Nazymske wjesela na nowym hrajkanišću
Rjane nazymske wjedrjo wužiwachu dźěći Witaj skupiny Budyskeje AWO-pěstowarnje „Kraj pjerachow“ za wopyt noweho hrajkanišća w Strowotnej studni. Hober Sprjewnik chowancow hižo wotdaloka witaše. Holcy a hólcy wuspytachu so na wšelakich nastrojach wulkeho hrajkanišća a mějachu při tym wjele wjesela. A dokelž je tam telko móžnosćow so zabawjeć, woni zawěsće bórze zaso hobra Sprjewnika wopytaja. Tekst a fota: Stefanie Šramina
Słódku husycu sej dźělili
W e Worklečanskej zakładnej šuli „Michał Hórnik“ swjećeše lětsa kóžda rjadownja w swójskej rumnosći swjateho Měrćina. Tak sydaše za kóždu wulka słódka husyca, a to z Worklečanskeje pjekarnje. Husycu z ćěsta su do wjele kuskow rozdźělili, tak zo móžeše kóždy słódne pječwo woptać. Holcy a hólcy rjadownje 1/2 su so nad překwapjenku jara wjeselili. Tekst a foto: Jurij Bjeńš
Wo žiwjenju wupućowarjoww zamórskich krajach slědźiła
Po wuspěšnym slědźenju wot lěta 1992 do 1995 a wot 2000 hač do dźensnišeho w Budyskim Serbskim instituće poda so jeho wědomostna sobudźěłaćerka Trudla Malinkowa kónc nowembra na wuměnk. Alfons Wićaz je so z njej rozmołwjał.
Njebudźe Wam ćežko po wuspěšnym slědźenju so ze Serbskim institutom rozžohnować?
T. Malinkowa: Cyle jednora kročel to za mnje njeje, wšako sym jara rady w instituće dźěłała. Budu slědźersku atmosferu a wuměnu z kolegami parować. Dźiwam so, kak spěšnje su so lěta minyli.
Po studiju stomatologije sće jako zubna lěkarka dźěłała, na ewangelskeho duchowneho so wudała a pjeć dźěći porodźiła. Što je Was pohnuło so spočatk 1990tych lět wěnować přeslědźenju serbskich stawiznow a wupućowanja Serbow do zamórskich krajow?
Z KAMERU PO CYŁEJ ŁUŽICY A DO SWĚTA 5. dźěl
Pod nadpismom „Z kameru po Łužicy a do swěta won“ wěnuje so w nowej seriji Serbskich Nowin dr. Toni Bruk stawiznam serbskeho filma. Mjez druhim rozprawja wón w swojich wuwjedźenjach wo wosebitosćach a njewšědnosćach před a za kameru kaž tež wo wuwiću serbskeho filma hač do přitomnosće.
1984, takrjec w pjatym lěće wobstaća Serbskeje filmoweje skupiny (SFS), smy so wěnowali přihotam 1. hrajneho krótkofilma po powědančku Bena Budarja „Da sym ja ta poslednja“, štož bě pospyt, reflektować žiwjenje katolskeje Serbowki.
„Rjek“ filma je młody Serb, kiž měsac wob měsac zběra Domowinske přinoški – a tak zetka raz wob měsac tež protagonistku, za kotruž je młodźenc hižo wjele lět jenički wopytowar (Serbski titul filma WOPYT a němski UNRUHE). Při mjenowanym wopyće stara Serbowka jemu cyłu swoju wutrobu wusypa a njerjadowane epizody ze swojeho žiwjenja monologisce deklamuje – a wón rady na nju słucha ...
Kak derje so Europjenjo mjez sobu rozumja?
We wulkim nižozemskim slědźenskim projekće su komunikaciju w třoch rěčnych swójbach přepytowali
„Mjesobne dorozumjenje mjez wusko zwjazanymi rěčemi w Europje“ je titul wjetšeho slědźerskeho projekta, přewjedźeneho pod nawodom prof. dr. Charlotty Gooskens na uniwersiće w nižozemskim Groningenje. Na zakładźe zjawnje přistupnych internetnych testow su we wobłuku Europskeje unije přepytowali, w kotrej měrje so ludźo, kotřiž jednu ze 16 europskich rěčow z germanskeje, romanskeje a słowjanskeje rěčneje swójby nałožuja, mjez sobu rozumja. Cordula Ratajczakowa je so z profesorku za europsku linguistiku dr. Gooskens rozmołwjała.
Što je zakładna mysl projekta, a kak sće ju zrodźiła?
Wo tajkim a hinašim wužitku nahubnika
W tutej kolumnje powědaja štyrjo redakciji SN znaći mjezynarodni awtorojo, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Prof. Wink rady nahubnik-masku njewužiwa – štó žno to rady čini? Je ćežko dychać a so rozmołwjeć, je přehorce, nawoči zaběža a smorkać scyła móžno njeje (štož je nazymu jara wažne). Přiwšěm spyta prof. Wink optimistiska wostać a pozitiwne strony teje nam napołoženeje zawjazanosće namakać. Najprjedy raz móhło nahubnik wužiwać być pomocliwe při wostudłej lekturje – móžeš zywać a nichtó to njewidźi! Nimo toho móžeš swoje negatiwne začuće zwuraznić, bjez toho zo tamny to pytnje: Pokazaj někomu jazyk, hdyž jeho rady nimaš, hdyž z nim abo z njej přezjedny njejsy; ćahaj grimasu abo wěšej plunč w reakciji na słowa někoho atd.
Wobraz: Jutta Mirtschin „Zu Eduard von Keyserling I“ (20.11.20)
Mój přećel,tón štom
Akcija pohnuwa k rozmyslowanju a sobučinjenju
Hišće ze štomow na Budyskej Paulijowej hasy ptački fifola. Kak dołho pak móža wone hišće na lipach hnězdźić, kotrež tam mjeztym lětdźesatki steja? Bjeru na hasy za móžnosću parkowanja pytacy na wědomje, zo knježi w tamnišej bydlenskej štwórći poměrnje intaktny poměr mjez přirodu a žiwjenjom čłowjeka? Prašeni to, na kotrejž ludźo wotmołwu pytaja. Tak su wobydlerjo namołwjeni byli přińć na zjawne zarjadowanja, na kotrychž je měšćanske zarjadnistwo předstajiło naprawy za zakładny wutwar Paulijoweje.
Za a přećiwo planowanju
Jedne je jasne, w Budyšinje je trjeba mnohe puće wobnowić. Krok po kroku město nadawk wotdźěłuje. Lětsa su mjez druhim na Mättigowej a Mukowej kaž tež na Stieberowej dźěłali. Ći jedni so wjesela, zo maja městno za swoje awto a zo skutkuje chódnik kaž wumjećeny. Druhich zaso runje to wšo myli. Awta njeměli prioritu měć, ale zachowanje přirody, kotraž wobraz mnohich měšćanskich dźělow Budyšina charakterizuje.
Přewodźa zemrětych na poslednim puću
Młodostna Annabell Wandeltec z Měrkowa wukubłuje so na pohrjebnisku fachowču
Smjerć je tema, z kotrejž so młodostni skerje njezaběraja. Wšako zdawa so za nich hišće daloko preč być. Cyle hinak začuwa to Annabell Wandeltec z Měrkowa. Poprawom njeběchu smjerć, pohrjeby a kěrchowy ničo za nju. Jako dźěćo je so jich bojała. Dožiwjenja ze staršimaj w dowolu pak su jeje nutřkowny wobraz dospołnje změnili. „Často smy sej mjez druhim tež kěrchowy wobhladali. W druhich krajach su wone přewšo pisane. Tam njeje so zrudoba tak wotbłyšćowała. Sym so tuž dale a časćišo z tematiku rozestajała a pytnych, zo wjele wjace za prašenjom kołowokoło smjerće tči“, mi 17lětna wukubłanča powěda.
Wuhotuje cyłodnjowske poskitki w šuli a zawěsća tak pčołarski ...
Rentnar a što potom – wuměn-karsku swobodu wužiwać abo wužadanje přiwzać (28)
Na Wjesnej dróze w Konjecach wabi před Šołćic statokom pokazka na Pčólnicu Regina k pozastaću. Tam wjele widźiš a zhoniš, hdyž z pčołarjom Janom Šołtu do zajimaweje a powučneje rozmołwy přińdźeš. Klětu budźe jemu 80 lět. Dźěłapołne dotalne žiwjenje je jeho formowało, a swoju agilnosć je sej tež jako wuměnkar zachował.
Wosrjedź Druheje swětoweje wójny narodźi so Jan Šołta w Salowje. Hižo z pjeć lětami zastupi do šule. Dokelž so nan hižo z wójny njenawróći, dyrbješe so hromadźe z maćerju wo 16 hektarow wulke ratarstwo starać. Šulu wuchodźiwši je so na Wojerowskej ratarskej šuli wukubłał. Po tym zo bu mać 1959 nuzowana prodrustwu přistupić, so Jan Šołta, njerady drje, ratarjenja wzda a dźěłaše wot toho časa we Wojerowskej twarskej uniji, hdźež so na powołanskeho šofera překubła. Po winowatostnej słužbje w armeji dźěłaše hač do lěta 1970 w Salowskej cyhelnicy.
