Wo knihach a kniharni (01.04.16)
Na čornoběłym foće je widźeć křižerski procesion ducy po Ralbicach, kaž smy jón tež před něšto dnjemi wuhladali. Burske statoki wobrubjeja po zwučenym wašnju wjesny puć. Hakle na druhi pohlad sej wuwědomiš, zo je wobraz trochu starši. Chódnik pobrachuje, a wjesne wobswětlenje njezda so tohorunja najnowše być. Wobrazowe podpismo nam přeradźa, zo jedna so wo jutrowničku lěta 1974. Foto je wuwzate z wóndano w LND wušłeje knihi „Gerald Große. Lausitzer Fotografien – Wobrazy z Łužicy. 1957–1990“, w kotrejž so wudawaćel Jürgen Maćij z cyłkownym tworjenjom znateho fotografa zaběra.
Gerald Große je wot lěta 1971 swobodnje skutkowacy fotograf. Z wulkej lubosću wěnowaše dźěl toho swojej łužiskej domiznje, hdyž zapopadny mjez druhim braškow, Slepjanske žony, čołmarjow w Błótach abo wuhlerjow w holi. Nimo toho swědča skutkowne krajinowe fotografije wo wosebitym zrozumjenju Großy za grafiske elementy a wo jeho wobdarjenosći, změny a přećiwki do wobrazow zapřijeć.
Serbskaj literataj wěnujetaj so Drježdźanam
Titulna strona časopisa MATRIX z přinoškomaj serbskeju awtorow
Foto:
Alfons
Wićaz
Drježdźany su zetkanišćo moderneho wuměłstwa a su dospołnje hinaše, hač sej to někotryžkuli zdaloka a zwjeršnje mysli. Tuchwilne prawicarske počinanja njejsu originarne Drježdźanske zwuraznjenja, ale nawopak hotowe ataki na saksku stolicu same. Tomule sfalšowanju imaga so wobarać je nadobny nadawk wuměłstwa.
Nětkole je tež lětuše prěnje čisło časopisa MATRIX z Ludwigsburgskeho nakładnistwa POP městu nad Łobjom wěnowane. „Hinaše Drježdźany – literarny wšědny dźeń połobskeho Florenca“ rěka nowe wudaće znateho časopisa na wysokim niwowje. Na wobalce knihi, zaso dobrych 350 stron wopřijaceje, so jasnje artikuluje „Za swětej wotewrjene Drježdźany“. Nimale 30 awtorow so słowa jima. Nastało je tak mnohohłósne pozicioněrowanje za Drježdźany, žane politizowanje, ale sensibelne zhladowanje na łobjowe město, kotrež je tež Serbam bliske. Derje tuž, zo staj Beno Budar a Benedikt Dyrlich swojej tekstaj zapodałoj.
Planuje knihu wo skandalach
W nakładnistwje Wydawnictwo Ojców Franciszkanów NIEPOKALANÓW w pólskim Teresinje je wušoł roman Křesćana Krawca „Paradiz“ pod titulom „Koniec Raju“. Alfons Wićaz je so ze serbskim spisowaćelom rozmołwjał.
Pólski přełožk Was zawěsće jara zwjesela. Kak je scyła k tomu dóšło?
Kř. Krawc: Přećeljo Łužiskich Serbow, mjez nimi Zbigniew Gajewski, čitachu mój roman „Paradiz“ a su mje prosyli, pokazać jim wokolinu a tehdyšu frontu, hdźež běchu pólscy wojacy wojowali a my ludźo ćěkali, wo čimž w romanje pišu. Ludowe nakładnistwo Domowina je mje tež raz do Waršawy na knižne wiki sobu wzało, zo bych tam ze swojeho romana čitał. Tak zbudźich w Pólskej zajim. Zbigniew Gajewski, bydlacy w Sochaczewje je moju knihu z podpěru swojeje wnučki w štyrilětnym dźěle přełožił a w ćišćerni swětoznateho klóštra ćišćeć dał.
Waš roman je wjace hač jenož regionalny. Wón dótka so po cyłym swěće aktualnych temow.
Lawski wěžer ludźi po Röhrscheidtowej bašće wodźił
Budyšin (CS/SN). Budyske wěže dyrbja žiwe być. Toho staj sej Lawski wěžer Andreas Thronicker a Bosćij Benada přezjednaj. Benada stara so wo to, wěže w sprjewinym měsće wožiwić. K jutram přeprošowaše Budyski Lawski wěžer zajimcow na wodźenje po Röhrscheidtowej bašće. Něhdźe dwaceći wopytowarjow bě so sobotu k štyrjom wodźenjam zešło. Njedźelu je wjace hač połsta ludźi nowy poskitk wužiło a jutrownu póndźelu hišće jónu wjace hač dźesaćo. To je dobry započatk, byrnjež sej Lawski wěžer trochu wjace zajima přał. Za poskitk měło so tuž hišće bóle wabić, je sej Andreas Thronicker wěsty. Mnohostronski wodźer po měsće rozjasni wopytowarjam, zo rěkaše bašta něhdy Rybarska bašta, dokelž ju rybarjo, kotřiž podłu Sprjewje bydlachu, zakitowachu. Pozdźišo dósta wona mjeno architekta Stareje wodarnje Wenzela Röhrscheidta.
Antologija lyriki Europy wušła
Wrócław (cyna/SN). Pod titulom „Přewodnik po zaminowanym terenje“ je we Wrócławju, lětušej kulturnej stolicy Europy, tele dny wušła antologija basnjow a tekstow z časa 2011 do 2015. Je to wuběr z tamnišeho literarneho magacina „Helikopter“. Wažny při wuběru bě dialogny charakter přinoškow.
Na wjace hač 500 stronach su basnje w pólskim originalu abo přełožku wozjewjene. Wubrałoj, zestajałoj a sobu přełožiłoj staj teksty basnikaj Krzysztof Śliwka a Marek Śnieciński. Něhdźe 80 basnikow z Pólskeje a z wukraja je w antologiji zastupjenych. Woni pochadźeja mjez druhim z Nižozemskeje, Čěskeje, Madźarskeje, Jendźelskeje, Ukrainy, Irskeje a Litawskeje. Mjez poetami z Němskeje su Elke Erb, Róža Domašcyna, Volker Braun a Dieter Kalka.
Mjez pólskimi zastupnikami antologije staj Mariusz Grzebalski a Leszek Engelking, kotrejuž basnje je w pokazce swojeje serbskorěčneje zběrki a w Serbskej protyce serbskemu čitarjej předstajiła Róža Domašcyna.
Perfektne a njespektakularne
Što je perfektny wokomik? Abo: Móže zapopadnjeny wokomik scyła perfektny być? Tole praša so zajimowany wopytowar, hlada-li na titl aktualneje wosebiteje wustajeńcy „Rolf Dvoracek – Pytać za perfektnym wokomikom – Budyšin w fotografijach ze šěsć lětdźesatkow“ w Budyskim muzeju.
„Rěč mojich wobrazow njeje spektakularna, wona je skerje ćicha, wona měła skedźbnjeć na něštožkuli zachowanja-, hladanja- a kedźbyhódneho“, piše Rolf Dvoracek w katalogu k ekspoziciji. Je to jeho třeća swójska prezentacija po lětomaj 1973 a 1984, kaž nawoda Budyskeho muzeja dr. Jürgen Vollbrecht na wotewrjenju wustaji. Muzej z přehladku swój popřewrótowy slěd Budyskich fotografow předstajeć, dale wjedze. Po Arnje Lehnerće, Herberće Biehle, Jürgenu Maćiju a Eberhardźe Schmittu staj so kuratoraj Hagen Schulz a Ulrike Telek nětko tworjenju Rolfa Dvoraceka wěnowałoj.
Z nuzy zrodźeny pospyt
Póstny čas zdobom jako žarowanski čas
Serbski ludowy ansambl je swój koncertny serial Musica sacra tež lětsa wuspěšnje dale wjedł. Na třoch wšelakich městnach poskići wón program za póstny čas, a to w Ochranowje, w cyrkwi Budyskeho jastwa a 5. póstnu njedźelu w Baćońskej cyrkwi.
Z wobšěrneho sakralneho tworićelstwa najsławnišeho kantora Lipšćanskeje Tomašoweje cyrkwje a mištra barokoweje doby Johanna Sebastiana Bacha zaklinčachu w Baćonju z jeho wobšěrnych kompozicijow z póstnej a pasionskej tematiku někotre arije. Znowa so tu wopokaza, zo zamóže tale hudźba tež dźensniše připosłucharstwo dale jimać, je-li za to wotewrjene.
Čitajće w nowym rozhledźe (24.03.16)
W haperleji smy z Rozhladom tematisce předewšěm we Łužicy po puću, w někotrych přinoškach hladamy pak tež za mjezy Łužicy. Na wobalkowu twórbu młodeje zapadofriziskeje wuměłče Niny Peckelsen nawjazujo rozłožuje Susanne Hozyna, kotry zwisk maja kóčki z chodojtami.
Mysle k Protyce a Pratyji podawatej Rejza Šěnowa a Franciska Šulcojc, mjeztym zo wěnuje so Petr Kalina monografiji Theresy Jacobs wo serbskej ludowej reji.
Hudźby dótka so wurězk pólskeho romana „Objawienie“ spisowaćelki Haliny Barań, kotraž je jón serbskemu komponistej Korli Awgustej Kocorej wěnowała. Jako wuhlad na nowu zběrku Kita Lorencowych basnjow „Zymny kut“ wozjewjamy jeho baseń „Žehliwe pismo“.
Kelko stawizniskeje wěrnosće tči za legendomaj wo započatkach putniskeho městna Róžanta, zhoniće wot Pawoła Roty. Wón wěnuje so kritisce mjez druhim dokładam za Sernjanskeho zemjana, kiž bě drje zjewjenje žónskeje postawy při lěhwje wójska Korle Wulkeho a blisko dźensnišeho Róžanta widźał.
Kniha nadawkow je pjelnjena
Někotři wopytowarjo knižnych wikow prěni króć na stejnišću LND byli
Cyle zaměrnje stupi młody muž zańdźenu njedźelu na knižnych wikach k stejnišću Ludoweho nakładnistwa Domowina w hali 3. „Sym tu hižo był, štwórtk, ze šulerjemi Budyskeho Serbskeho gymnazija“, praji Budyšan Lukaš Pjech, kiž je šuler 11. lětnika mjenowaneho kubłanišća. „Dźensa sym hišće raz z maćerju přijěł, loni sym tež hižo na wikach był.“ Čeho- dla pak je znowa tu? Wjetšina młodostnych w jeho starobje zajimuje so skerje za halu 1, hdźež je manga-comic-con zaměstnjena. „Zajimuju so za stawizny a sym so tuž za wotpowědny wukonowy kurs rozsudźił. A w poskitku serbskeho nakładnistwa maja stawizniske knihi. Dalši jeho wukonowy kurs je serbšćina. Tak je so Lukaš njedawno w šulskej wučbje z knihomaj „Stary nan“ Jurja Brězana a „Wišnina“ Jurja Kocha rozestajał.
Komponistam žórło a inspiracija
Łaz (AK/SN). Wótčinc Jan Arnošt Smoler zawostaji bohate kulturne namrěwstwo. To pokaza minjeny pjatk swjedźenski koncert Serbskeho ludoweho ansambla z chórom, orchestrom a solistami pod nawodom Gabriele Donà. Něhdźe dwěsćě ludźi je jón we Łazowskej cyrkwi słyšało. Pod hesłom „We Łazu w hornjej korčmiče“ zaklinčachu wot komponistow wobdźěłane spěwy ze Smolerjowych „Pěsničkow“, mjez nimi wosom prapremjerow. Hromadźe z SLA běštej Łazowska wosada a spěchowanske towarstwo Dom Zejlerja a Smolerja přeprosyłoj.
