Hdyž mašina za nas „myslić“ započnje
Šansy a rizika kumštneje inteligency
Někotři mjenuja ju pokleće, druzy žohnowanje. Ale z njej smy w nimale kóždym wobłuku našeho žiwjenja direktnje abo indirektnje konfrontowani – z kumštnej inteligencu, abo skrótka KI. W nowembru 2022 je nowa forma KI wušła: ChatGPT. Grat to, z kotrymž na nimale kóžde prašenje wobšěrnu wotmołwu dóstanješ.
Hižo prjedy hač je ChatGPT wušoł, je nas kumštna inteligenca wšědnje a wšudźe přewodźała. Přikład: Zajimujeće so za wěstu temu a pytaće za tym w interneće. Nazajtra wam Google abo YouTube „cyle připadnje“ přinoški namjetuje, kotrež so runje ze samsnej temu zaběraja. Cyle připadnje? Ně, algoritmus je wam přez ramjo hladał a temy, za kotrež sće so njedawno zajimował/a, přiměrił. Tež tu bě kumštna inteligenca aktiwna.
Cyle připadnje?
Kak w Němskej dotal z kumštnej inteligencu wobchadźeja?
W hospodarstwje
Kumštnu inteligencu wužiwa po naprašowanju hospodarskeho slědźenskeho instituta Ifo dobrych 13 procentow předewzaćow w Němskej. Dalšich dźewjeć planuje jeje zasadźenje. Wosebje rozšěrjena je KI w industriji. Kóžde třeće předewzaće tam ju hižo wužiwa abo tole planuje.
Pola posłužbarjow a we wikowanju je jich, kaž naprašowanje pokazuje, něhdźe pjećina a w twarstwje 15 procentow. Za nimale 40 procentow firmow w Němskej KI wokomiknje njeje tema. Z toho podźěl w twarstwje wučinja 60 procentow.
Ifo-institut je so w nadawku instituta Hanseatic- Blockchain we wobłuku swojeho woprašowanja konjunktury dla w juniju nimale 9 000 firmow prašała, hač KI zasadźeja abo hač to planuja resp. wo tym diskutuja abo hač scyła žanu rólu njehraje.
W medijach
Wuměłstwo na hasach w Budyšinje
„Porik čaplow“
wuměłc: Rudolf Enderlein (1908–1985)
nětko w Muzeju Budyšin
Jürgen Maćij (1), Jakub Meškank
Wuměłstwo na hasy je něšto, štož někotremužkuli nimo ducemu ani njenapadnje. Ale wězo je sej wuměłc abo wuměłča tež při tym něšto myslił/a. Druhdy tute poselstwo tež spóznawaš. Haj, kóžda twórba ma swoju stawiznu. Wo stawiznje skulptury „Porik čaplow“ chcu tu tróšku něšto powědać.
Z čitanjom Brigitte Reimann wopominali
Na spisowaćelku Brigitte Reimann, kotraž je wot lěta 1960 do 1968 we Wojerecach bydliła, su składnostnje jeje 90. posmjertnych narodnin 21. julija z čitanjom we Wětrowskej bibliotece spominali. Njewšědnje wjele, předewšěm staršich zajimcow, mjez nimi štyrjo Budyšenjo, bě so kónc julija na měsačnym zarjadowanju „Literatura z kofejom“ zešło. Bibliotekarka Ingrid Konschak čitaše z njedokónčeneho romana Brigitty Reimann „Franziska Linkerhand“.
Hižo čitanje 20. februara z knihi „Die Geschwister“ z lěta 1963 bě 50. posmjertninam awtorki wěnowane, kotraž je młoda zemrěła. Powědančko „Die Geschwister“ zaběra so z problemami, kotrež nastachu z rozdźělneho wuwića Němskeje demokratiskeje republiki (NDR) a Zwjazkoweje republiki Němskeje (ZRN). Bratr bě do ZRN šoł, mjeztym zo sotra w NDR wosta.
„Mut“, drjewjana skulptura Simone Carole Levy, 2021 zdźěłana we ...
Sakralne wuměłske pokłady starše hač 775 lět
Klóšter Marijina hwězda wobchowuje sakralne twórby tež z časa załoženja klóštra
Lětsa zhladuje klóšter Marijina hwězda w Pančicach-Kukowje na swoje załoženje w lěće 1248 přez Bernharda III. z Kamjenca. Cistercienske abatisy a sotry zamóchu so w 775 lětach dotalneje eksistency wšelakim wonkownym wliwam wuspěšnje wobarać. Klóšter twori dźensa kruty wobstatk serbskeje katolskeje Łužicy. Tež sakralne wuměłske twórby a liturgiske nastroje móžachu knježny před strachami časow zachować, štož ma so jim wysoko přiličić. Dźakowano tomu stejitej klóšter a klóšterska pokładownja hladajo na woznam a hódnotu na jednej runinje z klóštrami srjedźneje Europy.
Bycantinski relikwiar a dźělčki swjateho křiža
Drohotniše hač złoto abo drohokamjeń běchu a su w katolskim cyrkwinskim a klóšterskim žiwjenju zdawna hižo relikwije. Wone zwjazuja přitomnosć a wěčnosć, dokelž su dźěl tohole swěta a runočasnje dźěl něčeho abo někoho, štož abo kiž je swjate abo swjaty.
Znowa čitała ... powědku „Dótknjenje“ wot Angele Stachoweje
W serbskej literaturje chowaja so mnohe drohoćinki, na kotrež znowa skedźbnić je trjeba, zo njebychu so pozabyli.
Wotpowědne impulsy chce awtorka
serbskim čitarkam a čitarjam z rjadom „Znowa čitała“ dawać.
Před wjace hač štyrceći lětami wotmě so w serbskich medijach a w serbskej kulturnej zjawnosći jedna z najčilišich a najbóle přiwótřowacych so literarnych diskusijow. W lěće 1980 bě składnostnje V. festiwala serbskeje kultury tak mjenowana festiwalna antologija, zběrka powědančkow „Tři kristalowe karančki“, wušła. Z njeje stej so wosebje dwě powědančce do serbskeho literarneho pomjatka, tež do mojeho, zaryłoj – „Da sym ja ta poslednja“ wot Bena Budarja a „Dótknjenje“ wot Angele Stachoweje. Poslednje mjenowane sym sej nětko hišće raz přečitała.
Ludvík Kuba w pjeć wustajeńcach w Čěskej
Česćuja wuznamneho molerja, Maćicarja, slědźerja a zběraćela ludowych spěwow składnostnje jeho 160. narodnin
Lětsa swjećimy 160. narodniny molerja, hudźbnika, etnologa, spisowaćela a zběraćela ludowych spěwow dr. h. c. Ludvíka Kuby, wuznamneho Čecha, wulkeho Słowjana a přećela Serbow.
Ludvík Kuba wěnowaše swoje žiwjenje praktiskemu studijej słowjanskich pěsnjow, narodnych drastow a nałožkow. Jeho wobšěrny žiwjenski skutk wobsteji ze zběrki ludowych spěwow wšitkich słowjanskich narodow w 16 knihach.
Zahrodku plěć abo Spěwy wo starych kralach, bitwach a zakazanej ...
W tutej kolumnje powěda wosom redakciji SN znatych mjezynarodnych awtorow so wotměnjejo pod pseudonymom „prof. Wink“ jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Hudźbnicy zahrachu dalši spěw. Tež tu sy tójšto bojownosće pytnył. Jako běchu hotowi, wopraša so Wink za přełožkom. Griot wotmołwi, zo jedna so wo pěseń, kotraž spěwaše so při krónowanskej ceremoniji za noweho knježićela. „A što tekst wupraja?“, chcyše Wink wědźeć. „Pójće, zabijmy jich“, griot hordźe wotmołwi. „Wjace njetrjebaš za dobreho knježićela.“ Třeći spěw so jako podobny wukopa. Tónraz, tak griot rozkładźe, bě to spěw za kwas włodyki. Spěw, z kotrymž so jeho sława a wulkosć wozjewja. Tež tónle přełožk bě dosć jakny: „Pójće, zabijmy jich.“ Wink a etnologa njeběštaj najebać wulkotne předstajenje spokojom.
„Filmowanje je hustohdy kaž rysowanje wobrazow“
W rozmołwje z kinematografom a fotografom Clemensom Jurkom
Z Radworja pochadźacy Clemens Jurk je tuchwilu w Berlinje bydlacy nazhonity kinematograf a fotograf. Jeho mjeno je tón abo tamny zawěsće hižo w zwisku ze wšelkimi widejowymi produkcijemi słyšał, kotrež je Serb profesionelnje přewodźał. W zašłym času je 37lětny mjez druhim tež mnohe serbske hudźbne wideja natočił abo projekt wabjenskich widejow wo serbskich nałožkach, kotryž bě Serbski kulturny turizm iniciěrował, filmisce zwoprawdźił.
Z Clemensom Jurkom je so Jan Bogusz wo tym rozmołwjał, što jeho na produkciji widejow a filmow zahorja a na kotre projekty wón wosebje rady wróćo zhladuje.
Clemenso, hdy je so w tebi zajim za kinematografiju abo tež fotografiju zbudźił?
