Łaz (AK/SN). We Łazu serbskeho komponista Jana Pawoła Nagela (1934–1997) ze Złyčina w dźakownym, čestnym wopominanju wobchowuja. To je Spěchowanske towarstwo zetkawanišćo Dom Zejlerja a Smolerja předwčerawšim, srjedu, z klawěrnym koncertom podšmórnyło. 40 připosłucharjow je składnostnje 90. narodnin wuměłca přichwatało. Pianistka a komponistka Liana Bertók z Besigheima pola Heilbronna na Nagelowym klawěrje a Annett Baumann ze Sakskeje statneje kapały Drježdźany na huslach stej z wjelestronskim programom zahoriłoj.

Zaklinčachu twórby njezabyteho komponista kaž „Šunowska“, 3. sadźba „Suity Kocorjana“, 3. a 4. sadźba „Sonaty za husle a klawěr“ a „Bórkowska“. Kruch „Nazyma“ we wersiji za husle a klawěr dopominaše na hłuboku ból Serbow wotbagrowanja mnohich łužiskich wsow dla. Runje tak běchu twórby Kocora, Bacha, Vivaldija, Medeka a Rachmaninowa słyšeć. Bertók sama bě z Nagelom wot 1981 w hłubokim přećelstwje a zhromadnym dźěle zwjazana. Wón je ju jako komponistku skrućił a posylnił. Swój kruch „Burleska“ hraješe Bertók z Baumann.

Kurs wo swobodnym powědanju bajkow, kiž je pjeć zajimčow a jednoho zajimca spočatk meje do Wojerowskeho Domu ­Domowiny přiwabił, nima po idejach Sonje Hrjehorjoweje jenički wostać. Přichodny kurs chcedźa w nowembru wotměć. ­Wobsah kursa běše mjez druhim zaběra z dwěmaj serbskimaj bajkomaj w hornjoserbskej a němskej rěči. Wobdźělnicy su sej ­zakładne techniki při přiswojenju teksta nadźěłali a awtentisce powědać nawuknyli. Foto: Hanka Šěnec

Budyšin (CRM/SN). W rjedźe duchownohudźbnych nyšporow w Tachantskej cyrkwi swj. Pětra poskići minjenu njedźelu naš krajan Tomaš Žur ze swojej mandźelskej Roswithu Sauer wot njeje přez lěta w Berlinskej katedrali swj. Jadwigi přewšo wuspěšnje přewjedźeny literarno-hudźbny format „Słowa kaž hudźba“. Pod hesłom „Dźak za žiwjenje“ steješe jěd­naće basnjow najwšelakorišich našočasnych awtorkow a awtorow na programje. Ke kóždej poetiskej twórbje zahra profilowany organist, znajo a hajo w dalokej měrje tohorunja šěroku paletu modernišeje a našočasneje pišćeloweje literatury, na Kohlowych pišćelach w katolskim dźělu Božeho doma wurězki z naročneje pišćeloweje literatury.

Sokoł Delni Wujězd

pjatk, 10. meje 2024 spisane wot:
11. meje 1924 załoži dwaceći młodych muži w Delnim Wujězdźe jednotu Serbskeho Sokoła. Bu to prěnje serbske sportowe towarstwo w pruskej Łužicy. Nastork k za­łoženju bě wosebje prěni předsyda Do­mowiny Arnošt Bart-Brězynčanski dał, přednošujo wosebje we wjesnym towar­stwje Zahrodka. Za starostu wuzwolichu Gustu Mertina, jeho bratr Maks přewza zamołwitosć za młodźinski wotrjad. Młode towarstwo staji sej nadawk, wěnować so ćělnemu a narodnemu dźěłu młodych ­industrijnych a ratarskich dźěłaćerjow. Přewjedźechu jednore zwučowanja, pospytowachu so na narjadach, zarjadowachu wulěty z kolesami. Na swjedźenje druhich serbskich towarstwow sej rady dojědźechu. Sami wuhotowachu dwójce swjedźeń we wsy. Maks Mertin přewza kubłanske přednoški k temam „Zeznaj swoju Łužicu“, „Wo serbskej holi“ a „Handrij Zejler“. 1926 nasta sokołska jednota we Wulkim Ćisku. Skutkowanje Sokoła tež w Delnim Wujězdźe dyrbješe so po nastupje nacijow w lěće 1933 skónčić. Gusta a Maks Mertin běštaj po lěće 1945 znatej wosobje w serbskim ­žiwjenju: Maks wjesnjanosta a zapósłanc sakskeho sejma, Maks župan župy ­„Handrij Zejler“.

Wo knihach a kniharni (10.05.24)

pjatk, 10. meje 2024 spisane wot:

Lěćny čas so bliži, a kaž ćehnje ludźi won do swěta, tak so domoródni hosćićeljo nadźijeja, zo mnoho turistow swój puć do Łužicy namaka. Dotal je naš region skerje atraktiwny za krótše jězby, kaž nam turistiske statistiki pokazuja. Što pak zajimuje pućowacych? Jednych předewšěm kra­jina, druhich města a kultura, dalšich zas wólnočasne atrakcije a poskitki. Někotrych tež „mentalita“ wobydlerstwa, štož pak je husto z traděrowanymi klišejemi zwjazane. A to móže so tež negatiwnje na atraktiwitu regiona wuskutkować. Myslu sej, zo so Łužica runje najlóšo nima hladajo na to, kajki předewšěm politiski wobraz wo njej so runje w medijach šěri.

MIDAS so w Rumunskej schadźuje

pjatk, 10. meje 2024 spisane wot:
Miercurea Ciuc (SN/MG). Na lětušej hłownej zhromadźiznje Zwjazka europskich dźenikow, kotrež wuchadźeja w mjeńšinowych rěčach, MIDAS, přeby­waja tuchwilu žurnalisća z cyłeje Europy w Rumunskej. Jako zastupjer Serbskich Nowin so wolontar Maximilian Gruber na zetkanju wobdźěli. Nimo wjacorych přednoškow a prezentacijow wobhladaja sej wobdźělnicy tež kónčinu wokoło města Miercurea Ciuc. Při tym informuja so nowinarjo zdobom wo situaciji mjeńšin. Na zetkanju tradicionalnje wurjadne žurnalistiske dźěło mytuja. Jedne myto spožči so sobustawej MIDAS, tamne druhemu žurnalistej, kotryž so na wosebite wašnje za mjeńšinowe tematiki zasadźuje. Wobdźělnikam je zetkanje tohorunja składnosć so wo powšitkownej situaciji dźenikow w Europje informować, kaž tež wo dalšim přichodźe nowinarstwa wu­radźować. K tomu přednošuja mjez ­druhim eksperća wšelakich regionalnych institucijow. Fokus kładu wosebje sobu na to, kak móhli nowiny młodych čitarjow za swoje wobsahi zajimować.

Podpisma za zachowanje baraki

srjeda, 08. meje 2024 spisane wot:

Jenož mało dopomina dźensa hišće na lěhwo w Narću, w kotrymž běchu nacionalsocialisća francoskich wojakow zajeli a kotrež běše po lěće 1945 přebytk za wuhnatych wójny. Nětko strach hrozy, zo so lacaretna baraka zwottorha. Na platformje change.org zběraja podpisma přećiwo tomu.

Narć (SN/MiR). Namołwu Němsko-francoskeho zjednoćenstwa za pedagogiske a kulturelne zhromadne dźěło (REVE) z 13. februara 2024 so na peticiji wobdźělić, je dotal nimale 1 200 ludźi podpisało, mjez nimi tež Serbja. Přichodny zaměr akcije je 1 500 podpismow docpěć. Předsyda REVE dr. Christian Raum ma ležownosć za njewšědnu europsku městnosć dopomnjeća we Łužicy. W swojej argumentaciji za digitalnu akciju wón připowědźene wottorhanje jasnje wotpokazuje. Porno tomu namołwja wón, ležownosć na městnosć měra a zetkawanja wutwarić.

Original přepodał

srjeda, 08. meje 2024 spisane wot:

Chmjelow (SN). Čestnohamtski stawi­znar z Chmjelowa/Schmellwitz (Choćebuz) Frank Schreiber, je wčera Serbskemu institutej manuskript spisowaćelki Marjany Domaškojc z něhdźe 60 stronami přepodał. Při tym jedna so wo dźiwadłowu hru „Šwickojc pytaju źowku“. Wón je drohoćinku ze stron dalokeje swójby dóstał, dokelž bě jim znate, zo so wón ze serbskimi stawiznami zaběra. Marjana Domaškojc bě po Prěnjej swětowej wójnje kmótra syna swójby Thiemanojc, kotřiž maja hač do dźensnišeho zwisk k Schreiberecam.

Zawostajenstwo spisowaćelki Marjany Domaškojc (1872–1946) z Cazowa, kotrež chowa so w Serbskim kulturnym archiwje, je „jenož fragment“, zwěsći archiwarka dr. Annett Brězanec. A dale wona zwurazni: „Snadnuški kašćik wobjima horstku listow a literarne fragmenty. Wot dźiwadłoweje hry předležachu dotal jenož dwě rukopisnej stronje. Ćim wjetše je wjeselo, zo přepoda so nětko original dźiwadłoweje hry kaž tež list Domaškojc Minje Witkojc do archiwa.“

Prěni raz wozjewena bu hra „Šwickojc pytaju źowku“ w kulturnym časopisu „Łužica“ w lěće 1932. Jako kniha je w lěće 1936 wušła.

Jan Gólč

srjeda, 08. meje 2024 spisane wot:
4. meje 1864 narodźi so pozdźiši farar a narodowc Jan Gólč w Rakecach jako syn tamnišeho duchowneho Juliusa Hermana Gólča (1831–1906). Maćernorěčny Jan Gólč studowaše po maturiće w Lipsku ewangelsku teologiju, bě aktiwny čłon a starši Serbskeho Łužiskeho prědarskeho towarstwa kaž tež sobuwudawaćel studentskeho časopisa Łužiski Serb. Wot lěta 1890 bě duchowny w Bukecach a Budestecach a farar hač do 1902 w Budyšinku. 26. winowca 1902 hač do jeho smjerće 16. winowca 1916 přewza wot nana Rakečansku faru. Jeho row je při zapadnej muri Rakečanskeho kěrchowa kaž tež nanowy posledni wotpočink. Jan Gólč wozjewi tójšto stawizniskich a literarnych přinoškow w časopisomaj Łužiski Serb a Łužica. Wot 1895 bu po wotchadźe fararja dr. Friedricha Selle hač do smjerće z druhim redaktorom časopisa Pomhaj Bóh. Jan Gólč spisa 1900 w Budyšinje ćišćanu knihu „Slubjeny kraj“. Wón zastupi 1884 do Maćicy Serbskeje a bu wot 1903 předsyda Serbskeho knihoweho towarstwa. „Gólčowe mjeno w stawiznach serbskeho pismowstwa njewuhasnje“, pisaše předsyda Maćicy Serbskeje farar Jan Křižan w nekrologu. Manfred Laduš

Wjesele nalěćo witali

wutora, 07. meje 2024 spisane wot:

Muski chór Delany a Malešanska swójbna trójka koncert wuhotowałoj

Malešecy (CRM/SN). Nalětni koncert muskeho chóra Delany z tudyšimi chowancami Witaj-pěstowarnje na zawčerawšej njedźeli njemóžeše so bohužel tak wotměć kaž planowany a w Serbskich Nowinach připowědźeny. Ale namaka so na zbožo wupuć a město pěstowarskich dźěći poskići Grafec trójka, su to mać Adela a dźowce Alma a Berta, nimale połhodźinski jara spodobny program z klawěrom a dwojimi huslemi, kiž dosć bohate připosłucharstwo z wjele respektom a dźakliwje přiwza. Je dźě swójba wosebje pod mjenom Trittmacher w cyłej Malešanskej wokolinje jako přewšo aktiwna znata.

HSSL24

nowostki LND