Pod hesłom „Koncepcionalizacija małych (europskich) a njezapadnych kulturow“ wotmě so minjeny štwórtk a pjatk mjezynarodna konferenca na Instituće za slawistiku Drježdźanskeje techniskeje uniwersity, podpěrowana wot Załožby Fritza Thyssena za spěchowanje wědomosće.
Drježdźany (SN/CoR). Kak móžeš z fenomenami wobchadźeć, kotrež njehodźa so z etablěrowanymi konceptami dominantnych kulturow wopisać? Kak poćahuja so kulturne praktiki małych njezapadnych kulturow na dominantny kanon? Kotre alternatiwne koncepty su wuwiwali? Tute a podobne prašenja stejachu w srjedźišću konferency, na kotrejž so štyrnaće wědomostnikow z literaturowědy, stawiznow, genderoweho slědźenja, sorabistiki a sociolinguistiki wobdźěli a swoje dopóznaće wo fenomenach w Japanskej a Chinje, Luxemburgskej, Běłoruskej, Nigeriji, Awstriskej a Łužicy mjez sobu wuměni a diskutowa.
Póndźelu, 9. oktobra 1989, bě w Lipsku k dotal najwjetšej demonstraciji w NDR za reformy a demokratiju dóšło, kaž minjenu srjedu hižo pisachmy. Po měrowej modlitwje w Mikławšskej a dalšich třoch cyrkwjach zhromadźichu so syły ludźi do hoberskeho pochoda a ćehnjechu ze swěčkami do srjedźišća města. Za pochod zamołwići běchu při tym tež na to myslili, zo njemóža demonstranća ze swěčku w ruce kamjenje, kije abo bleše na policistow mjetać. Z bantami wupokazani rjadowarjo kročachu na bokomaj ćaha wołachu: „žanu namóc!“ Při tym na to kedźbowachu, zo njeby nichtó policistow prowokował.
Glasgow/Washington/Budyšin (SN/CoR). Slědźenski projekt SMiLE – Sustaining minoritized languages in Europe (Zachowanje mjeńšinowych rěčow w Europje) – so ke kóncej chila. Na dźěłarničce spočatk oktobra w Glasgowje wozjewichu, zo chce spěchowar projekta SMiLE rěčnym zhromadnosćam přidatne pjenjezy přewostajić. Z nimi maja aktiwity na dobro rěčneho nałožowanja, kotrež su we wobłuku projekta wuwiwali, podpěrać. Oficialnje chcedźa spěchowanje wupisać. „Myslu sej pak, zo ma financna podpěra w prěnim rjedźe w Delnjej Łužicy zasadźena być a tam pomhać, rěčne rumy za noworěčnikow wutworić“, praji direktorka programa SMiLE dr. Mary Linn.
Budyšin (MCu/SN). „Wosebitostka noweje zběrki je, zo je pódla serbskich tež pjatnaće němskorěčnych twórbow zapřijatych. Tak móže čitar rozdźělne puće při nastaću wobeju wersijow přirunać“, praji lektorka Marka Maćijowa. Wo tym móžeše so wčera wječor w Smolerjec kniharni něhdźe 20 lubowarjow poezije přeswědčić, jako čitaše Róža Domašcyna twórby we woběmaj rěčomaj. „Mam dwě rěči, a tej po swojim nałožuju“, wona wujasni.
Titulna ilustracija zběrki „W času zeza časa“ je drjeworězba znateho wuměłca Karla-Georga Hirscha. Solidnje wuhotowała je literarno-wuměłsku drohoćinku Iris Brankačkowa. Někotre twórby, kotrež Róža Domašcyna čitaše, su wusko splećene z tworjacym wuměłstwom. Basni „Koma kajkosće kludźi“ a „Punkt mit legende“ stej po motiwje italsko-ameriskeho molerja Francesca Clementeho nastałoj. Na dźěło wuměłca Ludgera Hinsy, kiž je lětsa w Budyskich cyrkwjach křiže ze škleńcy wustajał, poćahujetej so basni „Zepěra“ a „Dir gegeben als stütze“.
„Schadźowanka zwěrjatow“ rěka zběrka nowych serbskich fabulow, kotruž tuchwilu w našim nakładnistwje dodźěłujemy. Kolektiw 21 młodych serbskich „spisowaćelow“ mjez Wutołčicami a Salowom je sej hłójčku łamał. A woni njejsu sej jenož nowe fabule wumyslili, tež ilustracije su sami zhotowili. Ně, to njejsu koncepcionelne sony našeje přichodneje jednaćelki – chiba jednaćela ☺ – to je wěrno. Wězo dyrbi so nětko rjec, zo jedna so wo cyle wosebite předewzaće a zo awtorojo hišće do šule chodźa. Srjedu tydźenja poby 21 šulerjow 7. lětnika Ralbičanskeje wyšeje šule z wučerjomaj Francisku Wróblowej a Janom Rjedu na Sukelnskej 27 tu w Budyšinje, zo bychu sej wobhladali, kak z jich manuskriptow a wobrazow na ličaku pisana čitanka nastawa. Při tym zbližichu sej a dožiwichu tež mnoho dalšeho, štož so w nakładnistwje dźeń wote dnja stawa. Projekt słuša do marketingowych aktiwitow, z kotrymiž chcemy wobdźělnikam dohlad do procesa nastaća knihi dać a jich na našu dźěławosć skedźbnjeć. Serbscy šulerjo tak nazhonjeja, zo so aktiwna zaběra ze serbskej rěču zadani a zo ma zmysł, w maćeršćinje tworić.