Premjera a prapremjera na kromje hatow

póndźela, 11. septembera 2023 spisane wot:

Stróža (SN/at). Jako zasowidźenje ze starymaj znatymaj wopokaza so 25. serenada w zelenym, klasiski koncert na předwječoru Němsko-serbskich wikow přirody w Stróži. Na jewišćo w stanje blisko hatow je so minjeny pjatk mjez tym w Badensko-Württembergskej bydlaca Liana Bertók wróćiła. Sama rěčeše wo „comebacku“, kotryž chcyła wužiwać wobsahowu zamołwitosć tradicionalneho wječorka do młódšich rukow połožić.

Poselstwo do přichoda

póndźela, 11. septembera 2023 spisane wot:
Štwórć lětstotka „Serenada w zelenym“, to je 25 lět zaměrneho prócowanja wo poskitk koncerta na wsy z wysokej kwalitu. Domizniske towarstwo Radiška a zarjadnistwo Biosferoweho rezerwata Hornjołužiska hola a haty stej spočatnemu narokej swěrnej wostałoj, Załožba za serbski lud cyłe předewzaće spušćomnje podpěraše. Škoda, zo je so minjeny pjatk jenož něhdźe 40 ludźi za jubilejny koncert zajimowało. Wo wjele wjetši publikum by sej wotměnjawy a komponistow Jana Rawpa a Jana Pawoła Nagela wopominacy program swojoraznosće dla zasłužił. Tu sy rukopis a zwjazanosć ze serbskej hudźbu znateje pianistki Liany Bertók jasnje spó­znał. Wona je so lětsa do Stróže wróćiła. Tež, zo by znowa z huslerku koncertowała, kotrejež wuwiće bě w Budyšinje wuměłsce přewodźała. Dźěło za „Serenadu w zelenym“ do młódšich rukow połožić, bě poselstwo Bertók do přichoda. Młoda hudźbnica a jeje mandźelski móhłoj sej to předstajić. Wšako na wsy tajke koncerty dale trjebamy. Axel Arlt

Za profesorom Rafałom Leszczyńskim

pjatk, 08. septembera 2023 spisane wot:

Z Łódźe dóńdźe njedawno zrudna powěsć, zo je 13. awgusta zemrěł přećel ­a znajer Serbow, jich rěče a kultury, prof. dr. Rafał Andrzej Leszczyński, uniwersitny profesor zapadnosłowjanskeje filologije, čłon Maćicy Serbskeje a dwójny nošer Myta Domowiny. Jeho zajim za Serbow bě hišće w šulskich lětach zbudźiła lapidarna nowinska powěsć wo serbskej delegaciji, hotowaceje so na posedźenje UNO. Bě to prěni nastork za pozdźišu intensiwnu wědomostnu zaběru, kotrejž wěnowaše njebohi, kaž pisaše składnostnje jeho 75ćin E. Wrocławska, wjac hač połojcu swojeho žiwjenja. Prof. Leszczyński bě šěroko zajimowany filologa, polo jeho dźěławosće wopřijimaše stawiznisku a literaturowědnu tematiku runje tak kaž leksikografiske předewzaća. Nawukny hornjo- a delnjoserbšćinu a wot srjedź 1960ych lět wozjewješe sorabistiske nastawki – w serbskich runje tak kaž w pólskich časopisach, šěrjo zdobom wědu wo Serbach a sorabistice w swojim kraju. Přiwšěm poradźi so jemu hakle 1973 Łužicu sam wopytać, hdźež nawjaza spěšnje wutrobite wosobinske kontakty.

Fota a stawizny

pjatk, 08. septembera 2023 spisane wot:
„Sym spytał wobrazy wuhrjebać, kotrež stawizny powědaja, kiž maja ze mnu a ze zańdźenym časom činić. Su-li dobre fota, wozmje sej je wobhladowar sobu na duchowne pućowanje.“ To pisa Budyski fotografikar Jürgen Maćij wo nowym, nětko w Ludowym nakładnistwje Domowina wušłym wobrazowym zwjazku „Ducy domoj – Unterwegs nach Hause“. Teksty k pjeć lětdźesatkow wotbłyšćowacym wobrazam spisachu Měrana Cušcyna, Agnes Matthias, Alexander Pólk a Marius Winzeler. Knižna premjera budźe wutoru, 3. oktobra, we 18 hodź. na Lichańskim hrodźe.

Historisku kładźitu chěžu wosrjedź sakskeje stolicy njedaloko Złoteho jěcharja su wčera Sakskej statnej wuměłskej zběrce ­přepodali. W dospołnje ponowjenym twarjenju z 18. lětstotka chcedźa „Archiw awantgardow“ z namrěwstwom Pabla Picassa, Andyja Warhola, Josepha Beuysa a druhich zarjadować, kiž ma so klětu w meji wotewrěć. Foto: Jürgen Männel

Pod hesłom „Smój wróćo“ wustajatej Rebekka a Aron Rauschhardt, protagonistaj alternatiwneje Budyskeje młodźinskeje sceny w 1990ych lětach, mjez druhim tónle čas reflektowace swójske mólby, fotomontaže, tekstilowe wuměłstwo a skulptury w Kamjentnym domje. Dźens tydźenja wotewrjena přehladka je hač do kónca septembra přistupna. Foto: Karsten Richter

Wo knihach a kniharni (08.09.23)

pjatk, 08. septembera 2023 spisane wot:

Dźens tydźenja wotewri so w Dešnje rěčne hnězdo k wožiwjenju delnjoserbšćiny. Serbske Nowiny wězo wo tym hnydom póndźelu rozprawjachu a na foće dźerži nawoda pilotoweho projekta „Zorja – serbska imersija za dorosćonych“ Nowy Casnik w rukomaj. Zwurazni so z tym nadźija, zo měli kursisća prawje bórze delnjoserbski tydźenik čitać (móc). W běhu kursa wšak stejitej tež čitanski kružk a samo zaběra z delnjoserbskej literaturu na programje. Tuž móžu wobdźělnikam, jich njemaćernorěčnym trenarjam a (zdźěla) maćernorěčnym mentoram cyle čerstwu lekturu doporučić: najnowšu Pratyju.

Twórba jako dupa w cyrkwi

štwórtk, 07. septembera 2023 spisane wot:

Mjezynarodnosć skutkuje z myslemi za zrozumjenje mjez ludźimi

Claudija Zanaga z italskeho Carrera je ze swojej temu „Rozmysluj wo sebi“ wopytowarjow k tomu pohnuła, wo swójskim pochadźe rozmyslować.

Móhli rjec, zo je kóždy hižo jónu po antice pućował, na šuli, w bibliotece, w cuzym kraju abo na hinaše wašnje. Cyle blisko stupi nam wona tuchwilu w Miłočanskej skale „Při Krabatowym kamjenju“. Ukrainski wuměłc Volodymyr Kochmar předstaji tam Centawra. Ze zornowca wurězbowane stworjenje je dźělene. Prědni ma podobiznu čłowjeka a pokazuje na swójske „Ja“. Zadni dźěl pak je zwěrjeći, předstajacy animalisku stronu čłowjeka. Zajimawe na twórbje je, zo stejitej dźělej z małym wotstawkom wot so zdalenej, nic pak tajkim, zo by so wobhladowar přez škałobu tłóčić móhł. „Smy wšitcy dźěleni. Zaměr pak je, animaliski dźěl za sobu wotstajić, wšědnje trochu wjace“, wuměłc rjekny. Volodymar Kochmar bě druhi króć w Miłoćicach, tónkróć z wosebitej wolu ukrainskeho knježerstwa, zo by njesł tamniše kulturne herbstwo do swěta.

Hra z rěčomaj

štwórtk, 07. septembera 2023 spisane wot:
Lipšćanske nakładnistwo poetenladen je z wudawaćelom noweje zběrki „innen bröckelt die unerhörte schicht“ z poeziju Měrany Cušcyneje. W njej rozestaja so awtorka z prašenjom, što je so pozhubiło abo što hrozy so pozhubjeć. Zdobom wobkedźbuje wšědne situacije „w susodstwje serbskeje a němskeje rěče“ runje tak kaž „njewšědne wosebitosće dwurěčnosće“. Na wjacezmyslne a humorne wašnje sej basnica z rěču hrajka a słowa do překwapjacych zwiskow staja. Zběrka wopřijima tež někotre serbskorěčne basnje, wjacore teksty su łužiskim wuměłcam a spisowaćelam wěnowane .

Dwójny jubilej kulturneho herbstwa woswjećili

štwórtk, 07. septembera 2023 spisane wot:

Drježdźany (CŠ/SN/bn). Składnostnje 20. róčnicy schwalowanja konwencije wo škiće UNESCO – imaterielneho kulturneho herbstwa swěta (IKH) je sakska mi­nisterka za wědomosć, kulturu a turizm Barbara Klepsch (CDU) předwčerawšim swjedźenske zarjadowanje w Europskim centrumje wuměłstwow Hellerau wuhotowała. Zdobom swjećachu 10. róčnicu přistupowanja Němskeje mjenowanej konwenciji. Mjez přeprošenymi hosćemi bě tež serbska delegacija, wšako su wot lěta 2014 „Swjedźenje a nałožki łužiskich Serbow w kołoběhu lěta“ do zwjazkoweje lisćiny IKH zapisane.

Barbara Klepsch wuzběhny ze swojimi witanskimi słowami mnohostronskosć kulturnych formow w Sakskej a dźakowaše so přitomnym nošerjam za jich skutk, herbstwo hajić a pěstować: „Konwencija je imaterielnym kulturam Němskeje po cyłym swěće widźomnosć spožčiła a čiłu diskusiju wo našim kulturnym sebjezrozumjenju zbudźiła. Jubilej bě nam tuž přiležnosć, ludźi, kotřiž su takrjec aktiwni nošerjo tohole namrěwstwa, hromadu wjesć a so jim za jich často čestnohamtske skutkowanje dźakować.“

nowostki LND