Dwělomna wěstota

štwórtk, 10. nowembera 2022 spisane wot:
Móže dojednanje mjez komunami a policiju k wjace wěstoće mjez wobydlerjemi wjesć? Ja bych na tym runje tak dwělował kaž wjetšina čłonow Njeswačanskeje gmejnskeje rady na swojim zašłym posedźenju. Telko policistow scyła měć nje­móžemy, zo móhli woni stajnje a wšudźe na městnje być. A kak da chce policija ­aktiwnje pomhać, hdyž pola staršeho ­čłowjeka telefon klinka a něchtó jemu napowěda, zo trjeba syn abo dźowka nuznje pomoc w formje wjele pjenjez? Zo spyta policija wšo, zo bychu so wobydlerjo wěsćiši čuli, je jeje nadawk. Runje tak wažne je, zo kóždy tež raz za swojim susodom, znatym a přiwuznym pohladnje, hač je pola njeho wšitko w porjadku. To móže přećelne słowo přez płót runje tak wjele wuskutkować kaž kedźbliwe wóčko. Mojemu susodej znajmjeńša je napadnyło, zo běch njedawno chěžny kluč wotwonka tčace wostajił, dokelž běch runje na zahrodźe. To je rjeńše začuće wěstoty hač někajka papjera. Marian Wjeńka

Wětrniki w lěsu

štwórtk, 10. nowembera 2022 spisane wot:
Karlsruhe (dpa/SN). Zwjazkowe kraje njesmědźa po rozsudźe Zwjazkoweho wustawoweho sudnistwa wětrniki w lěsu generelnje zakazać, wuchadźa z dźensa wozjewjeneho rozsuda Karlsruhskich sudnikow. Skoržili běchu priwatni wobsedźerjo lěsa. Wobzamknjenje sudnikow ma signalowy wuskutk, dokelž eksistuje po přepytowanju wědomostneje słužby zwjazkoweho sejma tež we wjacorych druhich zwjazkowych krajach bjezwu­wzaćny zakaz wětrnikow w lěsnišćach.

To a tamne (10.11.22)

štwórtk, 10. nowembera 2022 spisane wot:

Štóž je lózy, njeje witany: Hamburgska Reeperbahn je sej nowe hesło dała. Za wopytowarjow štwórće płaći předewšěm prawidło: Štóž chce tu wjeselo měć, dyrbi „Luby być!“, zdźěli kwartěrowy management BID Reeperbahn srjedu w Hamburgu. Pozadk kampanje je, zo bě w zašłym času po cyłym Zwjazku wjacekróć k rasistiskim, homofobnym a seksualnym nadpadam dóšło.

Swój stolětny jubilej swjeći jedyn z najsławnišich lětanskich čołmow swěta. ­Lětadło „Wal“ firmy Dornier startowaše před 100 lětami swój prěni lět, kaž rěčnik Dornieroweho muzeja w Friedrichshafenje rozłoži. Wosebitosć na lětanskim čołmje je, zo je koncipowany za startowanje a přizemjenje na wodźe. Tehdy bě najwjace městow přez wodu docpějomnych.

Fracking žane rozrisanje njeje

srjeda, 09. nowembera 2022 spisane wot:

Berlin/Flensburg (SN/at). Wudobywanje zemskeho płuna po technologiji frackinga zapósłanc Južnoschleswgiskeho wolerskeho zwjazka (SSW) w zwjazkowym sejmje Stefan Seidler wotpokazuje. „Lindner dyrbi skónčnje spóznać, zo dyrbi naš kraj preč wot srědka chcyćiwosće płuna. Fracking w Němskej žane rozrisanje njeje, to našu wotwisnosć jenož po­dlěši“, komentuje Seidler dźensa njedawne wuprajenje zwjazkoweho financneho ministra Christiana Lindnera (FDP).

Poziciju Seidlera dźěli předsyda SSW a rěčnik za energijowu politiku frakcije SSW w krajnym sejmje Schleswigsko-Holsteinskeje Christian Dirschauer. „Fra­cking je w Němskej jeno za slědźenske zaměry dowoleny. A samo, hdyž koalicija w Berlinje zakaz zběhnje, dyrbjeli kraje kóždu próstwu wo wudobywanje pruwować a dowolić. Minister Lindner móže sej wěsty być: Bychmy wšitko za to činili, zo bychmy frackingej w Schleswigsko-Holsteinskej zadźěwali“, rjekny Dirschauer.

Tež sakska CDU je so na stronskim zjězdźe minjeny kónc tydźenja za wudobywanje zemskeho płuna w Němskej přez fracking wuprajiła.

W Italskej zemja ržała

srjeda, 09. nowembera 2022 spisane wot:

Rom (dpa/SN). W Italskej je dźensa rano zemja ze sylnosću 5,7 ržała. Kaž tamniše zarjady zdźělichu, ležeše centrum w morju před Jadranskim pobrjohom blisko města Pesaro. Wo móžnych woporach a zranjenych najprjedy ničo znate njeje. Medije rozprawjachu, zo su w kónčinje na wuchodźe kraja někotre twarjenja wobškodźene. Blisko města Ancona je železniski wobchad přetorhnjeny.

Klětu stopnjowanje planowane

Würzburg (dpa/SN). Němska rentowa zawěsćernja prezentuje dźensa aktualne financne jadrowe daty a prognozy wo zakonskej renće w Němskej. Hižo do toho bu znate, zo renty na zapadźe kraja klětu po wšěm zdaću wo něhdźe 3,5 procentow stupaja. We wuchodnej Němskej je za julij stopnjowanje wo dobrej 4,2 procentaj ­planowane. Dźensa chcyše předsydka zwjazkoweho předsydstwa rentoweje zawěsćernje Anja Piel we Würzburgu wo pozadkach a detailach wuwića informować.

Zaběraja so z postajenjemi

Aktiwisća za škit klimy su na Braniborskich wrotach w Berlinje demonstrowali. Tam připrawichu dźensa rano transparent, na ­kotrymž steješe: „Přejemy sej přežiwjenje za wšěch.“ Protestna skupina „Poslednja generacija“ namołwja na dnju powalenja murje k zhromadnosći. „Na dnju zwjazanosće stejimy jako towaršnosć před kóncom“, kaž ze zdźělenki wuchadźa. Foto: dpa/Paul Zinken

Wjace infekcijow

srjeda, 09. nowembera 2022 spisane wot:
Drježdźany (dpa/SN). Chorobna kasa Barmer je lětsa wjace infekcijow z norowirusom w Sakskej registrowała. Kasa złoži so při tym na wčerawše informacije Roberta Kochoweho instituta w Berlinje. W swobodnym staće su wot januara hač do kónca oktobra hižo wjace hač 4 400 padow přizjewjenych. Loni bě to hladajo na cyłe lěto 4 099 padow, w lěće 2020 samo jenož 3 232 padow. „Krute hygieniske naprawy koronapandemije dla mějachu pozitiwny pódlanski efekt. Ličby infekcijow tež z druhimi chorosćemi su jasnje spadnyli“, rozłoži sakski šef Barmer ­Fabian Magerl.

Wuličenje hłosow dale traje

srjeda, 09. nowembera 2022 spisane wot:

Washington (dpa/SN). Při mjezywólbach w USA je po zawrjenju wólbnych lokalow w mnohich zwjazkowych statach dale wotewrjene, kotra strona změje w kongresu Zjednoćenych statow wjetšinu. Naposledk wěšćene přemóžace dobyće republikanow pak so hač do wčerawšeho wječora wotbłyšćowało njeje.

W zwjazkowym staće Florida pak ­móžeše republikan Ron DeSantis hižo wuspěch za sebje a swoju stronu žnjeć. 44lětny bu tam přeswědčiwje jako guwerner znowa wuzwoleny. DeSantis płaći znutřka strony jako najwjetši kontrahent něhdyšeho prezidenta Donalda Trumpa.

Pola „Midterms“ wosrjedź štyrilětneho časa zastojnstwa prezidenta Joewa ­Bidena so wšitke 435 městnow w Domje reprezentantow znowa wuzwoli a 35 z cyłkownje sto sydłow w senaće, druhej komorje parlamenta USA. Republikanojo dyrbjeli sydło w senaće a pjeć městnow w domje zapósłancow přidobyć, zo móhli we woběmaj komoromaj wjetšinu měć. Zo budźe wuličenje hłosow dlěje trać, běchu w USA wočakowali.

Braniborska podpěra komuny

srjeda, 09. nowembera 2022 spisane wot:

Cyłkownje dwě miliardźe eurow stej wot klětušeho k dispoziciji

Podstupim (dpa/SN). Braniborska chce wot klětušeho městam a gmejnam konkretnu financnu pomoc w zwisku z energijowej krizu k dispoziciji stajić. Krajne knježerstwo je so wčera w Podstupimje z komunalnymi načolnymi zwjazkami zetkało, hdźež su so na wotpowědnu podpěru dojednali. Kraj chce ze swójskim pomocnym paketom stupace socialne wudawki kaž tež energijowe a płunowe kóšty komunalnych předewzaćow a zarjadnišćow trochu pomjeńšić. Měšćanske zawody a bydlenjotwarske ­towaršnosće maja pjenjezy dóstać, zo móhli nowe energijowe žórła wotkryć. Nimo toho chcedźa financnu pomoc tež we wobłuku přebywanišćow za ćěkancow zasadźić.

W prawym wokomiku

srjeda, 09. nowembera 2022 spisane wot:
Z Flensburga pochadźacy zwjazkowy hospodarski minister Robert Habeck njeje so z natwarom terminalow za běžity płun na sewjeru našeho kraja mjez zastupjerjemi Južnoschleswigskeho wolerskeho zwjazka (SSW) a wosebje jeho zapósłancom w Berlinje, Stefanom Seidlerom, přećelow přidobył. Jasna je jich wotpokazowaca pozicija wšitko nastupajo, štož watowe morjo ­wohroža. Runje tak jasna je reakcija na mysle zwjazkoweho financneho ministra Christiana Lindnera wudobywanje zemskeho płuna po metodźe frackinga na­stupajo. Hewak pak kritika na pozicijach z amploweje koalicije w kraju přewótra njeje. Wšako je so tež sakska CDU na swojim njedawnym zjědźe za fracking wuprajiła. Tam pak bě mjezyzwuk wusłyšeć: Po tym zo bě wudobywanje brunicy w Sakskej dlěje hač 150 lět přirodźe tójšto nabrěmjeniło, njech su nětko tamne kraje na rjedźe, hdźež měli so z frackingom zaběrać. Tež k tomu je pozicija Seidlera reakcija w prawym wokomiku. Axel Arlt

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND