574) a přestajenje samsneje knihi přez Wjacsława Warichiusa z lěta 1595. Tež wjetši wuznam, kotryž běchu wobchadnej rěči po reformaciji připóznali, tole zmóžni. Po prěnjej fazy přełožkow pak dalše tajke lědma běchu. Tak hóršeše so na přikład 1627 serbski farar w Poršicach Gregorius Martini, zo dyrbja serbscy diakonojo liturgiske pisma sami přełožić, a tohodla mnohe wšelake warianty předleža. Wón konstatowaše: „Der schade [...] der aus solcher ungleichen interpretation, bey dem gemeinen Man und einfeltigen Hauffen sich ereignet ist mehr zu beklagen als weitleuffig zuerzehlen“. Druhe liturgiske elementy, kaž na přikład spěwy, bě serbska wosada z hłowy wuknyła. Hakle w lětach 1680 do 1720 dóńdźe k prěnjemu, sylnemu postupej nastupajo sorabiku.
Basnikaj tworitaj móst na wuchod Europy
Składnostnje lětušich Čěsko-němskich kulturnych dnjow wotmě so w Měšćanskim muzeju Drježdźany čitanje basnika Milana Hrabala z čěskeho Varnsdorfa a z Drježdźan pochadźaceho basnika Petera Gehrischa. Přeprosyło na zarjadowanje bě towarstwo Literarna arena, a to z podpěru załožby Brücke/Most.
Z rěčanym spěwom na wotbagrowane wsy dopominali
Wojerecy (KD/SN). Hdźež chór Lipa z Pančic-Kukowa ze swojej wuměłskej nawodnicu Jadwigu Kaulfürstowej spěwa wuprudźa wón ryzy žiwjensku radosć. Wo tym móžeše so minjenu njedźelu we Wojerowskim wobydlerskim centrumje Piwarska hasa 1 něhdźe 160 wopytowarjow wšěch starobnych skupin přeswědčić. Nimo připosłucharjow z hosćićelskeho města běchu tež zajimcy z Pančic-Kukowa, Radworja, Nuknicy, Konjec a wot druhdźe přijěli, tak zo dyrbjachu na žurli wjacore rynki stólcow přistajić.
Nowina Naš puć
Oktoberska rewolucija staru Rusku powaliła
Dźensa před sto lětami wudyri w Ruskej druha rewolucija lěta 1917 – Oktoberska rewolucija, kotraž je kraj a swět přeměniła. Po starym ruskim julijanskim kalendru bě to 25. oktober. Februarska rewolucija započa so 12. měrca 1917 (po ruskim kalendru 27. februar). W Moskwje a Pětrohrodźe zběžkowachu dźěłaćerjo přećiwo carjej Mikławšej II. a za kónc wójny. Zběžkarjo wuzwolichu sowjety (rady) dźěłaćerjow a wojakow, a te so 15. měrca z Dumu (parlament) dojednachu, zo wutworja prowizoriske knježerstwo, zo zwołaja konstituowacu narodnu zhromadźiznu a zo dyrbi car wotstupić (hlej SN z 10. měrca). Z Februarskej rewoluciju nasta dwójne knjejstwo w Ruskej – sowjetow a narodneje zhromadźizny.
Přehladka wysoki narok stajiła
Prěnja zhromadna akcija Załožby za serbski lud, zwjazka „My – serbske młodźinske dźěło“ a Domowiny na nakupowanskej nocy Romantica zańdźenu sobotu w Budyšinje je přewšo dobry wothłós žnjała. Zamołwići rozmysluja hižo wo pokročowanju.
