Wot lěta 1981 pěstujetej wsy Ćisk (Łužica) a Příkazy (Čěska) přećelstwo a stej mjeztym sylnje zwjazanej

Z telefonatom so wšitko započa. W lěće 1981 přizjewi so pola Martina ­Kašpora (tehdy wjesnjanosta w Ćisku) wědomostnik dr. Teple z uniwersity Olomouc w Čěskej. Wón slědźeše za slědami sportoweho hibanja Sokoł we Łužicy za čas 1920tych lět. „Wón zwurazni přeće přećelskeho poćaha mjez morawskej a němskej wjesku hladajo na kopańcu. Při tym myslach hnydom na Ćisk a našu mału hišće młodu sportowu jednotku. Serbsce mnozy Ćišćenjo hišće rěčachu, štož mjezsobne dorozumjenje wolóži“, dopomina so Martin Kasper w chronice partnerstwa mjez Ćiskom a čěskej gmejnu na Morawje. Runje tam sej wón w lěće 1981 na prěnje zetkanje z Wolfgangom Fingerom, Karl-Heinzom Zinkom, Manfredom Holderom a lěkarskej pomocnicu Rosi Scholz dojědźe. „To běše za naše runje so wuwiwace młode koparske ­mustwo wězo dobra přiležnosć“, Karl-Heinz Zink powěda. Dale wob­dźělichu so mnozy Ćišćenjo z najwše­lakorišich žiwjenskich wobłukow. Přijeće bě jara wutrobne, wotewrjene a hospodliwe.

K 325. narodninam wučeneho ratarja Jana Gelanskeho z Hodźija

Znaty serbski polyglot

Před 325 lětami, 3. nowembra 1699, narodźi so Jan Gelanski w Hnašecach pola Budyšina jako syn chěžkarja. W ródnej wsy chodźeše štyri lěta do šule. Pola wučerja, kotryž serbsce njemóžeše, nawukny němsce čitać a pisać kaž tež zakłady łaćonskeje rěče. Dźesaćlětneho wzaštaj staršej jeho ze šule, zo by doma sobu dźěłał a skót pasł. Pozdźišo ćehnješe na słužbu k lěkarjej do Bernstadta za Lubijom. Po nawróće so doma w Hnašecach woženi. Jako jemu prěnja mandźelska Hańža 1731 zemrě, woženi so 1732 z Wóršu Bibrachec z Hodźija a so w tutej cyrkwinskej wsy zasydli. Hač do smjerće wobhospodarješe tam swoju žiwnosć a zastawaše zdobom zastojnstwo kurwjerchowskeho dohladowarja dróhow.

W serbskej literaturje chowaja so mnohe drohoćinki, na kotrež znowa skedźbnić je trjeba, zo njebychu so pozabyli. Wotpowědne impulsy chce awtorka serbskim čitarkam a čitarjam z rjadom „Znowa čitała“ dawać.

Přede mnu leži nahladna dźěćaca kniha „Hodownikowanje“. W njej su zhromadźene powědki a basnički wo hodźoch. Najwjace z nich su před dźesać nastali, jako je kniha wušła. Wudawaćelka Ingrid Juršikowa je pak tež našich serbskich klasikarjow zapřijała kaž Jana Radyserba-Wjelu, Marju Kubašec, Hańžu Bjeńšowu a Jana Wornarja a k tomu młodych pisacych. Jeli sym prawje ličiła, je jich 33 serbskich awtorkow a awtorow. Za kóžde dźěćo je něšto pódla – žortne, poetiske, napjate, dyrdomdejske, dźiwapołne stawiznički wjedu nas do starych časow, do dźensnišich dnjow a najbóle do bajkoj­teho kraja Fantazija. To je runje to prawe za ilustratorku Juttu Mirtschin. Ju chcu dźensa bliže předstajić.

Wot oktobra 2022 hač do kónca awgusta 2023 mějach jónkrótnu móžnosć, we wobłuku tak mjenowaneho „wukrajneho dźěłoweho dowola“ 10 měsacow w Japanskej přebywać a po kraju pućować. Wot wožiwje­nych dróhow w městach hač do krasneje přirody, wot wšědneho žiwjenja w njeznatej kulturje hač k pisanym swjedźenjam – kóžde dožiwje­nje je we mni trajny zaćišć zawostajiło. Lěto pozdźišo sej nětko chwile ­bjeru, tónle wosebity čas hišće raz reflektować.