Čitajće w nowym rozhledźe (28.04.17)
Reformacija, pralěs, literatura juhowuchodneje Europy, cyrkwinske molerstwo w 1930tych lětach, lud Ketšuwa w Andach, zhromadnosće mjez słowjanskimi rěčemi a dialektami, dźiwadło – to budu hłowne temy přichodneho wudaća kulturneho časopisa. W rozmołwje z Rozhladom powěda Korutanski Słowjenc a nakładnik Lojze Wieser wo swojim zaměrje, čitarjam mało wobkedźbowanu dobru literaturu spřistupnjeć, a wo sonje, literarnu kartu rysować, kotraž wopřijima cyłkownu realitu kulturnych regionow. Jako literarny přinošk poskićamy w mejskim Rozhledźe po dlěšim času zaso raz prozu. Nowe powědančko „Djongo longo“ je z pjera Lubiny Hajduk-Veljkovićoweje.
Alfred Roggan slědźi zhromadnje z Katju Atanasowej a Pětšom Šurmanom wo serbskej žiwjenskej a twarskej kulturje w Delnjej Łužicy. W Rozhledźe čitaće jeho přinošk wo cyrkwinskim molerju Paulu Tholu, kiž je mjez druhim w Braniborskej skutkował a 1937/1938 ze swojim ateljejom mólby w Dešnjanskej a Lubušanskej cyrkwi wuhotował. Zajimawe je, zo so Božej domaj w swojim wuměłskim wuhotowanju bytostnje rozeznawatej.
„Złoty serbski raj“ Fryca Rochi předstajili
Budyšin (SN/CoR). Wotměnjawy delnjo-hornjoserbski wječor dožiwi wčera wjace hač 20 zajimcow w Budyskej Smolerjec kniharni. W srjedźišću steješe Fryco Rocha (1863–1942), kiž słuša z wjace hač 500 poetiskimi twórbami hromadźe z Matom Kosykom a Minu Witkojc ke klasiskej trójce delnjoserbskeje literatury. Přeprosyła bě sej nawodnica kniharnje Annett Šołćic tak tež trójku z Delnjeje Łužicy; a Pětš Janaš, Marja Elikowska-Winklerowa a Katrin Urbanscyna zbližichu přitomnym z poradźenym literarno-hudźbnym programom kulturneho prócowarja kejžorskeho a Weimarskeho časa.
Čerstwy wětřik za wuměłstwo
Budyske wuměłstwowe towarstwo je 10. měrca nowe předsydstwo wuzwoliło. Na čole kulturneho cyłka, kotrehož tradicija wjace hač sto lět wróćo saha a kotrehož znowozałoženje bě 1990 Budyski wuměłc a předsyda Horst Weiße iniciěrował, steji nětko architekt Gisbert Dahmen-Wassenberg z regiona Niederrhein. Nětko rozłoži wón swoje předstawy za přichod towarstwa zjawnosći.
Budyšin (SN/CoR). W přeprošenju na nowinarsku konferencu bě hižo rěč wo nowym zazběhu w towarstwje. A čerstwy wětřik bě woprawdźe pytnyć na předstajenju, kotremuž so prěnje posedźenje noweho předsydstwa přizamkny. Hižo městnosć zarjadowanja – pawiljon w Parku Marianny Britze – bě wosebita. „Mi na tym zaleži, zo přichodnje jenož w galeriji wuměłstwoweho towarstwa zarjadowanja njepřewjedźemy, ale tež dalše zajimawe městna we a wokoło Budyšina do kulturneho žiwjenja zapřijmjemy“, praji Dahmen-Wassenberg, kiž bydli wot lěta 2013 w Delnjej Hórce. Wot julija chce wón tež předsydstwo Buyskeho Rotaryjoweho kluba na lěto přewzać.
Dobromir je tón wulki njeznaty
Budyšin (mb/SN). „Archeologija bě mój prěni powołanski cil“ – z tymle wuprajenjom na započatku swojeho postrowa zdoby sej Budyski wyši měšćanosta Alexander Ahrens (SPD) sympatije publikuma 6. lětneho zetkanja Archeologiskeje towaršnosće w Sakskej, kotrež wotmě so w Muzeju Budyšin. Jako prěnja referentka rozprawješe Judith Schachtmann wo kontrowersnej wosobje Waltera Frenzela a jeho róli za stawizniske slědźenje w Hornjej Łužicy.
Zo je tučasnje hišće wjac prašenjow hač wotmołwow na temu namakankow rubaneho slěbra w Hornjej Łužicy, kaž na přikład w Mješicach, to zhonichu připosłucharjo referata dr. Jaspera von Richt- hofena. Přemyslowanja wo pochadźe jednotliwych pjenježkow a slěbra debiznow su jara zajimawe. Nažel njeje wulki dźěl substancy wuhrjebanych pokładow Druhu swětowu wójnu přetrał, je pak fotografisce dokumentowany. Hač słužachu tele pokłady jako měna, za kultiski wotmysł abo buchu wójny dla schowane, tak kaž namakanki z doby Třicećilětneje wójny, njeda so zwěsćić. Najplawsibelniše pak je, zo běchu mała pokładnička.
Směrnicu spěchowanja dale přiměrili
Jiwow (SN/CoR). Z minutu ćišiny je kulturny konwent Hornja Łužica-Delnja Šleska na spočatku wčerawšeho posedźenja na faktorowym statoku Jiwow (Eibau) swojeho wjelětneho čłona, njedawno zemrěteho dr. Franka Stübnera wopominał. Cyle tak měrna njebě po tym diskusija, kotruž je nowe połoženje w zwisku ze spěchowanskimi srědkami Sakskeje za strukturne naprawy zbudźiło. Přičina bě hakle minjeny tydźeń wotkryty hrib w třěše Žitawskeho sociokulturneho domu Hillerska wila, kotruž runje – tež financnje podpěranu wot kulturneho ruma – saněruja. Zwotkel za zmištrowanje tohole problema trěbnych 70 000 eurow brać? Připadnje bě měšćanska rada Habrachćicy-Neugersdorf póndźelu wječor rozsudźiła, so 50 000 eurow spěchowanja ze samsneho hornca za muzejowy projekt wzdać. Ale tak lochko nochcyštaj so přirjadnica Budyskeho krajneho rady Birgit Weber a direktor Załožby za serbski lud Jan Budar namjetej Zhorjelskeho krajneho rady Bernda Langi (CDU) přizamknyć, tule sumu pjenjez prosće do Žitawy dać – bjez toho zo pruwuja alternatiwy.
Předstaja tež tři serbske filmy
14. nysowy filmowy festiwal zapřijmje Budyski Kamjentny dom lětsa jako hrajnišćo. Organizatorojo móža sej předstajić, přichodne lěta za festiwal synchronizowane serbske filmy tam w kinje pokazać, wuzběhny Ola Staszel z festiwalneho nawodnistwa wčera při předstajenju programa lětnika 2017.
Zhorjelc (AK/SN). Telko kaž hišće ženje, 132 hrajnych, dokumentarnych a krótkofilmow pokaza festiwal na 22 městnach w Němskej, Pólskej a Čěskej. Wone budu mjez druhim w Zhorjelcu, Lubiju, Žitawje, Bogatyni, Sieniawce, Hrádeku nad Nisou, Liberecu a Varnsdorfje widźeć. Centralna tema rěka „Móc wěry“, kotruž chce festiwal ze wšelakich perspektiwow wobswětlić. „Hladajo na politiske połoženje na swěće je tema jara aktualna. Wona mnohich ludźi hnuje a budźe zawěsće kontrowersnje rozjimana“, rozłoži Antje Schadow z nawodnistwa festiwala.
Kulturny podawk zahaja 9. meje w Žitawskim Gerharta Hauptmannowym dźiwadle z paskom „Centaur“. Festiwalne myta přepodadźa 13. meje we Varnsdorfje. Wubědźowanski přinošk „Kamper“ předstaja 10. meje w Budyskim Kamjentnym domje.
Fryco Rocha
Pokazuja fota wo ludźoch swěta
Kulturne skupiny hišće pytane
Wuměłstwowy bus poda so lětsa na zapad Hornjeje Łužicy
Budyšin (SN/CoR). Je to lětsa štwórty króć, zo přeproša wuměłstwowy bus zajimcow na wotkrywansku jězbu do kulturnych zarjadnišćow Hornjeje Łužicy. Tura 24. a 25. junija wusměri so tónraz na zapad Budyskeho wokrjesa.
Serbja sujeje ćicha lubosć
Wulka syła ludźi přichwata minjeny pjatk w Drježdźanach-Čertnicy (Zschertnitz) do domu Priscille Ann Siebert, zo bychu jej k stoćinam zbožo wupřeli. Drježdźanske nowiny pisachu, zo je wuměłča tež jako molerka serbskich křižerjow znata. A tak so słušeše, zo běchu na tak wosebitym dnju – „molerki křižerjow“ w jutrownym tydźenju – mjez gratulantami tež Serbja.
