Nowa knihak wobradźenju

Freitag, 08. Dezember 2017 geschrieben von:

Budyšin (SN). Za lubowarjow poezije je w Ludowym nakładnistwje Domowina nětko wušła delnjoserbska zběrka „Basnikarska kjarmuša“. Spěwytwórc Bernd Pittkunings je nowiny, časopisy, knihi a protyki přehladał a sto basnjow wot dohromady 50 awtorow zestajał, pochadźacych z Delnjeje a Hornjeje Łužicy kaž tež z druhich narodow. Knize připoło­žena je cejdejka, na kotrejž je połojca wšitkich basnjow słyšeć. Čitaja Martina Golašojc, Fabian Kaulfürst, Jill-Francis Ketlicojc, Marcus Kóńcaŕ, Katalin Pora­c­kojc a Till Wojto-Górjeńc.

Aleksander Widera

Freitag, 08. Dezember 2017 geschrieben von:
Narodźi so 8. decembra 1917 w pólskim Bytomju-Rozbarku jako syn hórnika. 1922 přesydli so swójba do Katowic. Studij přetorhny Aleksander Widera wójny dla, 1942 bu ilegalneje dźěławosće dla zajaty a dósta so mj. dr. do lěhwa Oświęcim. Wot lěta 1945 do 1950 bě redakciski sekretar ty­dźenika Odra a wot 1950 do 1978 dźěłaše w kulturnej redakciji Pólskeho rozhłosa w Katowicach. Hižo w studentskim času zezna Wilhelma Szewczyka. Po přebasnjenju někotrych twórbow Ćišinskeho a Kosyka mysleše na přełožk něčeho wobšěrnišeho. W literarnych stawiznach Józefa Gołąbeka nańdźe mjeno spisowaćelki Marje Kubašec, kotrejež tworjenje wot toho časa wobstajnje sćěhowaše. Hišće do wójny přełoži jeje nowelu „Wusadny“ a hru „Chodojta“;­ po wójnje zamó powědančce „Row w serbskej holi“ a „Pólna bróžeń“ w ča­sopisamaj Panorama a Poglądy zaměstnić. 1971 je Marju Kubašec wosobinsce w Chasowje wopytał. Powědančko Wanda wozjewi 1996 jako knižku z předstajenjom awtorki. Spisa tež basnje ze serbskej tematiku („Łužicy tež šleskej“, „Łužica­ 1939“, „Łužica 1945“, „Baja wo serbskej kralownje“). 5. meje 2002 zemrě Widera w Katowicach. Franc Šěn

Wo knihach a kniharni (08.12.17)

Freitag, 08. Dezember 2017 geschrieben von:

Je jenož hišće dwě njedźeli hač do pator­žicy. Štóž chce snano woměrje jutře kaž tež přicho­dnej dwě soboće wot 10 do 17 hodź. w Smolerjec kniharni za hodownym darom hladać, je rad­lubje witany. Někotražkuli nowostka w knižnym regalu na čitarjow čaka, ale tež cejdejki a tačele su w poskitku a hodowne karty wězo.

Lubowarjo elektroniskeje hudźby móža so na nowu tačel Mata Nawki „matotam. artifical music 01“ wjeselić. A hdyž so tačelak jónu wjerći, móžeće sej tež „čornu dróhu“ Berlinskeje dróhi na njón połožić. Pola CDjow steji wokomiknje adwentna a hodowna hudźba na prěnim městnje.

Natascha Sturm, nowa nakładnica ze Zhorjelca, předpołoži po prěnjej knižce „Taty und Paul – Die fantastischen Abenteuer einer Elfe“ dalše dožiwjenje małeje soniny – a to nic jeno za dźěći, ale tež za wulke zelowe žony. „Tatys kleine Kräuterfibel“ wopřijima powědančka a recepty ze zelemi kaž tež rjane ilustracije.

Słowjanska wzajomnosć w podobje zwiskow mjez Čechami, Serbami we Łužicy a Polakami w Šleskej bywaše we wšelkich časach zašłeho połdra lěttysaca njerědko haćena a stajnje zaso wobnowjena, měješe pak tež hač do njedawneje nětčišosće bjezkonturny raz. Wuzběhowanje swojoraznosće naroda w přitomnosći a dźiwajo na přichad migrantow móže so wobhladować jako wobaranje přećiwo straće tradicijow a za zachowanje europskeje a demokratiskeje zmyslenosće.

Jednory scan hižo njedosaha

Donnerstag, 07. Dezember 2017 geschrieben von:

Dokumenty digitalizować je wjac hač jenož skenować a fotografować

Digitalizacija błudźi po wšěch medijach. Telewizija, nowiny, rozhłós, najbóle pak načasne medije kaž internet a socialne syće wěnuja so tejle naročnej a wužadacej temje. Tež tak poměrnje suche wědomosće kaž kulturowěda, rěčespyt abo bibliotekarstwo njemóža so digitalizaciji hižo zawrěć. Zakoń časa kaza so z temu čim zašo, ćim lěpje rozestajeć. To su tež wědomostnicy Budyskeho Serbskeho instituta a jeho Choćebuskeje wotnožki spóznali a njewotpowěduja jenož na wědomostnym polu wužadanju digitalizacije.

Serbski wodźacy wobraz?

Donnerstag, 07. Dezember 2017 geschrieben von:

Konferenca wo transformaciji Łužicy „po wuhlo“ nowe perspektiwy zmóžniła

Choćebuz (dku/SN). Braniborska techniska uniwersita Choćebuz-Zły Komorow (BTU), Załožba Rosy Luxemburg a Serbski institut běchu minjenu sobotu na konferencu wo transformaciji Łužicy „po wuhlu“ přeprosyli. Bě to hižo pjata na uniwersiće, rozestajaca so z aktualnymi towaršnostnymi temami a perspektiwami za Serbow rozestaješe.

Rěč dźěćatstwa jako echo, lot a kompas

Mittwoch, 06. Dezember 2017 geschrieben von:

Spisowaćelej Peterej Handke k pjećasydomdźesatym narodninam

Njedaloko Parisa bydlacy spisowaćel a basnik Peter Handke swjeći dźensa swoje 75. narodniony. Wón wudźeržuje lětdźesatki styki do Łužicy. Awstričan Handke, kotryž ma słowjanske korjenje, je na Mjezynarodnym swjedźenju serbskeje poezije 2008 na zahrodźe Budyskeho Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła čitał. Jenož lince drje, te pak zwostachu připosłucharjam w pomjatku, wšako Handkeho dźensa zjawnje čitaceho lědma dožiwiš. Jemu bliski z Łužicy bě wosebje basnik Kito Lorenc, kotrehož tworjenje swojemu nakładnistwu Suhrkamp zbližeše, kotrež na to poeziju serbskeho lyrikarja wuda. Za knihu Kita Lorenca „Die Insel, das Meer und das Schiff“ je Peter Handke předsłowo spisał, kotrež mnozy rady cituja. Tež teksty dalšich serbskich awtorow wón přełoži. Korutanskemu Słowjencej a nakładnikej Lojzy Wieserej z Celovca je wón Kita Lorenca zbližił. Škoda, zo njemóže hižo za klětu předwidźana kniha za dźěći we Wieser-nakładni­stwje wuńć, dokelž je sej Kito Lorenc na přeco, nažel přezahe wusnył.

Oktoberska rewolucija staru Rusku powaliła (3)

Mittwoch, 06. Dezember 2017 geschrieben von:

Ćeknjeny šef prowizoriskeho knježerstwa Aleksander Kerjenskij hromadźi srjedź nowembra 1917 wokoło sebje 20 000 kozakow, zo by Pětrohród wróćo zdobył. Kozakojo běchu wobrónjeni burja z wosebitymi priwilegijemi na kromje Ruskeje, kaž nad Donom, w sewjernym Kawkazu, Uralu a Altaju kaž tež swěrni wojacy carja. Ale tež mjez nimi přiběraše ličba přiwisnikow sowjetow. W běhu pochoda na Pětrohrod přeběža tuž něhdźe połojca kozakow Kerjenskeho bolšewikam, 7 000 dalšich spjećowaše so wojować a wostatnych 3 000 staremu režimej swěrnych jězdnych pobichu čerwjeni gardisća. W běhu nowembra 1917 je so rewolucija bolšewikow w mnohich městach a kónčinach Ruskeje přesadźiła, dokelž so nimo wobrónjenych dźěłaćerjow tež namórnicy a wjetšina wojakow mócnarstwu sowjetow přizamknychu abo so jako neutralni deklarowachu.

Žiwy być po měsačku

Dienstag, 05. Dezember 2017 geschrieben von:

Budyšin (CS/SN). Žiwy być po měsačku? Někotryžkuli so po tym ma: Hač włosy třihać, wusywać abo so operować dać, wšitko na staw měsaca wusměrja. We wobłuku Budyskeje akademije poda so wčera wječor ludowědnik dr. Helmut Groschwitz z Mnichowa/Berlina na slědy tohole fenomena. Z dr. Susanne Hozynej ze Serbskeho instituta wón hromadźe w komisiji za wuslědźenje ludoweje prozy dźěła.

Kulturne stawizny protyki měsačka bě tema doktorskeho dźěła dr. Helmuta Groschwitza, kiž je wědomostny sobudźěłaćer Regensburgskeje uniwersity a zdo­bom zamołwity za natwar a dźěławosć poradźowarnje Njematerielne kulturne herbstwo Bayerskeje při Bayerskej akademiji wědomosćow. Nimo toho wobsedźi wón po zdaću najwjetšu zběrku měsačkowych protykow Němskeje.

„Domčki z klockow“ w Dešnje

Dienstag, 05. Dezember 2017 geschrieben von:
Adwent je čas wosebiteje dohodowneje wustajeńcy tež w Dešnjanskim domizniskim muzeju. „Domčki z klockow – historiske dźěćace hrajki“ móžeš tam wobdźiwać a snano tu abo tamnu dopomnjenku na swójske dźěćatstwo wotkryć. Drjewjane wudźěłki běchu husto pod hodownym štomom jako dar leželi, a dźěći mějachu tajke jara rady. Petra a Kornelius Kusch (wotprawa) staj přehladku přihotowałoj. Pokazane hrajki posrědkuja zajimany wulět do stawiznow, wšako bě kóžda z nich jónu raz dar łužiskemu dźěsću. Z adwentnym spěwanjom chóra Łužyca zawčerawšim w Dešnjanskej cyrkwi su wosebitu wustajeńcu wotewrěli. Foto: Michael Helbig

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND