Skupina Serbska reja je po cyłej Łužicy z rady witanym hosćom. Štož hnydom napadnje: Čłon skupiny Gregor Kliem hudźi na dosć njewšědnym instrumenće. Tón njeje serbski, hodźi so pak derje za serbsku hudźbu.

Nykkelharpa, kotrejž w Němskej tež klučowa fidla (Schlüsselfidel) rěkaja, je smyčkowy instrument. Truny so mechanisce z pomocu tastow (klučow) skrótša, kaž Wikipedija wě. Zo by nykkelharpa prawje derje klinčała, wužiwa herc hudźenc (Bogen).

Gregor Kliem je so hižo jako student w Lipsku za folklornu hudźbu zajimował. Tuž wopytuje tójšto festiwalow, kotrež so hudźbnemu žanrej folk wěnuja. Připa­dnje je wón blisko Lipska skutkowacu twarču instrumentow zeznał. Wona zaběra so ze stawiznami instrumentow a formami hudźenja na nich.

Radworske hrajkanišćo je jara woblubowane – mjez dźěćimi a staršimi

Jónu wotkryte, ma hrajkanišćo za dźěćo runjewon dźiwotwornu přićahliwosć, wšako je to rum, w kotrymž móže wone tež woprawdźe „cyle dźěćo“ być. Hač na čumpjelach abo na suwadle, na krosnowanskich naprawach abo sej w pěsku hrajkajo: Za dźěćo je hrajkanišćo městno dožiwjenja a dyrdomdeja. So dźiwje hibać a z ćěłom eksperimentować, swoje mocy měrić, swoju wušiknosć wuspytać, swoju fantaziju na nowe šćežki pósłać – to, a hišće wjele wjace, je tu móžne. To najrjeńše při tym: Staršej njeswaritaj, womazaš-li sej swoje drasty. Nimo toho pak ma hrajkanišćo tež wažnu socialnu funkciju – wšako hrajka so najlěpje w inspirěrowacej towaršnosći. Nic pak wuwzaćnje za dźěći – tež za staršich je wone městno zetkawanja a zhromadnosće.

Wosom wjeskow, pjeć hrajkanišćow – tajka je situacija w Bóšičanskej gmejnje. Milenka Rječcyna je so z wjesnjanostu Stanijom Ryćerjom (rjemjesło Bóšicy) rozmołwjała.

Čehodla je so gmejna wo to prócowała, hrajkanišća twarić?

S. Ryćer: Nimamy w našich wsach hewak hižo wjele, štož móhli swójby wužiwać. Na přikład pobrachuja nam małe wjesne předawanišća. Z hrajkanišćemi pak je powabk, zo młode swójby do našich wsow ćahnu.

W kotrych wsach hrajkanišćo maće a štó so wo nje stara?

S. Ryćer: We Wětrowje-sydlišćo hrajkanišćo mějachu. Te pak běše dodźeržane. Tuž smy nowe nastajili. Podobnje bě to w Jaseńcy. Dalše mamy w Nowej Jaseńcy, w Nowym Łusču a starym Wětrowje. Sym přewšo wjesoły, zo so přewažnje wobydlerjo wo hrajkanišća staraja. Wosebje aktiwni su młodźi starši w Jaseńcy.

Hdźe je gmejna hrajkanišća twariła? Na kotre wašnje su wone financowane?

W mnohich gmejnach Hornjeje Łužicy mamy rjane a přirodźe bliske hrajkanišća. Cyle wosebite hrajkanišćo w Budestecach njeje mnohim swójbam nažel jako wulětnišćo znate, byrnjež runje w nazymje tamniša wokolina za pućowanja woblubowana była. Přirodźe bliske hrajkanišćo leži njedaloko ewangelskeje cyrkwje a je z płotom wobdate. Wosebje małe dźěći móža na hórce, na tam kruće zatwarjenych zdónkach, balansować a so na druhe wašnje wucychnować. Tež počasy móža dźěći tu derje dožiwjeć, wšako je hrajkanišćo z rostlinami wosadźene, kotrež su jim přiměrjene. Samo při hubjenym wjedrje so wopyt na tutym hrajkanišću wudani, dokelž je wjetšina tam nastajenych nastrojow tež při mokrym wjedrje atraktiwna.