komfortowu conu
wopušćić
Maximilian Gruber je wolontar w redakciji Serbskich Nowin.
Vanessa Heppec
a Katharina Žurec stej so z nim rozmołwjałoj.
Što Wam najwjace
wjesela we Wašim
powołanju wobradźa?
Maximilian: Mi so ženje njewostudźi. Dyrbiš so kóždy dźeń na nowe wěcne wobstejnosće nastajeć,
z ludźimi kontakt nawjazać a so z nowymi informacijemi rozestajeć, kotrež do toho snadź njejsy scyła znał. Tuž nima hłowa ženje składnosć so wotpinać. A to je woprawdźe wulkotne.
Što Wy při swojim dźěle dokładnje činiće?
Maxmilian: Pisam přinošk, rešeršuju a spytam kóždy dźeń našich čitarjow z informacijemi zastarować, kotrež do toho snadź hišće słyšeli, widźeli abo čitali njejsu.
Kak je k tomu dóšło,
zo tute powołanje
wukonjeće?
Maximilian: Dyrju rjec, zo bě to mjenje abo bóle připad, woprawdźe zbožowny připad. Mój šef je so mje prašał, hač chcył wukubłanje činić. To sym rjekł, ,jasne, wuspytam so’. Nětko sym wjesoły, zo sym wukubłanje započał. Dokelž je poměrnje wólberne, ale wuběrne
powołanje.
Móžeće tute powołanje poručić a čehodla?
Medijowe prawo
Na Serbskej wyšej šuli „Michał Hórnik“ we Worklecach wotmě so wot 3. do 5. julija projekt „Wšitko digitalne?“, w kotrymž smy wšelke temy wobjednali. My mějachmy šansu, so na workshopach wobdźělić. Jedyn tajki běše „medijowe prawo“ z Michałom Cyžom. Tu su šulerjo na tabletach kwis na temu cybermobbing hrali. Při tym dyrbjachu na prašenja wotmołwić.
Što je mobbing? Abo: Mobbuja so tež dorosćeni mjez sobu? Cyle na kóncu so wopokaza, zo su wjacori šulerjo
hižo jónu někoho mobbowali. Zaměr je, zo so mobbowanje
na šuli skónči. Poslednje prašenje kahoot-kwisa je pokazało,
zo su so šulerjo rozsudźili, přestać druheho mobbować.
Tabeja Brumec
měnjenja
Smy so sobušulerjow za tym prašeli, hač a što jim projekt přinjese. Jenička sada jako wotmołwa dosaha, wšako wjele wupraja.
Lukas Glasner: Mam to za dobre, dokelž zhoniš wjace wo digitalnych wěcach.
Evely Herrmann: Ja mam projekt za jara dobru wěcku, dokelž smy z kompjuterom dźěłali a tójšto wjace hač dotal wo wobchadźenju z internetom zhonili.
Carla Waurikec: Mi je so projekt jara derje lubił, dokelž smy wjele sami wuspytać móhli.
Tón abo tamny žort pódla był
Michał Cyž je projekt „medijowe prawo“ nawjedował. Wón rěčeše ze šulerjemi wo strachach we wobchadźenju z internetom. Dale rozestaješe so z aspektami medijoweho prawa, wosebje pola njepołnolětnych dźěći a młodostnych. Tón abo tamny žort je tež pódla był.
a coding
Što je coding? A što je scratch? Druhdy słyšiš zapřijeća, kotrež njeznaješ. Što potom činiš? Pohladnješ do interneta abo woprašeš so někoho, kiž so z tym wuznawa. To jedne kaž to druhe njeje ničo, štož stres wubudźa. Coding cyle jednorje rěka: programěrować. A scratch – je hra, z kotrejž móžeš figury animěrować. To njefunguje jenož na ličaku, ale tež na šmóratku. Dr. André Měrćink je powědał, kak lochko je z pomocu scratch-app kocora zwoblěkać a jemu běžeć abo skakać dać. To je so wosebje šulerjam mjeńšich lětnikow lubiło. Starši šulerjo wšak so z tajkimi appami zwjetša hižo wuznawaja. Přiwšěm: Hrać, to tola wšitcy rady činimy. Na kóncu bě tuž jasne: Hry na ličaku hrać je wulka zabawa. Laura a Diana
mjeztym 24 lět wučerka Petra Kmjećowa je wučerka za předmjetaj fyziku a matematiku. Pia Völkel a Katharina Žurec stej z njej porěčałoj. Što Wam na Wašim dźěle najwjetše wjeselo wobradźa? P. Kmjećowa: Móžu kóždy dźeń z młodymi ludźimi dźěłać, kotřiž su jara přećelni. Što w swojim powołanju dokładnje činiće? P. Kmjećowa: Podawam fyziku, a to we wšitkich rjadownjach našeje šule, a wězo tež matematiku. Kak je tomu dóšło, zo tute powołanje wukonjeće? P. Kmjećowa: Sym so hižo přeco za přirodowědu zajimowała. Moji wučerjo su mje motiwowali, so na studij wučerstwa podać. We wyšim schodźenku wědźach, zo chcu předmjetaj matematika a fyzika pozdźišo wuwučować. Byšće Wy swoje powołanje dale poručiła a čehodla? P. Kmjećowa: Haj, na kóždy pad. Wšako wobradźa wjele wjesela, z młodymi ludźimi dźěłać. Sy kóždy dźeń znowa wužadany, a wšědnje něšto nowe nawuknješ. Kak dołho hižo jako wučerka skutkujeće? P. Kmjećowa: Činju to hižo 24 lět. Kak je so Wam projekt wo medijach spodobał? P. Kmjećowa: Mam jón za jara dobry, wón bě přewšo mnohostronsce zapołoženy. Što je Was na projekće najbóle putało? P.
Basnik Milan Hrabal a stawiznar dr. Pětš Šurman staj lětušej lawreataj, kotrymajž je Domowina swoje najwyše wuznamjenjenje za čestnohamtske dźěło na dobro serbskeho luda – Myto Domowiny – na swjatočnym zarjadowanju w Serbskim domje spožčiła. Towarstwo přećelow Serbow (SPL) z Prahi je we Warnoćicach bydlaceho Milana Hrabala za tute myto namjetowało. Wón je čłon čěskeho PEN kluba, Zwjazka serbskich wuměłcow a sobustaw předsydstwa SPL. Hižo w młodych lětach bě so z Warnočanskimi Serbami zetkawał, wosebje z grafikarku Hanku Krawcec. Milan Hrabal chce Łužicu a Serbow do detaila zeznać, chce serbske žiwjenje dodnić. Hižo přez lětdźesatki njeje jenož jako čěsko-serbski přełožowar, ale tež jako basnik aktiwny, kotryž tež w serbskej rěči publikuje. Jeho najnowša wušła kniha je zběrka „Domluvená šifra“.