Sydom Serbow za kulojtym blidom na ultimatiwnym kokanju.
Tema: Poslednja reforma serbšćiny do kónca swěta.
Rěčna komisija je so ze suicidnej doporučenku sama ad acta lehnyła.
rěčespytnica: „Namjet rěčneje komisije: Pisamo, kaj pójedamo.“
měšćanski: „Teho sym so dawno hižo bojał ...“
wjesny I: „To rěka: toho!“
měšćanski: „My pak tak rěčimy – a wězo tež tak porjadnje pisamy.“
wjesny I: „To sym pótnoł, hdyž sym wam w měsće moje neple předał.“
wučerka: „Prošu standard! Po standardźe su to běrny, wšo druhe by šulerjow iritěrowało ...“
rěčespytnica: „Standart jo órntlich dwurěčnosć prošu, dosć němskich słowow w kóždej sadźe!“
wjesny II: „Frajlich, 2plus. Ale ta gra-, gra-, gramatika? Trjeb′mo tón cajk überhaupt šće?“
rěčespytnica: „W instituće smy zwěsćili: Gramatika je komunikatiwna barjera ...“
młodostna: „To ja šajse namakam. To budź′mo bjez kóncowkow proběrwać!“
mudračk: „Namakaš? Ty tola ani pytała njejsy! Wjedź mje radšo do spytowanja!“
młodostna: „Me too!!! Ey Alter, dźerž klamu!“
rěčespytnica: „Móžemy skónčnje wothłosować?!“
wjesny I: „Wjetšina pak hišće njeje wěrnosć – žadam sej regionalne kwoty!“
Kral slubi jemu
ruku princesny
ta wboha princesna
Wuměnjenje za horjeka rozłožowane připušćenje pak je ... hač pak čłonojo serbskeje rady připušćenje tež woprawdźe
přizwola, toho njejsym sej wěsty.
Z přećelskimi słowami, kwětkami a darami sće moje narodniny
k njezabitemu dnjej sčinili. to pak je bolało
Měrćin Kunca ma powołanje, kotrež je w Serbach jara rědke. Wón twari klawěry a cembali. Wězo je tež hłosuje. Wosebje zajimawy je jeho darmotny poskitk. Wupožčuje instrumenty za zarjadowanja, kiž maja socialny zaměr. Milenka Rječcyna je so z 28lětnym rodźenym Ralbičanom rozmołwjała.
Čehodla sće so rozsudźił, tele powołanje nawuknyć? Jeničke wukubłanišćo po cyłej Němskej je w Ludwigsburgu.
„Žiwa adwentna protyka“ we Wojerowskim starym měsće ludźi hižo dlěje hač 20 lět wokřewja. Priwatnu iniciatiwu Torsten Vogel organizuje. Wótcej protyki a diakonej je při tym wažny, zo so do tutych zarjadowanjow serbske tradicije zapřijeja. Zo w jeho žiłach serbska krej ćeče, na to je wón hordy. Silke Richter je so z Torstenom Vogelom rozmołwjała.
Što Wam wosobinsce serbski lud a jeho tradicije woznamjenjatej?
Bydlimy tu wosrjedź serbskeje sydlenskeje kónčiny. Sym w serbskich wsach ze serbskimi přećelemi zbožownje wotrostł. W mojich žiłach ćeče serbska krej. To je indirektna wotmołwa, kotraž pak jadro zwuraznja.
Nimo toho hódnoću zhromadne žiwjenje Serbow a Němcow přez lětstotki, najebać wšitke ćeže, kotrež běchu, jako poradźeny přikład za měrniwu zhromadnosć, w kotrejž je sej kóždy swoje wosebitosće wobchował. To njech je druhim ludam a regionam z přikładom.
Kotru rólu hrajachu serbske nałožki při „žiwej adwentnej protyce“ w zašłych lětach a kotry wuznam změja w přichodźe?
Zajimawa stawizna Igora Prandija zawěrno je: Narodźiwši so w Ruskej, dowjedźe jeho žiwjenje hižo jako ćěšenka do italskeho města Modeny. Mnozy budu je znać, wšako pochadźa z njeho sławne kisało, kotrež produkuja ze zbytkow winowych kićow, kotrež su powostanki produkcije wina. Hižo jako mały hólčec so Igor rozsudźi, zo budźe rejowar. Tutón són sej potom tež spjelni. Pjeć lět bydli nětko hižo w Němskej, rejuje w baleće „Landesbühnen Sachsen“ a wě tójšto wo hodownych tradicijach w kraju swojeho dźěćatstwa powědać:
„Italske hody maja centralny element“, wón započina, „jědź“. Za to wšak je Italska sławna. K hodam pak maja wosebite wobrjady, što so hdy a štó z kim jě. Patoržicu na přikład jědźa wěriwe swójby jenož rybu, wšako płaći patoržica jako „póstny dźeń“. Do toho pak, zo zeńdźe so swójba na wječeri, su nakupowanske centry a města z ludźimi natykane, wšako dyrbi kóždy hišće spěšnje poslednje dary kupić.
Štóž za dowolowym bydlenjom pyta, ma we wšitkich kónčinach našeho kraja wulki wuběr. Wot bydlenja we wulkim měsće hač k tajkemu na burskim statoku abo samotnej chěžce w holi so wšitko poskićuje. Dowolowe bydlenje w historiskej wěži pak je skerje eksotiske. Ale w dwurěčnej Łužicy je nadeńdźeš, a to pola Sprjejc. Byrnjež wěža wosrjedź lěsa stała, ju poměrnje lochko nadeńdźeš, wšako je wobsedźer wotpowědne taflički připrawił. Wot zahrodnych durčkow hač k zachodej samo přestrjenc leži. „Je tu jenož tohodla, zo njeby so telko chójnowych jehličkow nutř nosyło“, po- směwknje so Burkhart Borchert. Štóž je wěžu raz wotnutřka widźał, to rozumi. Telko drohotneho nutřkowneho žiwjenja w starym industrijnym twarjenju kóždy dźeń njewidźiš. Bywšu wódnu wěžu je Borchertec swójba z Drježdźan w juniju 2018 na awkciji kupiła. Mandźelskaj hižo dlěje wosebity twarski objekt pytaštaj a staj so při tym tež wosebje za wódne wěže wot Grodka hač do Vogtlanda zajimowałoj. Wěža w Sprjejcach so jimaj skónčnje zalubi.
Hdźežkuli wone zastupi, ludźo womjelknu. W swjatočnej ćišinje so Bože dźěćetko trójce pokłoni, kroči pomału doprědka, hdys a hdys ze zwónčkom w swojej lěwej ruce zwonjo. Husty běły šlewjer mjezwočo zakrywa, tak zo nichtó identitu młodeje holcy njezhóda, kotraž bu za čestny nadawk wuzwolena. Trójce dźěćatko – w Slepjanskej narěči dźěćetko – kóždemu ze zadłónju (Handrücken) praweje ruki po licu zjědźe. Potom ći wupyšeny prućik na ramjo połoži. A wobdari će z małej słódkosću, z worjechami abo z jabłukom. Při tym ani słowčka njepiknje. Tak jemu to tradicija kaza. Jenož z wopisanymi gestami z ludźimi komunikuje. Tak tež ze swojimaj přewodźerkomaj, kotrejž stej jemu nalěwo a naprawo po boku.
Achim Mič z delnich Sulšec je znaty serbski krosnowar. Wo swojich dyrdomdejach po cyłym swěće je wón hižo často w přednoškach zahoriće powědał a samo tři knihi napisał. Jako wučer geografije we Wulkich Zdźarach, Ralbicach a jedne lěto w Chrósćicach je wón tež šulerjam wo dyrdomdejach rozprawjał. Jedyn z nich bě Syman Pöpel. Mjeztym staj zhromadnje jako „Dźiwjej hólcaj z Łužicy“ po puću a so serbsce do teje abo tamneje knihi na wjeršku hory zapisujetaj.
Žedźbu za horami začuwał
Porno žiwej adwentnej protyce we Wojerowskim starym měsće je tute zarjadowanje w Nowym měsće Wojerec poměrnje nowe. Zarjadowarka je Kulturna fabrika tež z financnej podpěru z dawkowych srědkow.
Hłowny organizator Christian Völker-Kieschnick je tute wosebite zarjadowanje iniciěrował, dokelž su „mnozy wobydlerki a wobydlerjo z Noweho města přeco zaso zrudni přez móst na stare město hladali. A su sej přeli, zo so tajka akcija tohorunja w nowšim dźělu města wotměje“, rozprawja Wojerowčan wo swojich nazhonjenjach. Iniciator znaje tule rjanu tradiciju hižo ze swojeho dźěćatstwa a wobdźiwuje wobstajny, njesprócniwy angažement wótca „protyki“ a jeje hłowneho organizatora Torstena Vogela.
Mjez 1. a 22. decembrom mějachu na dohromady 18 dnjach wobchodźomne „durčka“, za kotrymiž překwapjenja čakachu. Što to konkretnje bě, zhonichu wobdźělnicy wězo hakle na wotpowědnym wječoru. Mnohe „durčka“ běchu kołowokoło Bonhoefferoweje njedaloko Łužiskeho centera.
Hdyž bywaja dny krótše a we woknach so prěnje swěcy jewja, někotre swójby we Worklecach z wulkej tobołu po wsy ćahnu. Što w njej je? Swójba, kotraž hospodu pyta. Nic pak někajka swójba, ně, swjata swójba a to jako plastika: Józef ze swojej slubjenej Mariju. Na wósliku jěchajo, pytataj městno, hdźež by Marija porodźiła. Młode swójby we Worklecach su jimaj při pytanju rady k pomocy. Před něšto lětami rozsudźi so tehdy šwita swójbow, zo sej postawu swjateju staršeju wobstaraja. Chcychu prastaru tradiciju w Serbach tež we Worklecach wozrodźić. Zo pyta swj. Marija hospodu, je w mnohich wsach katolskeje serbskeje Łužicy znate wašnje. Wosebitosć we Worklecach pak je, zo pytataj sej ju Józef a Marija zhromadnje. Cyle po bibliskej předłoze, w kotrejž swjataj w Betlehemje hospody njenamakataj, dyrbitaj tež we Worklecach dom wot domu chodźić. Naposledk je stajnje druha swójba za to zamołwita, swjatu swójbu hač do klětušeho pytanja hospody přijeć.