Jurij Winger

Mittwoch, 29. Juni 2022 geschrieben von:
Jurij Winger narodźi so 26. smažnika 1872 do žiwnosćerskeje swójby w Chrósćicach. Wón bě w Praze teologiju studował. 21. požnjenca 1896 bu na měšnika wu­swjećeny a bě wot lěta 1896 do 1903 kapłan w Radworju. 1903 bu za fararja w Lubiju zapokazany, hdźež 15 lět jako tajki skutkowaše. Jurij Winger bě sej w Praze jara dobre znajomosće pólšćiny přiswojił a prědowaše nětko w Lubiju tež za pólskich dźěłaćerjow w fabrikach a na wokolnych knježich dworach w jich maćeršćinje. 2. małeho róžka 1918 zemrě we Łusku pola Pomorc. Jako spisowaćel předewšěm stawizniskeje maćizny bě jara woblubowany. Najznaćiši jeho spis je powědančko „Hronow“ wo w srjedźowěku zničenej wjesce z młynom. Z jeho pjera su socialnokritiske hry kaž „Na wuměnku“, powědančka kaž „Poslednja primica na Tuchorju“ a wo „Přenjesenju postawy swj. Marije do klóštra Marijiny Doł“. Mnohe lěta bě redaktor protyki „Krajan“, w kotrymž kritizowaše tež njepřećelsku politiku němskeho reicha přećiwo pólskej narodnej mjeńšinje. Přełožowaše tež pólsku literaturu a dalšich słowjanskich awtorow do serbšćiny. Napisa rjad reportažow wo swojich pućowanjach kaž „Ducy do Tatrow“.

Wutworić „woprawdźe dwurěčny region“

Dienstag, 28. Juni 2022 geschrieben von:

Budyšin (SN/bn). „Strategija wobchowanja a tworjenja serbskorěčnych rumow w přitomnosći němskorěčnych“ bě hesło přednoška prof. Gora Christopha Kimury, kotryž wčera něhdźe 40 zajimcow na žurlu Budyskeho Serbskeho domu přiwabi. Rěčespytnik Sophia-uniwersity w Tokiju předstaji přitomnym aktualny staw slědźenja nastupajo wožiwjenje a akceptancu serbšćiny kaž tež runoprawosć serbšćiny a němčiny w dwurěčnej Łužicy z wuraznje „sociolinguistiskeho wida“. Kimura podšmórny, zo njewobswětla ze swojimi „wuwjedźenjemi wuslědki“, ale zo tworja „zazběh noweho slědźenskeho projekta“. Zaměr je wuwiwać koncepty za „woprawdźe bilingualny region“, w kotrymž wjetšina „mjeńšinowu rěč znajmjeńša tak derje wobknježi, zo je bjezposrědna mjezsobna, nikoho njewuzamkowaca komunikacija móžna“. Tónle wotmysł wotpowěduje poziciji knježerstwa Sakskeje kaž tež planej Domowiny a ma so hač do lěta 2050 zwoprawdźić, profesor wuzběhny.

Přeprosyła do Slepoho je Betty Schiel Edith Pjenkowa z Rownoho. „Chcemy ju podpěrać, 30lětne wobstaće Rownjanskeho wjesneho dźiwadła woswjećić“, rozłoži mi z Bochuma pochadźaca žona na ­9. mjezynarodnym festiwalu dudakow w Slepom. „My“, to je pjeć žonow z 2020 załoženeje skupiny „Ost-West-AG“, skutkowace jako dźiwadźelnica, dramaturgowka, choreografowka abo, kaž Betty, jako filmowa kuratorka. Hižo wot wonkowneho napohlada sem so wuměłče z měšćanskeho miljeja jara wot w Slepjanskej drasće chodźaceje Rownjanki rozeznawaja – swětaj so zetkatej. Kak je k zetkanju dóšło?

Dobry, dołhi puć

Dienstag, 28. Juni 2022 geschrieben von:
Dwurěčnosć je wulka lěpšina. To su sej wjacore wědomostne discipliny, kaž na přikład linguistika, sociologija, psychologija a neurologija, přezjedne. Ju zwoprawdźić pak njeje nadawk slědźerjow, ale cyłeje towaršnosće. Hdys a hdys so wona hižo jewi, hdyž tež w chětro rudimentarnym stadiumje. To započina z jednorymi wobrotami wšědneho dnja. Čehodla njeměli na němski postrow serbsce wotmołwić – a nawopak? Nimale kóždy tudyši korč­mar wě, što sej kupc přeje, hdyž sej „piwo“ skaza. Dźeń a bóle so – samo w měsće – sebjewědomje serbuje, a lědma koho to myli. Akceptanca našeje maćeršćiny je so po wšěm zdaću powyšiła, štož je za wu­tworjenje woprawdźe bilingualneho ruma njeparujomny faktor. Přednoškej prof. Kimury slědowaca diskusija pak tež pokaza, zo mamy hišće dołhi puć před sobu. Haj, połoženje w Hornjej a Delnjej Łužicy, ­w ewangelskich a katolskich kónčinach je rozdźělne. Analyza wostawa při­wšěm konsistentna.. Bosćan Nawka

Wuspěch na festiwalu w Čěskej

Montag, 27. Juni 2022 geschrieben von:

Nimale wulki serbski swjedźeń dožiwichu lubowarjo folklory kónc tydźenja na mjezynarodnym festiwalu w Stražnicy. Wjacore serbske kulturne skupiny běchu so mjenujcy na wulki festiwal do Stražnicy podali a tam stotki hosći zahorili. Pod hesłom „Za čěskimi horami“ předstajichu sobotu Serbski folklorny ansambl Wudwor, Serbska rejwanska skupina Smjerdźaca, Serbska folklorna skupina Sprjewjan, Přezpólni (na foće) a Lidova muzika z Chrastu zhromadnje dwuhodźinski pisany program. ­Za njón su wulki přiklesk žnjeli a na kóncu bu tež wulke serbske koło teptane.

Foto: Michał Law

Naraz kaž pupk swěta

Freitag, 24. Juni 2022 geschrieben von:

Tež „pisane ptački“ Slepjanski jubilejny kónc tydźenja wobohaćili

Wuběrnje zorganizowany swje­dźenski kónc tydźenja su hosćo a domoródni minjeny kónc tydźenja w Slepom dožiwili. Tam swjećachu nimo 9. mjezynarodneho festiwala dudakow zdobom róčnicu 750lětneho wobstaća serbskeje wsy. Zhromadna próca ­towarstwow wunjese tójšto zajimaweho a wotměnjaweho, štož pola wopyto­warjow swjatka připóznaće a chwalbu wuwa­bi.

Impresije z přebytka Paula Georga-Gallwasa w Korutanskej, z regiona, hdźež so aktualnje europeada wotměwa

Što woznamjenja, so za čas njewěsteho přichoda we wobłuku dobrowólneje słužby do wukraja podać? Tele prašenje stajich sej jako 18lětny kónc junija lěta 2020, po tym zo sym runje maturu na Budyskim Serbskim gymnaziju złožił. W tym ­času dóstach e-mailku organizacije Don Bosco ­Volunteers, w kotrejž běše napisane, zo mje do swojeho projekta zapřijmu. Nažel móžachu mi jenož rjec, zo so projekt w Bayerskej wotměje a to zhromadnje z 25 dalšimi młodymi ludźimi. ­Na tym městnje dyrbjach so rozsudźić, hač podam so na studij abo hač so radšo tola dobrowólnej słužbje wěnuju. Po dołhim rozmyslowanju rozsudźich so za druhi mjenowany puć. Při tym njebě mi hišće wědome, zo wočakuje mje tu hač dotal najlěpši čas žiwjenja. Hladajo na stajne z koronu zwiso­wace změny, njemóžach sej woprawdźe předstajić, kak maja přichodne měsacy wotběžeć.

Budyšin (SN/CoR). Tež Hornjoserbam je dr. Annett Brězanec wčera wječor w Budyskej Smolerjec kniharni dohlad do dźenikow delnjoserbskeho fararja a narodneho prócowarja a Bogumiła Šwjele (1873– 1948) podała. Před wjace hač 15 lětami bě nawodnica Serbskeho kulturneho archiwa započała dźeniki wotpisać a do němčiny přełožić. Hakle po přewróće su wone ze zapada, z wobsydstwa přiwuznistwa do Łužicy přišli. Dr. Pětš Milan Jahn swójbu přeswědči, wozjewjenju rukopisneho zawostajenstwa přihłosować. Wuslědk prócowanjow je wjace hač 700 stron wopřijaca kniha „Aus dem Alltg eines wendischen Pfarrers“, z kotrejež je wčera lektor Ludoweho nakładnistwa Michał Nuk někotre serbsko- a němskorěčne pasaže Šwjele nimale 20 zajimcam, mjez nimi běštaj tež direktor Serbskeho instituta dr. Hauke Bartels kaž tež jeho zastupnica dr. Susanne Hozyna, přednjesł. Samo hłós narodneho prócowarja a sobuzałožerja Domowiny zaklinča, dźakowano nahrawanju z lěta 1929, wobchowane na CD „Schlagwort Wendisch“.

Dwurěčny wječork za Zejlerja

Freitag, 24. Juni 2022 geschrieben von:
Wčera wotmě so na łuce při Michałskej farje w Budyšinje dwurěčny literarno-hudźbny wječork na česć Handrija Zejlerja. Hornisća hudźbneje šule předstajichu Zejlerjowej fabuli „Ćelko a kózlik“ a „Chroblenje zaječkow“. Za zwěrjata běchu sej woni hudźbne motiwy wumyslili. Jich wučerka Evelyn Fiebigerowa je z nimi hudźbne stawiznički spisała. Měrana Cušcyna je fabule serbsce a němsce přednjesła a zdobom informacije wo wuznamnym synje Michałskeje wosady podała. Instrumentalna skupina Michałskeje wosady Consonare přewodźeše serbske spěwy. Mato Krygaŕ je wječork přihotował. Foto: SN/Hanka Šěnec

Lědma je huslerja, kiž zdobom spěwa – Paul Geigerzähler to zamóže. W Budyšinje rodźeny spěwytwórc je wčera wječor w Budyskej kulturnej zahrodźe koncertował a nimo serbskich klasikarjow skupiny Berlinska dróha tež spěwy swojeje noweje CD „Zeitstrahl“ něhdźe 50 připosłucharjam předstajił. Zhudźbnjene antiwójnske basnje z 1920tych lět k tomu słušachu. Foto: Julija Dórnikowa

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND