Odor jako prěnju Němsku wopyta

Montag, 22. Mai 2023 geschrieben von:

Bratislava (dpa/SN). Prěnja wukrajna ­jězba noweho słowakskeho minister­skeho prezidenta Ľudovita Odora wjedźe do Němskeje. To wozjewi zańdźeny štwórtk zarjad knježerstwa w Bratislavje. Něhdyši wiceguwerner Słowakskeje narodneje banki (NBS) wobdźěli so 24. meje w Frankfurće nad Mohanom na zarja­dowanju k 25. róčnicy załoženja Europskeje centralneje banki. Při tym chce so Odor tež z němskim zwjazkowym kanclerom Olafom Scholzom (SPD) ­a dalšimi nawodnymi europskimi woso­binami zetkać.

Słowakske medije skedźbnichu na to, zo Odor z tym 30 lět wobkedźbowany tabu łama. Wot dźělenja Čěskosłowakskeje w lětomaj 1992/1993 absolwowachu wšitcy šefojo stata a šefojo knje­žerstwa Čěskeje a Słowakskeje swój prěni kaž tež posledni wopyt we wukraju pola susoda. Naposledk bě nowy čěski pre­zident Petr Pavel na swojim wopyće w Bratislavje krótko po swojim spřisahanju w měrcu tradiciju chwalił. Wona pokazuje na to, zo najebać statne dźělenje dale wuski poměr mjez woběmaj narodomaj knježi.

W Čěskej hroža stawki

Freitag, 19. Mai 2023 geschrieben von:

Praha (dpa/SN). Dźěłarnistwa w Čěskej hroža najnowšich lutowanskich a dawkowych planow liberalno-konserwatiwneho knježerstwa dla ze stawkami. Mjezy su překročene, rjekny předsyda třěšneho zwjazka dźěłarnistwow ČMKOS, Josef Středula, nowinarjam. Naprawy trjechja předewšěm přistajenych a jich swójby kaž tež rentnarjow najraznišo, kritizowaše 55lětny. Zwjazk dźěłarnistwow je mjeztym tak mjenowanu zwólniwosć stawkowanja wukazał, posledni schodźenk do złoženja dźěła. Čěska ze swojimi dodawacymi zawodami je mnohim němskim předewzaćam z wažnym partnerom. Stawk čěskich zawodow móhł so tuž direktnje na produkciske wotběhi w Němskej wuskutkować.

Ministerski prezident Petr Fiala bě kónc minjeneho tydźenja nowy koncept nastupajo konsolidowanje zjawnych financow předstajił. Z nim chcył wón deficit statneho etata klětu wo nimale štyri miliardy eurow znižić. Ludźo měli dlěje dźěłać a so pozdźišo na wuměnk podać. Dawki na dochody chcedźa po tutych planach zwyšić a wuwzaća w zwisku z nadhódnotowym dawkom wotstronić.

Porjedźenka

Mittwoch, 17. Mai 2023 geschrieben von:
W přinošku „Małe pokazki na wulki konflikt“, wudaće SN z 12. meje, wuprajenje Kaliningrad „bě před lětstotkami sydło pólskich kralow“ njepřitrjechi. Prěni kralojo z dynastije Piastow, tak Mieszko I. (ca. 962–992), běchu sej Wawel w Krakowje za sydło wuzwolili. 1596 bu pólska stolica wot Krakowa do Waršawy přepołožena. Wo tym swědči impozantny znowa natwarjeny Waršawski kralowski hród. Němski ryćerski rjad bě 1255 při wuliwje rěki Pregel hród z mjenom Conigsberg na česć čěskeho krala Otokara II. twarił. Město bu 1525 stolica wójwodstwa Pruskeje. Kaliningrad běše jako Königsberg hač do 1945 stolica pruskeje prowincy Wuchodna Pruska. SN

Čěska dyrbi lutować

Mittwoch, 17. Mai 2023 geschrieben von:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Sobotu wječor su čěscy přiwisnicy woblubowaneje hudźbneje přehladki ­Eurovision Song Contest na swoje kóšty přišli. Ze swojim spěwom „My sister’s crown“ wubědźi sej holča skupina Vesna dźesate městno. Po šestym městnje spěwarja Mikolasa Josefa lěta 2018 je to dalši mjezynarodny wuspěch čěskeje hudźbneje sceny. Nimo hudźby su tež knihi zbudźichu minjeny kónc tydźenja wulki zajim našich južnych susodow zbudźili. W Praze wotměchu so knižne wiki „Svět knihy“. Pod motom „Awtorojo bjez ­mjezow“ mějachu lubowarjo ćišćaneho słowa składnosć, so wo literarnych ­nowostkach informować. Zarjadowarjo knižnych wikow wjesela so lětsa nad ­rekordnej ličbu 60 000 wopytowarjow.

Pólsko-ruske poćahi wójny w Ukrainje dla přiběrajcy napjate

Waršawa. Napjatosće mjez Pólskej a Ruskej wójny w Ukrainje dla dale přiběraja a su w zjawnosći runje tak kaž w me­dijach pytnyć, a to wšědnje. Zwady su zdobom wuraz dospołnje skomoleneho poćaha wobeju krajow.

Twarja atomowe mini-milinarnje

Freitag, 12. Mai 2023 geschrieben von:
Waršawa (dpa/SN). Pólski mineralnowolijowy koncern PKK Orlen chce hač do lěta 2029 prěnju atomowu mini-milinarju w Pólskej twarić. Tuchwilu šěsć móžnych stejnišćow za to pruwuja, rěka w póndźelu zahajenej informaciskej kampani předewzaća. Orlen sadźa při tym na nowe atomowe milinarnje w přewšo małej ­formje, tak mjenowane SMR (Small ­Modular Reactor), potajkim małe modularne reaktory, kiž su wo wjele mjeńše hač znate jadrowe milinarnje. Twarić ma milinarnju typa BWRX-300 předewzaće z USA GE Hitachi. Hižo kónc apryla bě koncern připowědźił, zo chcył po wšěm kraju 20 tajkich móličkich atomowych milinarnjow natwarić. Tuchwilu wuwiwaja předewšěm předewzaća w USA, ­Kanadźe a Wulkej Britaniskej tajke małe modularne reaktory. W Němskej maja wulku ličbu reaktorow w Pólskej za strašnu, kaž z posudka hospodarskeho mi­nisterstwa wuchadźa. Pólska produkuje 80 procentow swojeje miliny w brunicowych milinarnjach a chcyła je znajmjeńša hač do lěta 2044 wužiwać. Hač do toho chce wjacore wulke atomowe milinarnje ­twarić.

Swět je wjac hač zapad a wuchod

Donnerstag, 11. Mai 2023 geschrieben von:

Něhdy sym w swojim bydlenju tež ze Serbowku bydlił – z njej a jeje čěskim přećelom (dźensa staj dawno zmandźelenaj). Jónu je so wona hladajo z woknom won na tramwajki z čěskimi chorhojemi přećela prašała: „Čehodla je dźensa w Čěskej swjatk, hačrunjež w Němskej ničo nimamy?“ Bě 8. meje a wotmołwa jeje přećela bě jasna, direktna a ironiska: „Baby, dokelž smy Druhu swětowu wójnu dobyli a wy nic!“ Realita lěta 1945 bě ­wězo tróšku komplikowaniša – Serbow njemóžemy jako přěhračkow widźeć a Češa njejsu w prěnjej liniji přećiwo nacijam stali.

Někotre lěta pozdźišo je z Budyšina na dźěłowy wopyt kolega přijěł. Je awto w Praze na dworje Serbskeho seminara parkował a prjedy hač je mje postrowił, je so prašał: „Što to jowle w měsće je, wšudźom plakaty z kralownu wisaja? Štó to je?“ Bě w meji 2017 a cyła Čěska je swjećiła tři sta lět narodźenja rakuskeje kejžorki Marije Theresije. Budyski kolega njeje to wědźeć móhł, dokelž Serbja w šuli hinaše stawizny wuknu hač Češa – němske a sakske resp. braniborske, tohodla ja zaso njeznaju wšěch Drježdźanskich kurwjerchow (někotři su so Friedrich mjenowali, nic?).

Wopominachu kónc wójny

Mittwoch, 10. Mai 2023 geschrieben von:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Čěski prezident Petr Pavel a jeho mandźelska wobdźělištaj so minjenu sobotu na krónowanskej ceremoniji noweho jendźelskeho krala Charlesa III. Wječor do toho móžeše Pavel samo na přijeću w Buckinghamskim palasće z Charlesom porěčeć. Hłowa čěskeho stata wuži składnosć a přeprosy britiskeho krala ­do Prahi. Wo tym informowaše Petr ­Pavel pozdźišo na wosebitym zarjado­wanju za čěskich staćanow, kiž dźěłaja a bydla we Wulkej Britaniskej. Pjeć króć bě kral Charles III. hišće jako trónowy ­naslědnik Čěsku resp. Čěskosłowaksku wopytał.

Raketa prašenja wuwabja

Freitag, 05. Mai 2023 geschrieben von:

Wulke mjelčenje njewšědneje namakanki dla zbudźa hněw Polakow

Waršawa. Spodźiwna namakanka w lěsu njedaloko Bydgoszcza na sewjeru Pólskeje a zasakłe mjelčenje zamołwitych pólsku zjawnosć a medije kraja chětro zaběratej. Wočiwidnje jedna so wo šěsć metrow dołhu raketu typa Ch-55 z ruskeje produkcije. Lětacy objekt je so štyri metry hłuboko do zemje zaštapił, jenož dwaj metraj dołhi zadni dźěl ze zemje saha. Jěchar na konju bě projektil připadnje namakał a policiju informował. Z tym pak zahaji so zdobom wulke hódanje wokoło njewšědneje namakanki, dokelž so spěšnje wukopa, zo „nichtó ničo njewě“, kaž medije pisaja. Pólske wójsko zdźěli, zo tajke rakety docyła nima. Ukrainska armeja tohorunja prěje, zo ma něšto ­z objektom w lěsu činić.

Bjezdomni we wohenju zahinyli

Freitag, 05. Mai 2023 geschrieben von:
Brno (dpa/SN). Při zahubnym wohenju we wjacorych bydlenskich kontejnerach je w Čěskej wosom ludźi zahinyło. Woheń bě w nocy na štwórtk wudyrił a je so spěšnje rozpřestrěł, rěčnik wohnjoweje wobory w Brnje zdźěli. Nichtó w kontejnerach njeje přežiwił. „Njemóžachmy nikomu wjace pomhać“, wón rjekny. Policija z toho wuchadźe, zo jedna so pola mortwych wo bjezdomnych, kotřiž su we wopušćenych a rozpadanych kontejnerach žiworili. Po prěnich dopóznaćach jedna so wo dwě žonje a šěsć muži. Čěski ministerski prezident Petr Piala je přiwuznym woporow swoje sobužarowanje wuprajił. Wyša měšćanostka Brna Markéta Vaňková rěčeše wo „wulkej čłowjeskej tragediji“. Opozicija žada sej wjace pomocnych poskitkow za bjezdomnych. Wohnjowa wobora wojowaše cyłu nóc přećiwo płonjenjam. Konstrukciju dwanaće mjez sobu zwjazanych kontejnerow dyrbjachu najprjedy raz rozebrać. Na wobrazach běchu lěsycy před woknami widźeć, kotrež ćěkanje po tutym puću znjemóžnjachu. Policija je přepytowanja zahajiła. Při tym chcedźa tež wujasnić, hač njejedna so na kóncu wo zapalerstwo.

Neuheiten LND