Na hórnistwo w Mužakowskim zahorku njezabyć
Brunicowym tradicijam w pólskosakskim namjeznym regionje bě konferenca wěnowana, wotměwaca so minjeny kónc tydźenja w Żarach. Akterojo na woběmaj stronomaj Nysy chcedźa swoje aktiwity zwjazować, zo bychu dopomnjeće na hórnistwo w Mužakowskim zahorku (Muskauer Faltenbogen) zachowali.
Żary (JoS/SN). Wuwiće po přistupje Pólskeje k Europskej uniji w lěće 2004 je prócowanjam tych tyło, kotřiž čestnohamtsce tójšto časa nałožuja, zo njeby so na stawizny bywšeje wuhloweje industrije w regionje zabyło. Wšako wupřestrěwa so Mužakowski zahork dźensa po třoch teritorijach w Braniborskej, Sakskej a Pólskej.
Regionalne stawizny
Słyšimy-li wo wudobywanju brunicy, myslimy hnydom na wulke jamy we Łužicy, kotrež su so minjene lětdźesatki po serbskej zemi žrali. Wězo, Hórnikečanski jězor słuša k tomu, a někomužkuli je hišće znate, zo je tež Olba pola Zubornički powostanka brunicoweho hórnistwa. Hewak pak zdawa so to być maćizna hobbyjowych stawiznarjow. Zo pak móže to zajimawy kapitl regionalneje industrijneje historije być, je njedawne zetkanje w pólskich Żarach potwjerdźiło. Što wěmy na přikład wo „nuzowych jamach gmejnow“, z kotrychž móžachu sej wjesnjenjo tepidło w krutej zymje wobstarać? Što běše nimale 40 metrow hłuboki šacht Krušwičanskeje jamy „Friedrich“ porno dźensnišim wokoło sto metrow hłubokim jamam? Tehdy su prěnju łužisku brunicowu worštu wudobywali, dźensa je to druha.
Regionej Mužakowskeho zahorka wěnowana konferenca w Żarach pokaza, zo pomjezna rěka Nysa tele slědźenja njewobmjezuje. Axel Arlt
Žnjowa akcija z pozadkom
Łužiske jabłuka ze Skanec pola Malešec su zakład za financielnu pomoc studentam po cyłej Němskej
Jadriwe a wótrosłódke słodźi łužiske nalikowe jabłuko. Wot srjedź 18. lětstotka je w Hornjej Łužicy znajemy. „Družina je typiska łužiska“, měni farar a zahrodnik Christoph Schuster, kiž wobhospodarja jabłukowu bróžnju w Skanecach (Cannewitz) pola Budyšina. Ze studentami Helenu, Julianom a Jonasom žněješe wón tele dny 700 kilogramow družiny. Płody předźěła sakska manufaktura w Korzymju (Kirschau) na palenc. Něhdźe 150 blešow w hódnoće 4 500 eurow to lětsa budu. Christoph Schuster chce hotowy wudźěłk ewangelskemu studentskemu zjednoćenstwu w sewjernorynskim Villigstće pola Schwerte přewostajić, hdźež je předwidźane palenc klětu na swjatkownym zetkanju předawać. Wunošk chcedźa potom direktnje za nowe stipendije za wulce wobdarjenych po cyłej Němskej nałožować.
Sprjewja čeće po starym promjenju
Wubědźowanje zahajene
Domoródni, ale tež ludźo ze zdalenišich kónčin so rady wo najwoblubowanišich hosćencach regiona wobhonjeja. Hižo někotre lěta wotměwa so nětko wubědźowanje, kotrež ma na prašenje wotmołwić.
Budyšin (SN/BŠe). Mjeztym šesty raz pytaja w Hornjej Łužicy za najwoblubowanišim hosćencom. Hišće hač do 23. oktobra móža so zajimcy přizjewić, kotřiž chcedźa so wo titul požadać. Wot spočatka nowembra hač do januara smědźa ludźo potom na wupołoženych cedlkach abo online pod www.lieblingslokal.de wothłosować. Kaž organizatorojo zdźěleja, rozrjaduja lokale do wotpowědnych kategorijow: Ryzy hosćency, kofejownje, bary a lodarnje móža so wšitke wobdźělić. Nimo złoteho pokala kiwa předewšěm wabjenje w najwšelakorišich medijach. Hač su to w interneće, nowinach abo brošurkach, wšudźe budźe najlěpšich dwanaće hosćencow zastupjene, přilubja agentura 1 ze Spitzkunnersdorfa, kotraž wubědźowanje koordinuje.
Wudźěłki bóle hódnoćić
Łužiscy rybarjo lětsa znowa mnohe ćeže přetrać dyrbjeli
Budyšin/Hóznica/Rakecy (SN/BŠe). Łužiscy rybarjo so tež lětsa z wulkimi ćežemi bědźa. Tak mějachu kaž hižo loni přemało wody w hatach. „Žně rybow su w jednotliwych wodźiznach chětro rozdźělne. Tam, hdźež bě dosć wody, smy z wunoškom přewšo spokojom“, hatar Armin Kittner z Hóznicy (Petershain) rozkładuje. Wón plahuje ryby najwšelakorišich družin, kaž šćuki, karpy a pstruhi. W někotrych z wobhospodarjenych hatow pak mějachu tež lětsa zaso přemało wody. „Ryby nimaja dosć biologiskeje maćizny, zo móhli wotpowědnje rosć“, Kittner wuswětla. Mało wody pak so hišće dale wuskutkuje, a to na přemało kislika. Nimo toho móža škódniki-kormorany w niłkej wodźe lóšo za rybami łapać. Fachowcy samo z toho wuchadźeja, zo je 50 procentow karpow jednoho lětnika wopor tohole ptaka.
Bojkot młyna diskusiju wuwabił
Wulku diskusiju zbudźa pad błótowskeho młyna w Gołkojcach (Kolkwitz) pola Choćebuza, hdźež produkuja wudźěłki z jahły (Hirse). Politiski angažement wobsedźerja je přičina, zo hospodarska situacija młyna ćerpi.
Budyšin (SN/BŠe). Hižo před měsacomaj je so Lipšćanske wobchodniske předewzaće Biomare, poskićace biologisce zhotowjene wudźěłki, za to wuprajiło hižo žane produkty Gołkojčanskeho młyna njepředawać. Z cedlkami na polcach skedźbnjachu na to, zo přisłuša wobsedźer młyna stronje AfD, kotraž přez čłowjeka zawinowanu klimowu změnu prěje. Tajki nahlad njeruna so z předstawami a zaměrami Biomare, čehoždla w swojich wobchodach wudźěłki z Gołkojčanskeho młyna hižo njeposkića.
AfD spřećiwja so po nahledźe Biomare aktiwnej klimoškitnej politice. Klimopolitiski rěčnik frakcije strony w zwjazkowym sejmje Karsten Hilse, kiž tam Budyski wokrjes zastupuje, wšak stajnje zaso na to skedźbnja, zo čłowjek klimowu změnu njewuskutkuje, a ma tuž tuchwilne klimoškitne prócowanja za hysteriju bjez wědomostneho zakłada.
Borboriny kanal nětko skónčnje wužiwajomny
Łužiska jězorina so wobstajnje dale wuwiwa. Hakle wčera su w Lejnom (Geierswalde) skónčnje Borboriny kanal oficialnje poswjećili. Nětko móža łódźe mjez Złokomorowskim, Parcowskim a Lejnjanskim jězorom po puću być.
Lejno (AK/SN). Łužiska jězorina je dźeń a atraktiwniša. Wčera su zastupjerjo zaměroweho zwjazka Łužiska jězorina Sakskeje, Łužiskeje a srjedźoněmskeje towaršnosće hórnistwoweho zarjadnistwa (LMBV), komunow, wobydlerjow, towarstwow a zarjadow Borboriny kanal swjatočnje poswjećili.
Sprjewja dóstanje stare promjo
Stróža (SN/at). Dźěła při renaturěrowanju Sprjewje mjez Lemišowom a Nowej Wsu su posledni wotrězk docpěli. W druhej połojcy oktobra chcedźa najdlěše stare promjo rěki mjez Połpicu a Nowej Wsu zaso přiwjazać. „Tak budźe Sprjewja wo 900 metrow dlěša“, rjekny dr. Jan Peper, za projekt přisłušny w zarjadnistwje biosferoweho rezerwata Hornjołužiska hola a haty. Dźěłaćerjo nadawki wukonjaceho Nadeborec předewzaća z Krušwicy tuchwilu bywše promjo wubagruja, zo móže sej Sprjewja tam swoje nowe „stare“ rěčnišćo wutworić. Porno prěnjotnemu promjenju, po kotrymž rěka podłu zwyšeneju pobrjohow blisko Lemišowa wot lońšeje nazymy zaso ćeče, leži tamny renaturěrowany wotrězk skerje w płonej krajinje, dr. Peper rozprawja.
W běhu lěta steješe Sprjewja w Połpicy w srjedźišću dźěła. Tam su po lěwym pobrjoze nasyp natwarili. Tón wupřestrěwa so nimo šulskeho wjesneho domu po cyłej wsy a ma ju před wulkej wodu škitać. Škitany, ale nětko wot rěki wotrěznjeny je stary wódny młyn.
Ryzy twarske naprawy lětsa dokónča. Nowe štomy budu hakle klětu sadźeć.
W milinarni dyrbja znowa wulki zarěz znjesć
Janšojce (SN/BŠe). Wulki zarěz ma tuchwilu energijowe předewzaće Łužiska energija a milinarnje (LEAG) znjesć. Wčera popołdnju w pjećich su druhi z cyłkownje šěsć blokow, blok E, z milinoweje syće wotpinyli. Wot lońšeho hižo słuži blok F jako wěstotna rezerwa. Wot změny potrjecheni su předewšěm sobudźěłaćerjo. Něhdźe 600 dźěłowych městnow milinarnje njebudźe hižo znowa wobsadźenych. „Zdźěla podadźa so ludźo na wuměnk, a někotři budu na druhim stejnišću dźěłać. Tež wukubłansku strategiju smy dołhodobnje wobstejnosćam přiměrili. Tak hižo telko wučomnikow njewukubłujemy a po wuspěšnym zakónčenju njepřewozmjemy“, rozłožuje zamołwita za zjawnostne dźěło LEAG Kathi Gerstner na naprašowanje.
