Před 25 lětami SN jako wječornik prěni raz wušli
Za čitarjow Serbskich Nowin je so dźensa před 25 lětami bytostna změna stała. Město toho zo mějachu kaž dotal wšědnu nowinu hromadźe z němskej rano w póstowym kašćiku, dóstawaja ju domjacnosće wot 2. měrca 1992 hižo samsny dźeń, kaž bu ćišćana, na pózdnim popołdnju jako wječornik.
Němska jednota je so tež na roznošowanje nowin wuskutkowała. W NDR wobstarowaše to Němski póst. A někotryžkuli dopomina so zawěsće hišće na jeho sobudźěłaćerki, wožace nowiny a listy z wulkimaj ćežkimaj tošomaj na kolesu. Wot spočatka měrca 1992 płaćeše na wuchodźe kaž hižo do toho na zapadźe, zo su medijowe předewzaća same zamołwite za to, nowiny abonentam posrědkować.
Za Ludowe nakładnistwo Domowina, w kotrymž wuchadźa serbski dźenik wot załoženja LND w lěće 1958, rěkaše to dospołnje nowu roznošowansku syć wutworić. Wšako je spočatnje kóždy dźenik sam spytał rentabelny system roznošowanja natwarić, a posłužbniske předewzaća dachu sej to derje zapłaćić.
„To je woprawdźe dobra hra“
Na probje noweje inscenacije „Za brězami“ w Budyskim dźiwadle
Hrajny ansambl Budyskeho Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła (NSLDź) přihotuje so intensiwnje na inscenaciju „Za brězami“. Je to nowa hra 1961 w Choćebuzu rodźeneho dramatikarja Olivera Bukowskeho. „Twórba nasta w nadawku Złokomorowskeho Noweho jewišća, hdźež bě loni wuspěšnu prapremjeru dožiwiła. Naše Budyske dźiwadło smě ju jako druhe wužiwać“, informuje intendant NSLDź Lutz Hillmann, přihotujo so runje na probu. Za nowu serbskorěčnu inscenaciju je wón režiju přewzał. Zeserbšćiła bě kruch Měrana Cušcyna, dramaturgisce za serbske jewišćo přihotowała je jón Madleńka Šołćic. „Zajimawa to tema, kotruž smy za nas bóle do Hornjeje Łužicy zapołožili. Jedna so wo ze zapada do łužiskeje domizny, do krajiny wuhlowych jamow nawróćacu so swójbu a wo jeje wizije“, Lutz Hillmann rozłožuje.
„Nětk chcych tak rěčeć, kaž Serb rěči“
Knižny awtor a recitator Detlef Seydel z Berlina je lětuši, wot Heidemarje Wiesnerec organizowany rjad, „wosebity koncert k nowemu lětu“ moderěrował. Swoje zaćišće nastupajo naš lud, dračinu, našu maćeršćinu nałožować, a čas we Łužicy wón tule wopisuje.
Na Heidemari Wiesnerec mi dołho ničo njewšědneho napadnyło njeje. Derje, wona wuběrnje na klawěrje hraje; to dźě bě studowała. Ale hewak? Wona njerěči dialekt a knihi z cuzymi titlemi tež nječita. Njeje mje tuž bóle překwapiła hač druzy ludźo. Hač do woneho dnja, na kotrymž sym chcyjo nochcyjo telefonat sobu słuchał. Wona witaše wosobu na tamnym kóncu w rěči, kotraž bě mi dospołnje njeznata, a přeskoči hakle po tym do němčiny. Na to mi rjekny, zo bě jeje mać zawołała. „A rěč?“, prašach so Heidemarje. „Serbšćina, rady so serbsce witamoj.“
Tehdy njejsym sej zwěrił so dale prašeć. Zo njejsym wjace wědźał, hač to, štož jenož wo tym słyšach, bě mi njepřijomne. Radšo chcych so Googla prašeć.
Njejsym wšitko hnydom rozumił. Wospjet pak bě Budyšin naspomnjeny, to mi napadny. A Heidemarja pochadźa z Budyskeje wokoliny, to wot njeje wědźach.
Čućiwa, ale realistiska stawizna
Sobotu za tydźeń změje w Budyskim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle inscenacija „Za brězami“ swoju premjeru. Dźiwadźelnicy pilnje zwučuja, nadźijeja so wjele zajimcow a dobreho wothłosa. Alfons Wićaz je so hrajerku a intendanta NSLDź za jeju měnjenjom k hrě prašał.
Anna-Maria Bretschneiderec (hraje dźowku Sabinu): Róla je mi wulke wužadanje, dokelž ma w sebi tójšto barbow. Móžu pak sej tak mnoho nazhonjenjow nazběrać. Sabinu mam za zmužitu žonu, kotraž wě, što chce, ale swojeho wukorjenjenja dla je tež jara rozłamliwa. Wona njenańdźe na zapadźe žadyn prawy zakład. Je problem, hdyž so něhdźe zasydliš a nječuješ so tam doma. Potom za swojimi korjenjemi pytaš. Z maćerju ma wona poprawom dobry poměr. Mać je Sabinu zrozumiła, jako bě wotešła, zo by swět zeznała. Sabina je spóznała, zo ma mać w mnohim prawje. Ale za tajku sylnu wosobinu je ćežko maćeri prawje dać. Sym wo hrě zahorjena. Při prěnim čitanju dyrbjach so často smjeć a w samsnym wokomiku so mi sylzy ronjachu.
Nowostka k reformaciji
Kruch budźe serbski a persiski
Skupinje serbskeho dźiwadłoweho dorosta w NSLDź so tradicionelnje z premjeru wotměnjatej. Mjeztym zo swjećeše dźěćaca 1. februara z hru „Zrudny princ“ wulki wuspěch, přihotuje nětko młodźinske dźiwadło Serbskeho gymnazija w NSLDź na klětušu premjeru.
Budyšin (SN/CoR). Zymske prózdniny su nimo, a tak su so tež sobuskutkowacy serbskeho młodźinskeho dźiwadła póndźelu zaso zetkali. Cyła wobsadka hišće wšelakorych přičin dla pódla njebě, ćim zajimawši pak běchu ći, kotřiž su přišli. Wšako njewobsteji mustwo jeno ze šulerjow Serbskeho gymnazija. Jim přidružili su so tónrazmłodźi ćěkancy.
Na Górach 140. zapust swjećili
Ćitajće w nowym rozhledźe (24.02.17)
W měrcowskim Rozhledźe móžeće po něšto času zaso interview z tworjacym wuměłcom čitać. Dekern, z prawym mjenom Thomas Kern, podawa zajimawy dohlad do swojeho tworjenja. Z kotrymi myslemi so při molowanju wobrazow rozestaja a što bě jeho pohnuło, seriju „Serbskich wobrazow“ zhotowić – wona bě loni w Budyskej Serbskej kulturnej informaciji wustajena –, zhoniće runje tak kaž někotružkuli zajimawostku ze swěta wuměłstwa. A maće-li po čitanju interviewa lóšt, so wosobinsce z twórbami wuměłca zeznajomić, podajće so do 19. měrca do Korzymskeje galerije FLOX, hdźež je wobšěrna přehladka jeho tworjenja widźeć.
Ćišćane abo digitalne knihi?
W hornjołužiskich bibliotekach optimistisce do přichoda zhladuja
Kamjenc (SN/mwe). Jako bě so Matthias Barthel z Wóslinka před něhdźe pjeć lětami rozsudźił, digitalnu biblioteku Onleihe w Hornjej Łužicy zarjadować, njebě sej wěsty, hač změje z njej wuspěch. Někotre knihownje sej z wupožčowanjom w interneće ćežko činjachu, wšako njebě spočatnje dosć elektroniskich medijow, mjez nimi serbskich, k dispoziciji. Dźensa je to hinak.
Litawska a politika na Lipšćanskich knižnych wikach
Lipsk (SN/CoR). Wjace hač 2 200 wustajerjow z Němskeje a wukraja předstaji wot 23. do 26. měrca na Lipšćanskich knižnych wikach najnowšu literaturu, mjez nimi tež Ludowe nakładnistwo Domowina (SN rozprawjachu). Nalětnje zetkanje knižneje a medijoweje branše wabi lětsa znowa lubowarjow literatury ze swjedźenjom „Lipsk čita“. 3 300 sobuskutkowacych přeproša na něhdźe 3 400 zarjadowanjow. Dohromady natwarja za to 571 jewišćow – 411 w měsće a 160 na wikowym terenje.
